ABAIMEN SYRLASÝ
1.Syn men shyn
Keshir bizdi, keshir bizdi, kesh Abaı,
Myń jyldarǵa aty ketken has danyshpan, kósem-aı.
Sen ketkeli mynaý baıtaq dalańnan,
Seniń úniń estilgeli jerden emes, ǵalamnan
O, oý táýbá, bir júz on bir jyl bopty,
Júz on bir jyl domalatyp qý boqty,
Júz on bir jyl tek aýyzben «qurmettep»,
Dúdámaldaý dúbirge erip dirdektep,
Tek nobaılap syzyp alyp sýretińniń sulbasyn,
«Abaı – bizdiń danamyz» dep dańǵyr-dańǵyr shýlasyp,
«Uzaı almaı aýyldaǵy boqtyqtan»,
Tektilerdi basyp jyǵyp shoqtyqtan,
Aqıqaty meıilinshe mensinbeı,
Ózimizden basqaniki jónsizdeı,
Qyzarmastan «mynaý bizdiń Abaı» dep,
Mindi synar músinińnen taıaq jep,
Júrmiz áli ózgermeı,
Shyndyq úshin shyryldaǵan jaqyndarǵa sóz bermeı...
Tórt tóńirek shala molda din buzǵan,
Jylǵa-jaqpar jybyr-jybyr jyn qyzǵan.
Shala jansar shubar ala tili bar,
Al dilinde dinsizdiktiń nili bar.
Peıilderi «molasyndaı baqsynyń»,
Entikken jurt baspady áli aptyǵyn.
Bázbireýler ádildikti júr ańsap,
Jaǵympazdar jaq talǵansha uran sap.
Áıteý, qıyn, beıbereket, beıtirlik,
Bárin aıtyp bola almaspyn, oooı sumdyq!?
Qyl qysqasy, jurtyń áli júdeýbas,
Bireý qyrys, bireý jalqaý, bireý mas.
«Qaıran jurtyń, qalyń eliń – qazaǵyń»,
Shaǵyp almaı uly eldiktiń qazanyn,
Eptep-septep el qatarly tirligin,
Qara nanyn qaýjal etip júr búgin.
Ashtan ólip, kóshten qalmas áıteýir,
Zaman jaıy qatyn syndy qaıqy erin.
Bar bolmysy baıaǵydaı ókpeshil,
Tegeýrinnen qutylmaǵan tekti esil. ...
Bárin-bárin jipke tizip ne eteıin,
Sezip tur-aý aıtpasam da kókeıiń.
«Ustarasyz murty túzip aýzyna»,
Ázer syıyp kók burshaqtaı jasyl shardyń qaýyzyna.
El belgisi – zeńgir aspan, erkin qyran, altyn kún,
«Táýelsizdik» deıtin jalǵyz tiregi bar halqyńnyń.
Tozǵan jurtty ozǵan jurtpen teńestirip sol tirek,
Báıterekteı túp tamyry tereń tartyp, jer tirep,
Menshiktenip Qudaı bergen óz jerin,
Uly erteńge úmitpenen qadap jáýdir kózderin,
Qutyldy eliń neshe ǵasyr shemen bolǵan sheńgelden,
Jıdebaıdan qoıshy kórdim kók qoshqaryn óńgergen...
Eh!
Essiz ǵasyr!
Eske keldi-aý eski muń,
Ketik kese keıpim mynaý, keshir, Abaı, kesh Kúnim!
Men qazaqtyń jamandyǵyn endi saǵan aıta alman,
Qaıran jurtym qanshama ret shańyraǵy shaıqalǵan?!
Qansha ǵasyr Abaı syndy aqıqattan qamshy jep,
Qanshama asyl erdi jutty teristikten tanki kep.
Tuıaǵynan qalǵanynsha hal ketip,
Egemendi erteń úshin tolarsaqtan qan keship,
İsi aqqa qudiretti Qudaıy jaq bolǵasyn,
Seniń halqyń qaıta tikti qulap qalǵan ordasyn.
2. Seniń duǵań qabyl boldy
Seniń duǵań qabyl bolyp, ese-teńdik kórdi eliń,
Endi qýan, o, Abaıym, o, rýhym, kerbezim!
Men qazaqty sen sekildi syndaı alman Abaıym,
Jartas bolǵan jyrlaryńnyń jańǵyryǵyn jazaıyn.
Meniń halqym tulpar edi-aý, arqasyna er batqan,
Ejelgi jaý erteli-kesh az qurmady kór qaqpan.
Meniń dalam aqyn edi-aý, kókireginde sher jatqan,
Aq dıdárin endi ǵana aımalaǵan zerli aq tań.
Synamaımyn men elimdi, quqym da joq syndaýǵa,
Tolymdymyn Abaı jyryn, Alash muńyn tyńdaýǵa.
Eki ǵasyr eseńgirep endi turǵan qazaqty,
Ǵalam sengen Abaı degen erdi týǵan qazaqty,
Jer betine beder-beder belgi usynǵan qazaqty,
Joıqyn jaýǵa joıylmaǵan ór musylman qazaqty,
Mineý maǵan maqsat emes, marapatty dańq emes.
Qadirińdi kesh bildik biz, beý, qart Abaı, márt eles.
3. Keshir, Abaı
Alyp tulǵa eskertkishim,
taǵy keldim, kesh, Abaı,
Alataýdyń Almatyǵa quıyp turdy keshi araı.
Et qulaǵym esitti, estidi bir sumdyqty,
Kókeıime keldi bir sóz aıtpaý úshin ne shara-aı?!
Abaı ata!
Sen atadan altaý týdyń, tórteý ediń anadan,
Sol altaýdan Allam ońdap, alty rýly el taraǵan.
Átteń, átteń zobalań jyl dedi áýeli qurtamyn,
Alty alashtyń aspantekti Abaıynyń urpaǵyn.
Aıtty osylaı, tek aıtpady, dál osylaı istedi,
Týǵanyńdy syrtqa tepti, jaqynyńdy tistedi.
Kónbegenin atyp-shapty, bosqyn qyldy, kúshtedi,
Abaı tekti ul men qyzdan aýyr qamyt túspedi.
Bir júz on bir jyl ótipti Abaı ata ólgeli,
Alpys aýyl bolar edi-aý urpaǵyńnyń óngeni.
Amal qansha, bizdiń mynaý ǵazaly mol ǵasyrda,
Ǵasyr salǵan qasiretti qandaı adam jasyrǵan?
Alpys aýyl bylaı tursyn, «tiri júrgen alty ul joq»,
Deıdi keshe bir jazarman, oılan qazaq jalpyń bop.
Uly Abaıdyń balasynyń balasynyń balasy,
Uly Abaımen parqy munyń jer men kókteı arasy.
Qalǵan eken uly Abaıdan jaǵyz erkek kindikti,
Táýbá, táýbá, tekti ul-qyzdy kim joǵaltty, kim jutty?
Áttegen-aı, dana Abaıdan dara qalǵan sol erkek,
Tilshimizge aıtqan eken súrleýi aýyr mol ertek.
«Burqasyndy burań jylda aıdalypty súrginge,
Qazaqstan bir jerine oralypty bul kúnde.
Aı men kúndeı ajary bar, toq sabadaı tolysqan,
Kózi jasyl, kóılegi kók báıbishesi orystan.
Naǵashydan aýmaı qalǵan jasyl janar eki qyz,
Qazaqtyqtan esh beıne joq, eti qyraý, beti muz».
Dep jazypty jazarmanym qasiretke qalam sap,
Al, aǵamyz elý beste, otyrǵan joq jar ańsap.
Deıdi jáne jazarmanym: «joq menińshe basqa amal,
Aǵamyzdy kóndirelik, áperelik jas toqal!
Jas toqaldy qazaqtyń tektisinen taldaımyz,
Mine solaı Abaıdyń sońǵy urpaǵyn jalǵaımyz.
Abaı qaıta týmasy anyq, biraq, biraq, biz solaı,
Abaı urqyn óshirip, múlde qapy qalmaımyz...!»
Dep jazypty jar salyp, has qalamger jas tilshim,
Qatyn jaıyn aldymen júrek bilsin, bas bilsin.
Eń áýeli jasyl kózdi jeńeshemiz kóne me,
Ol kóngenmen, aǵataıdyń hal-qýaty kele me?
Uly Abaıdyń bul tuqymy páterde júr úı-kúısiz,
Úı-kúısizge búgin bizdiń qazaq qyzyn bere me?
Tyńdadyń da munymdy kúrsindiń-aý, dana Abaı,
Tamyry men butaqtan jutap qaldy qaraǵaı.
Osyny oqyp otyryp, oıǵa qaldyń, el-jurtym,
Uly Abaıdyń urqy óshse, kinálimin men múmkin,
Kúnálisiń sen múmkin?!
Keshir Abaı!
6alash usynady
