Qarashanyń úshinshi kúni keshte Almatyda «Shotaı shejiresi» atty kólemdi kitaptyń tusaýy kesilip, jurtpen júzdesti. Atalǵan shejireniń ishine úńilip, bul tek bir shaǵyn rýdyń atabutar shejiresi ǵana emes, on segizinshi ǵasyrdaǵy qazaqtyń shyǵysqa kóshýi men arǵy bettegi (Shyynjań, Tarbaǵataı) qazaqtardyń búginge deıingi óris-qonysy týraly tarıhı derekter qamtylǵan qomaqty jınaq ekenin ańǵardyq.
Shejireniń alǵy sózinen keıingi «Jer shejiresi» atty kólemdi jazba aıyryqsha nazar aýdarýǵa tatıdy. Túsinikti bolýy úshin, úzindi keltire ketelik:
«Maıly Qystaýlyǵynda Elemestiń Kókadyry, Elemestiń qystaýy, Túıebaıdyń saıy (qystaýy), Shákerdiń qystaýy, Dúzjannyń qystaýy, Qamzanyń Araltóbesi (Orqashardyń qyzylynda), Shámekeń Qyzyly, Ábjeleıdiń Qyzylqorasy, Qabı qystaýy, Semiztaıda Aıýshynyń Qyzylqorasy, Naýryzdyń qorasy, Muqyrtaıda – Baqtıardyń qystaýy, Qara Shókeı qystaýy qatarly taǵy basqa jer attary bar.
Qazaqstandaǵy Shotaı babamyz qonystanǵan jer attary: Terisaıyryq ózeni, Qýanysh qajy qystaýy, Músápir qystaýy, Úrimsaıy, Bólekbaı ózeni, Qojamjar qystaýy, Mekejan qystaýy, Tompaı jaılaýy, Qoıshybulaq, Esbaı qystaýy, Boran saıy, Babahan shoqysy qatarly jer attary bar.
Osylardyń barlyǵy Shotaı urpaqtarynyń ata mekeni bolyp, jer aty shejiresi retinde qoldanylýda».
Osy jer attaryna qarap otyryp, búgingi tańda ózge eldiń menshigine ótip ketken kıeli ata qonystarymyz eske túsedi. Bir ǵana Qytaı elindegi qandastarymyz qonystanyp otyrǵan saıyn dalanyń ózi búgingi Qazaqstannyń jartysyndaı ulan-baıtaq aýmaqty alyp jatyr emes pe?! Al, atalǵan shejirede jazylǵan óris pen qonys jatqa ketken baıtaǵymyzdyń bir pushpaǵy ǵana ekeni barshaǵa aıan.
Ár rý óziniń ata butar shejiresin jazýy – bir qaraǵanda tar óristi rýshyldyq sıaqtanǵanymen, tarıhı ata qonystarymyz ben sol rýdan shyqqan tarıhı tulǵalardy el bolyp qaıta tanýymyzǵa qosar úlesi kóp. Sondyqtan, shejireni ári baı mazmundy etip, tutas qazaqty biriktiriý turǵysynan jazyp shyǵýdy qazaq qaýymy túgeldeı ádetke aınaldyrsa quba-qup. Sebebi, shejire arqyly kóptegen joqty túgendep alýǵa bolady. Osy turǵydan alǵanda, búgingi tańdaǵy shejireshilerge tutas ulttyń rýhyn oıatý maqsatynda qolǵa qalam alyńyz degendi aıta ketken jón.
Shotaı rýy Orta júz naımannyń qarakereı jumyq saıbolat jaqsylyq butaqtarynan taraıtyn «İrgeli Shotaı» atanǵan, sany jaǵynan mol rýlardyń biri. Búgingi tańda Shotaı urpaqtarynyń basym kóp bóligi QHR Shynjańdaǵy ataqonystarynda mekendenip otyr. Elimizdiń jer-jerinde erteden qonys tepken Shotaı urpaqtary El táýelsizdiginen beri shetten kelgen qandastar arasyndaǵy týystarymen tabysyp odan ári molyǵyp keledi. «Tegin bilý – tektilik» dep biletin babalar taǵylymyn kókeıde saqtaı otyryp qurastyrlǵan, jalpy qazaq rýlarynyń bir butaǵy sanalatyn Shotaı rýynyń shejiresi tarıh týraly izdenýshiler men shejiretanýshylarǵa, Shotaı urpaqtaryna jáne kópshilik qaýymǵa arnalady.
«Shotaı shejiresin» belgili aqyn, óner qaıratkeri Kádirhan Qızatuly qurastyrǵan. Aıta keteıik, 2017 jyly Shotaı baıdyń zıraty tabylyp, rýly el jınalyp, baba basyna eskertkish qoıǵan bolatyn. Osynyń barlyǵy aınalyp kelgende táýelsizdiktiń uly jemisi.
Ádilet Ahmetuly
