Erlan Nurdyqanuly: Abyz týraly ańyz

(Aqyt ÚLİMJİULYNYŃ rýhyna)


Jeti yqylym tilin uǵyp,
Altyn múıiz buǵy minip,
Asqar-asqar taýdan asqan abyzym.
Aqsha bultqa aralasqan abyzym.
Sımas edi aqbas narǵa artsam da,
Alpys tomǵa arqaý bolar ańyzyń.

Kerbuǵysyn esinetip,
Muń muhıtyn keship ótip;
Zar zamanda zar ılegen abyzym.
Kókiregin besik etip,
Áz ǵalamdy áldılegen abyzym.
«Oıan, dala!»...
Ot búrikken áz úniń,
O, abyzym, sol ma seniń jazyǵyń?!

Qasıetti qara tilmen,
Aqqýlardyń qanatymen,
Sý betinde duǵa jazǵan abyzym.
Jeti jurtqa qulaǵy ozǵan abyzym.
Topyraqtan salmaqty, japyraqtan da názigim.
Hor qyzyna taqtyń ba eken tana qyp,
Qabyryńa tamshylaǵan qaz únin.

Altyn sandyq dese jón-aý,
Keýdesi ken keshegi anaý,
Abyzdardyń tuıaǵysyń, áýlıem!
Ańyzdardyń qıalysyń áýlıem!
Berekeniń besigi ediń daýǵa ıe,
Aq betińe jaqty seniń jaý kúıe.

Qara qazaq balasyna,
Qarańǵylaý dalasyna,
Kókjal ata, kókiregiń aýyrdy-aý,
Atar tańǵa sanań uzaq saryldy-aý.
Teńizden de tereń qaıǵyń,
Janede

Topyraqtan da aýyrlaý.

Jaty yqylym tilin uǵyp,
Jelden júırik buǵy minip,
Jerdi sharlap júrsiń ata álige,
Uly rýhyń ulasady árige.
Saqalyńnan tamǵan salqyn tamshydaı,
Selit etmin ár sózińniń dámine.

Tarlan tarıh tańdaıynda,
Mańǵaz qazaq mańdaıynda,
Jarqyraıdy jasyl jyryń – jahutyń.
Ańyz – atyń...
Abyz aqyn, aqytym!!!
Kóz jasyna ılep arman, tilegin
Halqyń saǵan syılady altyn tahytyn.


1
Aqyt dep atym qaldy,
Asyl kitap...
Aqyıyq muń!
Qanmen jazǵan hatym qaldy,
Qatparynda tarıyhtyń.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

Tili Naızaǵaı shatyrlaǵan,
Tisi tıirmendeı shaqyrlaǵan,
Kózinen ajal oty lapyldaǵan,
Bul-aqyrzaman.

Aqyrdy ibiliske:
Qaıda,
Aqqý taǵdyr, aqyn ǵalam?!
Shaqyr maǵan!!!

Qara jer qaqyrap qaharly daýystan,
Tozań bop topyraq, qaqbaq bop taý ushqan.
Kún túnge aýysqan.

Aqqaıyń shashtary shashylyp,
Ketti kesápát tyrnaqta.
Kólderdiń kórpesi ashylyp,
Balyqtar týlaıdy qurǵaqta.

Ap keldi aqyndy –
Takappar.
Tym názik...

(ul ǵoı bul dalanyń taǵdyryn jyrlaǵan)
Baqa-shaıandar basyna in qazyp,
Qolyn jylanmen shyrmaǵan.

Ajal.
Saq-saq kúledi
Taýdy taýǵa uryp.
Aqsyıyp qanjardaı aq tisi.
Ǵazal...
Aq mamyq qanattan aq nóser jaýdyrp,
Jetti bir jaqtan ǵaıyptyń aq qusy.

3

Aq qus... 
Seni súıemin,
Taǵdyrym tamyrlas aqqýmen,
Án-jyrym saryndas gákkýmen.
Aq tús...
Seni súıemin.
Aqpyn men!

Aq mamyq qanattan aq laǵyl án tarap,
Abyz aqyndy aq qus arqalap
Ushady.
Husynı qus áni...
Qudaıdaı merirbán qurlyqtyń qushaǵy,
Jasyl shar jaıylǵan tirliktiń nyshany.

Taýlar máńgi asqaq,
Batyr babasy;
Jatyr jambastap
Jaraly dalasy.

Muńly ánge basady bulaq bir,
Beımaǵlum bulaq pa, jańbyr ma?
Tórt jetim eńirep jylap tur,
Aqynnyń aldynda.
Jetimder:
Kóktem... 
Jaz... 
Kúz...
Qys...

Taýlar máńgi asqaq,
Batyr babasy.
Jatyr jambastap,
Jaraly dalasy.

Ǵazal:
Qýraǵan kekilderi,
Dalamnyń jetimderi.
Ǵalamnyń jetimderi!
. . . . . . . . . . . . . . . . .

4

Tar esik, tas besik.
Taǵdyry!  

...Kózin súrt kógildir tań nury,
Betin jý, eı, kóktem jańbyry.
...Adamnyń taǵdyry,
Zamannyń tarlyǵy...
Barlyǵy –
Aqqý taǵdyrly aqynnyń zar-muńy.

Aqynnyń kózinde,
Ot shashqan orasan yza bar.
Kóbelek qonady kózirge,
Ǵaıyptyń perishte qyzy olar.

Aqıqat týyndaı
Aq Jibek saqaly,
Sol appaq saqaldan
Tamshylap, tamshylap,

tamshylap jatady:
Táńirdiń maqamy...
Mamyrdyń maqaly... 

Bes ýaq namaz –
Bes aqqý adasqan.
Qonarǵa jeri joq,
Qoǵaly kóli joq,
Besigi – qara aspan.

Tabyttar, tabyttar, tabyttar...
Tas sandyq!
Ajal antalap qaraıdy esikten.
Telmirip tur jetim bostandyq,
Tebenniń kózindeı tesikten.

Býsanǵan atyrap,
Jap-jasyl japyraq,
Sap-sary saǵynysh,
Aq mamyq atyrap...

Elestep tórt maýsym bári de,
Bastaıdy-aý sulýlyq ánine.
Kózine jas baılap,
Kóńiline tas baılap,
Tamsanǵan tambıǵat dámine... 
Júgingen sharıǵat mánine...

Dalanyń taǵdyryn,
Ananyń zar-muńyn,
Tolǵaıdy barlyǵyn –
Qan juta qamyǵyp.
Kóktemniń jańbyryn,
Kógildir tań nuryn,
Saǵynyp...

Qys kelip
Aıaǵyn qushaqtap,
Kóktem kep
Taıaǵyn qushaqtap,
Kúz kelip
Moınyna asyldy...
Jaz kelip
Jas bolyp shashyldy...

Tórt maýsym – tórt jetim qaraly,
Iskeıdi báriniń basynan.
Báriniń júregi jaraly,
Muń ısi ańqıdy shashynan.

5

Ǵazal:
Ǵalamdy saǵan tapsyrdym, alla,
Dalamdy saǵan tapsyrdym, alla,
Aq saqalymmen aq saıtan oınaǵan,
Zamandy saǵan tapsyrdym, alla!
Uıasy órtengen balapandarym,
Balamdy saǵan tapsyrdym, alla.
Ujdan ber ulǵa, uıat ber qyzǵa,
Urpaqtyń isin bastyrǵyn alǵa...

Naǵyldym, alla?
Naǵyldym, alla!
Ishandym saǵan, tabyndym arǵa... 
Tas besikke tańyldym, alla,
Tar esikke ańyrdym, alla.
Tizemdi búgip, mańdaıym tyıgen
Topyraǵymdy saǵyndym, alla... 

Topyraǵyma tánimdi bóle,
Aqıqat nuryna janymdy bóle.
Ahyret etip bermediń, alla,
Aǵaryp atqan tańyńdy nege...

Káriliktegi ǵaryp saparymdy,
Aıaqtar boldym.
Qup alsań deımin –
Jaınamaz etip jaıyp saqalymdy,
Janazamdy ózim shyǵarsam deımin...

6alash usynady