Keıki batyr Kósembaıulynan qalǵan jalǵyz múlik kebeje týraly osydan úsh jyl buryn Arqalyq qalasyndaǵy dala ólkesi tarıhy oblystyq murajaı basshysy Gúlbaný Eltebaeva ekeýmiz Amankeldi aýdanynyń Qarasý aýylynda turatyn tyl jáne eńbek ardageri Nuraly Erbosynovtan estigen edik. 80-ge kelip qalǵan úlken kisi naýqastanyp jatqanyna qaramastan kebejeni osy ýaqytqa deıin qalaı saqtap kelgeni týraly aıtyp berdi.
– Bizdiń úı 1920 jyly Sarytorǵaıda, Báshke degen qystaqta otyrǵanda, − dep bastady áńgimesin Nuraly atamyz. – Tús aýa Keıki jáne áıeli Aqjan, inisi Shubar, atqosshysy tatar jigit tórteýi aryp-ashyp, jaıaýlap bizdiń úıge kelipti. Batyr ákemmen dosjar eken. Keıki: «Erbosyn, bizdiń arbamyz batpaqqa batyp, bir dońǵalaǵy synyp qaldy. Atym tarta almady. Sen eki atan ógizińmen alyp kelýge kómektes. Arbanyń ústinde azyq-túlik salǵan kebejemiz bar edi» depti. Sóıtip, Keıki, Shubar, tatar jigiti meniń ákem tórteýi baryp, arbanyń synǵan dóńgelegin qylarqanmen shandyp baılap, eki ógizben súırep alyp kelgen eken. Keıkiler bizdiń úıde bir kún qonyp, kelesi kúni salt atpen Jylanshyq jaqqa ketip qalypty. Keıki batyr arbasy men kebejesin ákeme tapsyryp: – Qaıta kelip jatsam, óz qolyńnan alarmyn. Bolmasa bular sende bolsyn, – depti. Kebeje sol kúıi bizdiń úıde qalyp ketken.
1963 jyly bul jádigerdi jazýshy Aqan Nurmanov izdep kelip kóripti. Tegi Keıki batyr jaıly «Qulannyń ajaly» atty romanyn jazý úshin derek jınap júrse kerek. Jazýshy Nuraly Erbosynovtyń úıinde úsh kún bolyp, Sarytorǵaı, Qaratorǵaı, Dábeı boıyn aralaıdy. Keterinde: «Nuraly, bul kebeje tarıhı dúnıe ǵoı. Muqıat saqta! Alla qalasa, bir kelgende ózim alyp ketermin», deıdi. Biraq qaıta júzdesýdiń sáti túspeıdi.
Búgingi tańda Keıki batyrdan qalǵan tarıhı jádiger murajaıdyń «1916 jyl.Torǵaıdaǵy ult-azattyq kóterilis» ekspozısıalyq zalyna qoıylǵan. Aǵashtan túıin túıgen has sheberdiń qolynan shyqqany kórinip tur. Eki esigi, astynda tartpasy bar. Tartpasynyń betine «1916» degen jazý oıyp jazylyp, múıizden tutqa ornatylǵan. Kebeje alǵashynda qyzyl josamen, bertinde jasyl tústi syrmen boıalǵan. Tula boıy sándi órnekpen bádizdelgen. Kebejeniń ishi eki bólikke bólingen. Bıiktigi – 81 sm, uzyndyǵy –53 sm, eni –39 sm.
Beken QAIRATULY
Sýretti túsirgen Seıitqalı Kamalov
