Bul dúnıede syry tolyq ashylmaǵan, jaı kózge kórine bermeıtin perdeli, hıkmetti jaratylystar óte kóp. Solardyń biri – aýrý, dert. Adam ne úshin aýyrady, aýrýdyń astarynda ne jatyr, búkil adam balasy týǵannan qaıtys bolǵanǵa deıin basy aýyrmaı, baltyry syzdamaı ótse ne bolady? Syrqattyń adam janyna paıdasy kóp pe, zıany ma? Mine, osy sekildi suraqtar kópshilikti mazalasa kerek.
Árıne, búginde kóp adam aýyrǵandy jaqsy nárse dep aıta qoımas. Jany qınalyp, dert ústinde jatqan kisini: «Shydaı tur, bul Allanyń synaǵy» degen sózben jubatý da qıyn. Al dinimiz ıslamnyń qaǵıdalaryna muqıat zer salsaq, aýyrǵannyń zıanynan paıdasy kóbirek ekenin ańǵaramyz. Ardaqty Muhammed Paıǵambarymyz (s.a.ý.) hadısteriniń birinde bylaı deıdi: «Musylmannyń basyna túsken bir aýrý, aýyrtpashylyq, dert, syrqat, qaıǵy-muń, tipti kishkene bir qıynshylyǵy úshin Alla onyń kúnálarynan bir bóligin mindetti túrde keshiredi, jasyrady». Kúnásynyń keshirilýine kim muqtaj emes? Shyn musylmandardyń qaı-qaısysy bolsa, Alla Taǵaladan kemshilik, qatelik, kúnálarynyń keshirilgenin tileıtini málim. Sondyqtan Jaratýshy ıemiz bir qulyna aýrý-dert jiberse, oǵan jaqsylyq qalaǵany. Taǵy bir sózinde súıikti Paıǵambarymyz (s.a.ý.) bylaı degen: «Bir qul aýyryp qalǵanda, Alla oǵan eki perishte jiberedi: «Kórińder, kóńilip surap kelgenderge ne deıdi eken?» dep tapsyrady. Eger ol qul jaǵdaıyn suraı kelenderge Allaǵa shúkirshiligin aıtsa, perishteler ony dereý Alla Taǵalaǵa jetkizedi. Sonda Alla Taǵala bylaı deıdi: «Eger qulymnyń janyn alsam, ony mindetti túrde jumaǵyma kirgizemin. Al shıpamdy berip, aıyqtyratyn bolsam, onda etiniń ornyna jańa bir et, qanynyń ornyna jańa bir qan beremin. Oǵan qosa barlyq kúnálaryn keshirip, jarylqaımyn».
Kórdińiz be, denemizdi dert shalǵanda, aqıqat áleminde osyndaı jaǵdaılar ótip jatady. Al endi biz jaısyzdanyp qalsaq, bireý bizdiń jaǵdaıymyzdy suraı kelse, oǵan ne deımiz? Allaǵa shúkir deımiz be? Barlyq sóz bir aýyzdan shyǵady. Aýzymyzben Allaǵa narazylyq bildirip, taǵdyrymyzǵa nalyp, myń túrli shaǵym sózder aıtýymyz da múmkin. Allaǵa shúkirlik bildirýimiz de yqtımal. Shúkirshiliktiń arǵy jaǵynda ne turǵanyn Rasýlalla (s.a.ý.) hadısinde bildirdi.
Dúnıede eshbir nárse bostan-bosqa, sebepsiz, kezdeısoq jaratylmaıdy. Barlyq nárseniń astarynda belgili syry, hıkmeti bolady. Bul dúnıe – uly emtıhan alańy, erteńgi aqıret jurtynyń egindigi. Emtıhan alańy bolǵan soń, Alla árkimge ár túrli synaq jiberedi. Bireýge baılyq, bireýge kedeılik berip synaıdy. Bireýge temirdeı densaýlyq, endi bireýge aýrý berip synnan ótkizedi. Osyndaı kezde quldarynyń ne isteıtinin Jasaǵan Iemiz synnan ótkizedi. Sol syndardan súrinbeı ótý – basty maqsatymyz bolmaq.
Negizinde, aýrýdyń astarynda túsingen janǵa mol ǵıbrat bar. Alla Taǵala qasıetti Quranda Áııýb, Iýnýs sekildi paıǵambarlardyń basynan ótken oqıǵalardy beker baıan etpegen. Musylmandar odan dáris alýǵa tıis. Mysaly, qaısy qıyndyq bolsa da kisini sabyrǵa úıretedi. Al sabyr kórkem minezdiń de, ǵylymnyń da, izgi isterdiń de tý basy sanalady.
Sondaı-aq aýyrǵan adam Allany kóbirek eske alady. Tipti ómirinde bir ret Jaratýshysyn oılanbaǵan jandar jany aýyrǵanda, «Alla! Alla!» dep qalýy ǵajap emes. Onysy arqyly kóp saýapqa ıe bolady. Aýrý-syrqattyń budan basqa da biz biletin jáne bilmeıtin syrlary óte kóp. Allaǵa jáne aqıretke ıman keltirgen quldar sony jaqsy uǵynýǵa tyrysady. Alaıda aýrý synaq eken dep eshbir shara jasamaı, qol qýsyryp otyrý da sharıǵatta jón sanalmaıdy. Ardaqty Paıǵambarymyz (s.a.ý.) kóptegen hadısterinde aýyrǵandardy emdelýge shaqyrady. Erte ǵasyrlardan beri musylmandardyń erekshe kóńil bólgen salalarynyń biri medısına bolyp kelgen. Aýrýdyń barlyq túri Alladan bolǵany sekildi emniń de bári Alladan. Sondyqtan derti bar adam onyń daýasyn izdeýi qajet. Kezinde áıgili Ánet abyz adam balasy jas kúninde qadirin bilmeıtin úsh qadirsizdi ataǵan kezde solardyń qataryna densaýlyqty da jatqyzǵan bolatyn. Jastyqta qadirin bilmeı, eseıgende ókinbes úshin densaýlyqty barynsha qadirleýge tıispiz. Allaǵa qulshylyqty da deni saý adam durysyraq jasaıdy, kóbirek jasaıdy.
Jany qınalǵan adam aýyrǵan kezde taǵy ne isteıdi? Aısha anamyzdyń aıtýynsha, Paıǵambarymyz (s.a.ý.) oń qolymen aýyrǵan aǵzasyn sıpap, bylaı dep duǵa etetin: «Ýa, Rabbymyz! Basyma túsken qıynshylyǵymdy ketire gór! Shıpa ber! Shıpa berýshi Ózińsiń. Ózińnen ózge shıpa berýshi joq. Aýrýdyń barlyq syrqattaryn jazatyn shıpa ber!» (Arabsha oqylýy: «Allahýmmá Rabbána! Ázhıbıl basá. Ishfı, ántásh-SHaafıı. Lá shıfáan ıllá shıfaýká, shıfaán lá ıýǵaadırý sáqaman»)
Sóz sońynda tilerimiz, shıpa berýshi Alla elimizdegi aýrý-syrqaýǵa ushyraǵan barsha otandastarymyzǵa shıpa bersin! Synaqtardan súrinbeı ótýdi násip etsin!
Qanat Tileýbektegi
islam.kz saıtynan
