TALANTQA TAǴZYM SHYǴARMASHLYQ UJYMYNDA "QARAPAIYM ADAMMYN" ATTY AQYN, SAZGER, EMSHİ TÓLEGEN QUMARULYNYŃ JEKE SHYǴARMASHLYQ KESHİ ÓTTİ.
Adamzat balasyna jalpy ortaq dunıeler kóp... Sonyń biri Allanyń qudiretimen keı adamnyń basyna úıip-tógip bere salatyn "Jigitke jeti ónerde azdyq etedi" deıtin kıeli qasıetterdi aıtýǵa bolady. Talantqa taǵzym shyǵarmpshylyq ujymynda búgin (11.11.2020j Sársenbi kesh) atadan, naǵashy jurtynan jalǵasyp kele jatqan sondaı kıeli ónerdi jastaıynan janyna serik etip 60 jastyń óz qyzǵyn kórýdi násip etken, qazirgi kúnde biraz bel-belesterdi baǵyndyryp úlgirgen Shyǵys Qazaqstannyń Óskemen qalasyna qarasty "NURLY KÓSH" eldi mekeninde qonystanyp halqyna, otbasyna shamasynsha qaltyqsyz qyzmet jasap kele jatqan "Segiz qyrly, bir syrly" aqyn, sazger, qazaqy emshi Tólegen Qumar aǵamyzdyń "QARAPAIYM ADAMYN" degen jeke shyǵarmashylyq keshi bolyp ótti. Kesh tikeleı júrilý arqyly tyńdarmandardyń qoıǵan suraqtaryna jaýap berýdi de kesh mazmunyna kirgize otyryp eki saǵat mólsherinde boldy.
Tólegen aǵamyz 1977 jyldan 1980 jylǵa deıin ıaǵnı 17-18 jas kezderinde áskerde bolady. Boz jigit kezde armıada bolýdyń ózide bir ǵanıbet emespe! Alysta júrgen sol jastyq shaqta TÓLEKEŃ óziniń aýylynda qalǵan aıdaı sulý ǵashyq qyzy BULBUL qyzǵa saǵynyp óleńmen hat joldaıdy.
Soldan: Tólegen Qumar, Qurmanbek Zeıtinǵazy, Saǵdat Myrzahmet
Keıin 1991 jyly osy hat óleńdi "AQ QUBASHA" degen ánge aınaldyrady. Osylaısha boz bala kezinde armanyna aınalǵan ǵashyq jary BULBUL qyzdy aqyry qolyna qondyryp 1983 jyldary nekesin oqytyp, otyz kún oıyn,, qyryq kún toıyn jasap degendeı qúdaı qosqan jubaılardan bolyp bes qyzdyń áke-sheshesi atanyp, qyzdarynyń bárin joǵary bilim shańyraǵynan sýsyndatyp, ári qutty oryndaryna qondyryp búgingi kúnde 20 ǵa tarta nemeresi bar baqytty ata-áje bolyp, solardyń tileýin tilep, qyzyǵyn qyzyqtap, áýlettiń ardaqty el aǵasy, el anasy, qamqor aǵa-jeńgesi bolyp álide jazyp-syzý, basqada tynymsyz eńbekpen shuǵyldanyp kele jatqan qadirli jandar... Jastyq shaǵynda shyǵarǵan mahabbat ánimen bárimizdi birden baýrap aldy. Ándi Abaı degen ánshi baýyrymyz alǵash oryndaýshysy bolyp el-jurtqa tamasha jetkizgen eken. Án aýdıo túrinde bolǵandyqtan maqalamyzda tyńdata almaımyz, tek tolyq sózin jazyp qosa ketsek artyq bolmaıdy, án osy jaqyn kúnderi kitapqa daıyndayp notaǵada túsirilgen bolatyn. Endeshe ánniń tolyq tekisimen tanys bolyńyzdar...
"AQ QUBASHA"
(júrdek, nazdy aıtylady)
Aq qubasha armanymsyń jyly júzdi,
Ózimmen bir sanaımyn ózińizdi.
Bul meniń izgi nıet júrek sózim,
Kórgen soń aıtqan emes kózińizdi.
Qaıyrmasy
Aq qubasha qynaı bel,
Meni óziń synaı ber.
Kóńilińe unasam, qushaǵyma qulaı ber.
Aq qýasha ylaıyqsyń asyl jarǵa,
Qosaǵyn armanymnyń óziń jalǵa.
Ushaıyq qos aqqýdaı qosarlanyp,
Aıdyny mahabbattyń áli alda...
Oryndalýy:
Ońnan: Tólegen Qumar, kompozıtor Dáken Yrymhan
Bir kezderi alaýlaǵan ǵashyqtyq otymen jazylǵan osy óleń sózin 1991 jyldar joǵaryda aıqanymyzdaı tamasha ánge aınaldyrady...
Keshtiń jalǵasy osylaısha jastyq kezeńdegi mahabbat ánimen bastalyp ary qaraı ortamyzdaǵy dıktor baýyrymyz Áben Toqtarhannyń tikeleı daýystap oqýynda kesh ıesiniń qysqasha ómir baıanymen tanystyq, odan keıin "Adam urpaǵymen myń jasaıdy, Tegin bilgen tektiliktiń belgisi, Áke kórgen oq jonar, Sheshe kórgen ton pisher" dep Tólegen aǵamyzdyń ot basy-oshaq qasymen tanysyp degendeı ishinara jastaq shaqtaǵy BULBUL men Tólekeńniń jáne Atasy men apasynyń birge túskeen, búkil balalarymen nemereleriniń jınalyp túsken tamasha fota sýretteri jiberildi. Arasynda tikeleı qoıylǵan suaqtarǵa jaýap berý barysynda aǵamyzdyń arǵy óz jurty, naǵashy jurtynnyń óleń-óner, sheshendik pen kisilik, týystyq qarym qatynastyń tamasha ónegeleri daryǵan, taqyr jerge shóp ónbeıtini sıaqty baq dáýlet qonǵan tekti áýletterdiń urpaǵy ekendigin bildik. Osy fota albom tanystyrylmnyń jalǵasy retinde óz atasy Marýan Isashulynyń tirliginde ózi oryndap ketken, Shińgil aýdany arqyly búkil Shyńjań ólkesine keńinen taraǵan "Shińgil kórki" degen óz kúıimen 1984 jyl Jánibektiń qara shańyraǵy Myrzaqymet Zaryqhanulynyń úıinde óner janashyry Saǵadat Myrzaqymetuly atasy Zarýannan 15 ke tarta kúı sherkizip estelik retinde jazyp saqtaıdy , sol kúılerdiń ishindegi halyq kúıi "Qara qasqa attyń shabysy" degen biz estimegen jańa kúılerdiń kýasy boldyq.
Ońnan: Tólegen Qumar,Qalqaman Sarıyn
Kúıshi atanyń taspaǵa jazyp qaldyrǵan óz jazbasynda aıtylǵandaı Naıman elinde Tileýke degen baı as berip, úlken jıyn-toı ótkizgende at báıgesin ozdyrady. Kereı elinen bes at barady, sol bes attyń ishindegi qara qasqa degen at báıgege qosylǵan 200 attyń ishinen qara ozyp kelip el ishinde ańyzǵa aınalsa kerek... Sol júırik saıgúliktiń qurmetine arnap shyǵarylǵan halyq kúıin marqum Zarýan aqsaqal búgingi kúnge jetkizedi.
Atasy Zarýan Isashuly 1912 jyly aýqatty Záńgi otbasynda dúnıege kelgen, jasynda el "Áýlıe" dep qadir tutqan, Muraqyl degen moddadan oqyp eskishe saýatyn ashqan, jastaıynan dombyraǵa áýes bolyp sol tustaǵy áıgili domyrashylardan tálim adyp "Halyq kúıshisine" aınalǵan, ári ózide kúı shyǵaratyn bolǵan. 1998 jyly 86 jasynda dúnıeden ótken... Keshimiz osylaı kúmbirlegen tarıhı kúılerden keıin ary qaraı taǵyda Áben Toqtarhan, Elvıra Maratbekqyzy qatarly talanty dıktorlardyń bulaqtyń syńǵyr únindeı naqyshyna keltirip oqyǵan daýytarymen mánerlep oqyǵan óz shyǵarmalaryna oıysty. Ózderiniń otbasyn asyraý úshin biri qalada, biri dalada qarbalas tirshilik-jumystarymen júrsede qudaı bergen daýystarymen, jan qalaýlary boıynsha ult ónerin nasıhaattap, talaı shyǵarmalardyń baǵyn ashqan, búginde daýystary túrli áleýmenttik jelilerdi sharlap júrgen eki dıktordyń oqyǵan óleńin tyńdaǵan tyńdarmandar Tólegen aǵanyń san taqyrypta jazǵan óleńderiniń mazmundarymen sýsyndady .Odan ary qaraı avtordyń buryn-sońǵy Urimjiden jáne basqa aımaq-oblystarda shyǵatyn "Shuǵyla" qatarly jýrnal, gázetterde shyqqan shyǵarmalarynyń kóshirme nusqasy, basbadan jeke kitap bolyp basylǵan "ÁÝELİ BAILYQ DENSAÝLYQ" degen qazaqı emshilik jaıynda jazylǵan kitaymen "SHUǴYNYQ" atty óleńder jınaǵymen tanys boldyq. Odan keıin sazger-ánshiler Aman Qalıasqaruly "BESİK ALǴAN", Ábdirahman Áripuly "EKEÝMİZ" degen aqynnyń sózine jazylǵan ánderin oryndap kópshilikke sıǵa tartsa, óz baýyry ánshi-sazger Raqmet Qumaruly aqynnyń erterekte jazǵan ánderiniń biri "HALQYM-AI" dy oryndap kesh ajaryn asha tústi.
Jalǵasty qazaqstannan alǵan juddyzdy marapattary kórsetildi. Tólegen Qumaruly Qazaqstan Respýblıkansy Densaýlyq saqtaý mınıstirligi jaǵynan "HALYQ JÁNE RÝHANI EMSHİ" degen arnaıy kýálik alyp sol mekemeniń tolyqandy múshesi bol ypty. Vatsap jelisinde tikeleı ótken keshimizde kesh ıesi jigit-qyzdardyń tike qoıǵan suraqtarynada múdirmeı egjeı-tegjeıli, asyqbaı, ári muqıat jaýabyn berý arqyly tiptide synnan ótken tájrıbeli qalamger, saqa ustaz, bilikti bilim ıesi ekendigin tiptide aıqyndaı tústi... Keshtiń bel ortasynda QR mádenıet qaıratkeri, ult qaıratkeri, "OTANDAS- EL" qoǵamynyń tóraǵasy, QR avtorlar qoǵamynyń orynbasar tóraǵasy Muqan Mamythanuly kesh ıesiniń shyn talantyna qurmet belgisi retinde ujym atynan múshelike qabyldaǵan ýákiletti búıryǵyn jarıalap kútpegen sı jasady... Óner ıesine kórsetilgen bul tosyn sı shynynda da kóregendikpen kórsetilgen óte tamasha sı boldy. Muqan aǵamyzdyń qyraǵy oıymen jomart minezine bizde rıza bolyp qýanyp qaldyq. Óskemen qalasynda turatyn ánshi, kompozıtor Baǵdat Esdaýletva men aqyn Áskerhan Aqtaı qatarly qonaqtarda jerlesteriniń keshine arnaıy usynyspen shaqyryldy, jaqsyy tilekterinde bildirdi.
Osylaısha aqynymzdyń kesh sońyn Elvıra Maratbekqyzynyń arnaıy oqyp daıyndaǵan aqynnyń "QARAPAIYM ADAMMYN" degen jyr joldarymen sátti aıaqtap kesh shymyldyǵan japtyq...
Keshti ýaqyt taýyp tyńdaǵan qaýym ilgerindi - keıidi shynaıy quttyqtaýlar aıtyp, shyǵarmalarynan alǵan áserlerimen bólisip, kesh ıesi avtorǵa úzdiksiz tilekterin bildirip jatty... Keshte berilgen óleńderdi, án (vıdeo) - kúılerdi FB jáne "KÓSEGE" saıty arqyly kóre alasyzdar...
Biz mumkindigimizshe aqynnyń boıynda bar talantyn qazbalap, tartyp, jetelep, shabyt berip alyp shyǵý úshin shamamyzsha kúsh jigerimizdi saldyq... Óleńderdi oqyp daıyndaǵan Áben baýyryma, Elvıraǵa, ánderdi aıtyp keshtiń jaqsy ótýine kúsh shy ǵarǵan Aman Qalıasqar baýyryma , Raqmet Qumarulyna t.b adamdarǵa alǵysymdyy bildiremin...
Boıyndaǵy taza talantymen ádebıetimizben mádenıetimizge, ǵalym-bilimge óz úlesin qosyp, adamgershilik tektiligimen aýyl-aımaǵyna, jasaǵan ortasyna kún núryndaı shýaǵyn shashyp úlgi-ónegemen bastamashy bolyp el qurmetine bólengen Tólegen Qumar aǵamyzǵa myqty densaýlyq, shyǵarmashylyq jańalyqtar, jaqyndaryna amandyq tileımin. Ortamyzda jarqyryp, jaınap júre bárińiz...
Saıtqa maqala daıyndaǵan Ábdirahman Áripuly
2020 jyl 16 qarasha
6alash usynady
