Almaty Oblysy Aqsý aýdanyna qarasty Aqsý aýylynda qazannyń 24 kúni dúrkirep ótken astyń kýáshisi boldyq. Elimizdiń rýhanıatyna shetelden kelgen qandastarymyzdyń da úles qosyp jatqany kóz jumbas aqıqat. Úles degenniń úlken-kishisi bolmaıdy. Baıaban aýyldarǵa kóship kelip, baq ordasyn tigip, alty óris alqabymyzdy tórt túlik malǵa toltyryp jatqan qandastarymyz barshylyq. Dástúrli turmys-saltymyzben qosa, oqyǵan-toqyǵan oıly-zıaly týystarymyz da rýhanıatymyzdyń aqtańdaǵyn tolyqtaýda bir kisideı kúsh qosyp keledi. Solardyń biri Orazbaı Sultanulynyń áýleti desek bolady.
Orazbaı Sultanuly (1950-2020) Arǵy bet Ór Altaı qazaǵy. Ósken ortasynda oqytýshy, aqyn, atbegi bolyp jurt qurmetine bólengen kisi. Budan onshaqty jyl buryn jeti-segiz otaýyn bastap Jetisý jerine kóship kelgen. Aqsý aýylyna baldaı batyp, sýdaı sińip, ul-qyzdaryn Qazaq eliniń ár jerine, qyzmettiń ár salasyna ornalastyrǵan Orazbaı aqsaqal atajurtynda da óz ortasyna ónegesimen syıly boldy. Birer kitapqa júk shyǵarmalaryn jazdy. Aýyldyń alty órisinde mal qaıyrmaqtap júrip, ótken kúnderdi óleńimen órnektedi. Taǵdyrdyń bergen ólsheýli ómirin jasap, ótken jyly elý jyl otasqan aıaýly jary Shármen Qusymanqyzy ekeýi de aralaryna az ǵana kúndi salyp, Odúnıege attanǵan edi.
Marqumdardyń balalary shetinen ónerge jýyq júretin opaly ul-qyzdar. Olar eki elde de óz ortasynyń qurmetine bólengen qadirli áke men qasterli analaryna arnap, keshe Aqsý aýylynda as berdi.
Aqynnyń úlken qyzy Kúnnur ákesiniń baspadan shyǵarýǵa úlgirmegen kitabyn qurastyryp, Almatydaǵy "Úsh Qıan" baspasynan shyǵardy. Kitaptyń aty – "Aq belbeý attyń júrisi". Bul Altaı qazaqtary jaqsy biletin kúı aty bolatyn. Degenmen, sol kúıdi Qazaqtyń zańǵar kúıshisi Dáýlet Halyquly Orazbaıdyń qara ala atyna arnap shyǵarǵan eken. Óziniń shırek ǵumyryna serik bolǵan qara ala atyna degen ystyq mahabbatyn beınelep, aqyn atbegi Orazbaı aqsaqal poema da jazypty. Sol úshin de kitap aty kúı atymen atalǵan.
Keshe Aqsý aýylyndaǵy úlken asqa baryp kóneniń kózindeı, qazaqy qaımaǵy buzylmaǵan jurtty kórip, kóz aıdyn bolyp, kóńilimiz toǵaıdy. Aýyldyń hatymhanasynda úsh júz kisige as berilip, marqumdarǵa arnap neshe qaıtara hatym túsirildi. Tarıhtyń tiri kýágerleri aqsaqaldar men ájeler as arnalǵan kisi týraly estelikter aıtty.
Marqum, aqyn, Orazbaı Sultanulynyń "Aq belbeý attyń júrisi" atty kitabynyń tusaýy da mine osy asta kesildi. Asqa jınalǵan sharshy toptyń bul iske razy bolyp, alqamaǵany joq. Avtordyń zamandastary men jaqyndary kózderine ystyq jas aldy. Kitap baba murasynan baıǵazy retinde asqa jınalǵan qaýymǵa taratyldy. Astyń sóz tizginin Almatydan arnaıy at terletip kelgen aqyn, jas zertteýshi Ádilet Ahmetuly ustady.
Marqumnyń jaqyndary men aýyldastary Orazbaı Sultanulynyń ǵumyrynyń sońynda mingen qarager atyn kún buryn tuldap soıyp, salt-dástúrimizdi jańǵyrtypty. Alty qanat aq úı tigip, astyń kórkin asyra túskendeı.
Astan keıin jurt balýan, qol kúres, arqan tartý, kók laq (kókpar) sıaqty ulttyq oıyndarǵa qatysty. Babalar rýhyn silkindirgendeı dúbirli dodada jeńistik alǵan azamattar marapattaldy.
Árlen Seıtbatqal
