Á.Ahmetuly: Jańa Túrik qaǵanaty

 

 

AZAMAT ERDİŃ ÓMİRİ

 

Jaratýshy jazalamaıtyn,

Saqshylar mazalamaıtyn,

Ákem maqtanatyndaı,

Balam shattanatyndaı,

Jarym jylamaıtyndaı,

Jatym synamaıtyndaı,

Týǵan jerim kúıinerdeı,

Týǵan elim súıinerdeı,

Ólgender razy bolatyn,

Tiriler qazy bolatyn,

İsimdi alqap aıbatty Alash,

Keler urpaq ǵaıbattamas,

Mereıi ósip ustazymnyń,

Desi qaıtyp dushpanymnyń,

Týystarym tý ustaıtyn,

Ulys, qaýym umytpaıtyn,

Han kene, Ospan, Mahambettiń,

Álıhan, Abaı, Aqymettiń,

Shákárimniń rýhy shat bolardaı,

Júrejattaryma deıingi ul-qyzyma baq qonardaı…

ómir súrsem deımin men,

Deı salǵanym emes bul, baǵdaryma sondaı maqsat qoıdym men!

Jetkize kór, Qudaı, osy maqsatqa,

Alamanda aqsatpa,

Jat aldynda qaqsatpa!

Júregimniń tap-tap- taza qýatyn,

Qaınar kózin taýdan alǵan, sýatyn,

Búgingi men erteńgige dáleldeýge oraı ber,

O ı- sanama shań baspaıtyn saraı ber!

Eń áýeli, jarylqaı gór jaqyndy,

Jaqyn jaqyn bolsa jeńem jatymdy.

Dos qyla kór kisimen, túsinetin aqyndy,

Dos qyla kór kisimen, oqı alar hatymdy,

Eń áýeli olar bilsin saǵynyshty mendegi,

Mahabbatty sezinsin, ashyp oqyp keýdeni.

Dosym – Qudaı, saǵan degen ińkárlyǵym úshin bir,

Janymdaǵy ǵalamatty jyrlarymnan túsindir!

Solaı bolsa turar edim taý men shyńdaı tym asqaq,

Ádilettiń alasarmas aqıqatyn rastap…

Iá, Táńir, júregime saǵynyshty esele,

Saǵynyshpen jyr jazaıyn erteeeeee ketken shesheme.

Urpaǵyma jetetindeı dáýlet berseń qýanam,

Iá, ol da tym mańyzdy másele.

Ormanyma án syıla,

 Adamzatqa ar syıla,

Ar jolynda mine bas,

Shyndyq úshin jan pıda!

Osylardy ber Alla, sonda bolam muratty er,

Bárinen de bulardy kóteretin qýat ber …

Ákem maqtanatyndaı,

Balam shattanatyndaı,

Óli razy bolardaı,

Tiri qazy bolardaı,

…… … …

Ómir súrsem deımin men!

 

 

ǴUMYR – KİTAP

 

Men bilsem, adam–kitap, kitap – adam.

Báriniń de darıdy quty anadan.

Bizdiń qazaq – jyraýlar jyry syndy

ór rýhy eshqashan jutamaǵan.

 

Kitaptyń eń asyly – "Kálám shárip",

Haqtyń Nuryn oqıdy ǵalam tanyp.

Adamzattyń kóńili – appaq qaǵaz,

Al taǵdyry – shımaıshyl qalam-saýyt.

 

Alty Alashtyń sıqyrly kitaby – Abaı,

"Abaıdan" jalpaq álem jutady araı.

Abaıdyń aqıqatyn bilgen bala,

Baqyttyń bal dıdaryn qushady ońaı.

 

Dostarym, siz de kitap, biz de kitap.

Aq mahabbat keń ashsyn sizge qushaq.

Shyrshadaı shyraıyńyz tym ádemi,

Qýraıdaı qulazymas kúzde jutap.

 

Myń jyldyq ǵumyr kesher naǵyz arsha,

Kitapsyz bul ǵumyrdyń máni qansha?!

Eń súıikti kitapqa aınalasyz,

Kóp adam izdep sizden tálim alsa.

 

Kitap degen – kaýsar ǵoı beıishtegi,

Hatqa túsken aq mármár oı ishtegi.

Qanshama aqqý tekti arýlar bar,

San aqynnyń mýzasy, keıipkeri.

 

Tom-tom jınaq, syrty taý, ishi gúldeı,

Shar ǵalamnyń shaqtalǵan pishinindeı.

Beý, kitaptar, sizderge baq tileımin,

Kúltegin men Bilginiń bitigindeı ... !

 

 

MEMLEKETKE SERT

 

Tamyrymnyń sońǵy tamshy qanyndaı,

Janarymdaı, jalǵyzymdaı, janymdaı,

Rýhymdaı, uıatymydaı, arymdaı,

Júregimdeı, úmitimdeı... barymdaı!

Meniń Uly Qazaqstanym,

Sen kórkeıshi meniń móldir rahmetimmen,

Súıem seni Otyzdaǵy jasyn otymmen,

Súıem seni ǵasyr boıy qanǵa bókken,

Alash babam arman etken,

Qatpar-qatpar qasiretińmen. ...

Súıem seni!

Men seni súıemin,

Eńkeımes, búgilmes, Alash atymmen,

Táńirge uqsaǵan ólsheýsiz parasatymmen...

Sen meni teńdessiz ushpaqqa shyǵardyń,

"Qazaqstan azamaty" degen uly marapatyńmen.

Men senen súıikti Qazaqstanym,

Osydan artyq syı kútpen,

Qyranmyn kók aspan astynda, ǵalamǵa shúılikken.

Men qazaq bop til qatam,

álemge,

Tek qazaqsha ǵalamat bılikpen.

Meniń baıtaq Qazaqstanym,

Sen meniń aryma sengeısiń!

Men seniń erińmin,

Qudaıdan basqaǵa qul bolyp kónbeıtin.

Men kesip aıtamyn:

Ár qazaq Ertóstik myń shapsa ólmeıtin,

Ǵalamnyń jaryǵy – altyn Kún sónbeıdi,

Qazaqstan, sendaǵy sónbeısiń!

 

JAŃA TÚRİK QAǴANATY 

 

Men jaqynda,

Erkekteri rýhtan jaralǵan,

Arýlary ar nurynan nár alǵan,

Sábıleri qulaq túrgen ǵalamǵa,

Aǵalary arman bolǵan adamǵa,

Ájeleri kún júzindeı meıirli,

Atalary Saryarqadaı peıildi,

Ǵalamda joq eldi qurý haqynda,

Saýyn aıtyp shaqyramyn Úsh júzge,

Keledi olar, kóktem, jazda, qys, kúzde...

Alty alash bul habardy estip eleńdep,

Ant ishedi elden buryn kelem dep.

Tatar, noǵaı, qumyq estip bul isti,

Tulparyna minedi olar júristi.

Qýanǵannan qaraqalpaq, qyrǵyzym,

Alataýdan asyrady ul-qyzyn.

Bul dúbirden oǵyz, qypshaq oıanyp,

Túrkimen, ózbek, altyn nurǵa boıalyp,

Saq-saq kúlip sálem aıtyp sahalar,

Balqar qyzy uly toı dep jasanar.

Qýanady Majar, bulǵar ǵuntekti,

Stambýldan sarbaz jeter bir tekti...

Tyńda álem,

Jazdym búgin ǵalam shoshyr syrly óleń!

Keshikpeımin, keshikpeımin jaqynda,

Qaǵanatty qaıta qurý haqynda.

Tyńda ǵalam, men saqadaı daıynmyn,

Meni uly túriktikten aıyrdyń,

Qazaǵymnyń qarshyǵadaı tumsyǵyn,

Alashymnyń aldaspandaı rýhyn,

Qasaqana qaıyrdyń!

Alash! Alash!

Jer men kóktiń arasy

Adamzattyń aǵy menen qarasy!

«Tanısyń ǵoı sen meni,

Men qazaqtyń balasy»!

Beý, túrikter atoı salam jýyrda,

Alty qarys azýly kók bórili týyńdy al!

El ishinen túriktikten jerigendi qýyńdar,

Bul daladan ózin jatqa teligendi qýyńdar.

Biz qaıtamyz Edil shyqqan jolmenen,

Qıratamyz kim jolyqsa kóldeneń.

Taýap jasap Kúlteginniń basyna,

Qasam iship, mańdaı súıep er Bilginiń tasyna.

Orhon menen Eniseıde qalǵan rýh tirilip,

Qasym hannyń aq týynyń saıasynda birigip.

Ash halyqty toq qylyp,

Arsyzdardy joq qylyp,

Qyran bolyp kók tilip,

Tizelini shóktirip,

Basy bardy ıdirip,

İrgemizden ibilisteı engen jaýyz dushpannyń,

Qabyrǵasyn qars aıyryp sóktirip.

Abylaı men Han Keneni tiriltip,

Bul dalada búrkit salyp, qumaı tazy júgirtip.

Bar náreste aq ýyzǵa jarıtyn,

Aqıqattyń almas júzi sary aıazdaı qarıtyn,

Erkek kindik er balanyń namys otyn janıtyn,

Tektiligin, turanyn, tuǵyry men tulparyn,

Tutas ashshy tarıhyn

İshte júrip tanıtyn.

Tar qalaǵa tambaıtyn qyzdarynyń kóz jasy,

Sary dalany sharlaıtyn sardarlardyń qolbasy.

Ul menen qyz qaǵanatyn emirene súıetin,

El patshasy týǵan jurttyń sýyǵyna tońatyn,

Ystyǵyna kúıetin,

Moldalary aq sáldeli bastaryn,

Adamǵa emes, Jaratqanǵa ıetin. ...

Aq bulaqtyń syńǵyryndaı kúlkisinen qyzdardyń,

Jalǵan dúnıedegi beti qaıtar yzǵardyń.

Sondaı ǵajap el quramyz,

Aspany da ózinde,

Asqary da ózinde.

Ata zańy, kitaby, erkin oıy, kórgen túsi,

Dastany da ózinde.

Qatpar-qatpar qoınaýda qalǵan ǵajap baı tilin,

Qaptap júrip tiriltip, sózdiń sóılep aıshyǵyn.

Umyt bolar sol kúni quldyq sana deıtuǵyn,

Sumdyq súrkeı aıtylym!

Kúlli túrik balasy Túrkistanǵa tý tigip,

Aǵylshyndar ımenip, orys, qytaı qymsynyp,

Ádildigin aıtady Jer sharyǵa bizdiń el,

Jasqap jónge salady ketse bir is ýshyǵyp.

Altaı sonda Alashtyń asqaq shyńy bolady,

Ertis, İle molyǵyp, Aral qaıta tolady.

Sonda meniń qazaǵym kúlli álemge jymıyp,

Jatqa ketken esesin jalǵyz kúnde alady.

Men jaqynda,

Erkekteri rýhtan jaralǵan,

Arýlary ar nurynan nár alǵan,

Sábıleri qulaq túrgen ǵalamǵa,

Aǵalary arman bolǵan adamǵa,

Ájeleri kún júzindeı meıirli,

Atalary Saryarqadaı peıildi,

Ǵalamda joq eldi qurý haqynda,

Ǵalamdaǵy kúlli jurtqa hat jazam,

Ór qazaq pen er túriktiń atynda!

 

Ádilet Ahmetuly