Birneshe jyldyń aldynda «Shyǵys Qazaqstan oblysynda qar adamy turǵyndardyń malyn urlap áketip júr» degen habar taralǵany belgili.
Osydan kóp ótpeı «qar adamyn izdeý ekspedısıalaryna» qatysqan reseılik tanymal krıptozoolog Igor Býrsev «Jambyl oblysynda qar adamy mekendeıdi, oǵan jergilikti turǵyndar tamaq bergen» dep aıdy aspannan bir-aq shyǵardy…
Tek Qazaqstanda ǵana emes, búkil álemde qar adamy týraly ańyz, áńgimelerdiń aıtyla bastaǵanyna bir ǵasyrdan assa da, onyń syry áli kúnge deıin ashylǵan joq.
Álemde Qar adamy týraly eń alǵashqy aqparat 1889 jyly tarady. Osy jyly Ulybrıtanıa qurlyq armıasynyń bir ofıseri Gımalaı taýynyń batys teristiginen, teńiz deńgeıinen 1500 metr bıik óńirden adamnyń jalań aıaq izine uqsaıtyn óte úlken izdi baıqaıdy. Osydan keıingi 50 jyl ishinde atalǵan óńirde 3 ret qar adamy baıqalǵan. 1951 jyly ulybrıtanıalyq álpınıs Gımalaı taýynan tuńǵysh ret qar adamynyń izin sýretke túsirdi. Búl izdiń uzyndyǵy – 33 santımetr, eni de 20 santımetrge taıaý bolǵan.
1986 jyly avstralıalyq álpınıs Mıshına Tıbet ústirtiniń shyǵysynda qar adamymen betpe-bet kezdesip qalǵan. Alaıda ol 2000 jyly baspadan shyǵarǵan qar adamy jónindegi zertteý eńbeginde qar adamyn sırek kezdesetin qońyr aıýdyń bir túri dep qorytyndy shyǵarǵan.
2003 jyly qar adamy jónindegi shyndyqtyń beti tipti ashyla tústi. Atap aıtqanda, Sibirmen túıisip jatqan Altaı-dyń qarly taýlaryndaǵy úń-girlerdiń birinen túk basqan júndi bilek tabylǵan. «Bul qar adamnynyń bilegi» dep turaqtandyrǵan ǵalymdar onyń adamzatpen kóptegen uqsastyǵy barlyǵyn baıqaǵan. Qar adamy jónindegi jalǵyz ǵylymı derek – osy.
Qazaq dalasynda buryn kisikıik bolǵan. Adam sıaqty, tutas denesin túk basqan bul maqulyq Jońǵar oıpatynda kóp bolǵanǵa uqsaıdy. Mal otarlatyp barǵan jylqyshylardyń azyǵyn urlap toqtatpaıtyn kisikıikti 1860 jylǵa deıin kórgen adamdar da kóp. Múmkin, álem qar adamy dep shýlap júrgeni sol kisikıik shyǵar, kim biledi?..
Qalıakbar ÚSEMHANULY
