داۋلەتكەرەي كاپ ۇلىنىڭ ولەڭدەرى

جول بەرەم...
جول بەرەم ەسەكتەرگە دە دامەسى دارداي،
بۇرىننان قيىپ اپ جۇرگەن مارەسى بارداي.
كولدەنەڭ ءوتسىن الدىمنان، تىزگىنىم تارتام،
كەتسىن دەپ ەسەكتىگىن ول تاعى ەسىنە الماي.
جول بەرەم قارا قارعاعا قارعالىعى ءۇشىن،
ءىشتارلىق ەمەس، بۇل – ناعىز ءتاۋبالىق ءىسىم.
قارقىلداپ جۇرە بەرمەي مە، نە بالەسى بار،
قيادان شالار قىراننىڭ ارمانى قۇرسىن!
جول بەرەم دۇشپاندارىما «جاساقتاسىم» دەپ،
جايراڭداپ كۇلىپ، جەڭىسكە جاساپ قالسىن دەپ.
جاساعانىم عوي جاقسىلىق جالعاندا مىنا،
تاسادا تۇرىپ سىرتىمنان تاس اتپاسىن دەپ.
جولىمدى ءبىراق بەرمەيمىن تۇلپارعا ناعىز،
قالجىڭ دەپ ويلاپ، شىنىمنان كۇلكى اۋلاماڭىز.
شىن جۇيرىك وزىپ الادى ورەسى جەتسە،
ارىڭنىڭ اپپاق جولىنان بۇلتارماساڭىز.
جولىمدى ءبىراق بەرمەيمىن قىرانعا تەكتى،
تىرنا ەمەس بولسا كوشپەيتىن تىراۋلاپ كوكتى.
قۇزعىنداي قۇلديلاماسىن ولەكسە كورگەن،
قوس جانارىندا تۇرسا ەگەر كۇن اۋناپ كەكتى.
جولىمدى ءبىراق بەرمەيمىن ادال دوسىما،
قان جۇقتىرىپ اپ جۇرمەسە اق الماسىنا.
جولىمدى كەسسە... كەسەر تەك ادالدىعىمەن
اللانىڭ بەرگەن باعى ءۇشىن ادام باسىنا.
...جالعاننىڭ مىناۋ جامالى ەرىكتى ارباسا،
كەرەمەتىنە كوز جەتەر كورىپ-بارلاسا.
جول بەرەم ءبىراق اجالعا، الدىمنان ءوتسىن،
قاسقا ماڭدايدان قاسقايىپ كەلىپ قالماسا!..

***
توبىلعى تورى تىرشىلىگىم-اۋ،
كوبەڭسىپ قاپسىڭ كوپتەن شىن.
ءدۇلدۇل تۇياقتىڭ ءدۇرسىلى دىراۋ
ءدۇر رۋحىما وت بەرسىن!
سەكسەۋىل شوقتى جانارىم مەنىڭ،
جاسىن ويناتشى جالعانعا.
باقىتقا بايتاق بالا كۇندەرىم
الاقان جايسىن ارمانعا.
بالا كۇندەرىم – بالاۋىز باقىت،
بايانىڭ كەتكەن جىراقتاپ.
قايماق ەرىنگە قارا ۋىز قاتىپ،
قايمانا جىلدار جۇباتپاق.
جۇبانىشتارىم – جىر اعىستارىم،
بالاۋسا بەلدىڭ تۇماسى.
جانىمنىڭ جازعا قۇراق ۇشقانىن
سارعالداقتاردان سۇراشى.
بورتە جۋساندى، بۇيىرعىن بەلدى
ءۇيىرلى جىلقىم جۋساعان.
قۇيعىتا شاپقان قۇيىن كۇندەردى
تالعاجاۋ ەتىپ ءجۇر سانام.

***
تاستان دا تاسقا سەكىرىپ،
تاۋدا ءبىر وينار كەكىلىك.
ءبىزدىڭ ەلدە... جالعىز عانا جەتىم ۇلت،
سەن ەشكىمگە ايتپا، كەكىلىك!
كەكىلىن سامال سۇيگەن قۇس،
تاۋ تۇعىرىندا بيلەر قۇس.
بۇراتانالار – حان ۇلىنداي شىرەنگەن،
مەن قازاق بوپ قالدىم – يمەنگىش.
قاناتىڭ باردا قاعىلماس،
تاعدىرىڭ تاۋمەن تامىرلاس.
بۇگىندە مەن دە، سەن دە ءبىر – اينا قاتەسىز،
جورعا جۇرىستەن جاڭىلماس.
ءومىرىڭ وتەر وكىنىپ،
قاۋىرسىن قايتا جەتىلىپ.
بەسكۇندىكتەگى تىرلىگىڭ جارقىن ءبىر كۇنگى،
ايتپەسە... ءومىردىڭ ءوزى وتىرىك.
كەكىلىك كەربەز تاۋدا ءجۇر،
جايقالعان جاسىل باۋدا ءجۇر.
قامسىزدىعىڭ-اي، ءمانسىز عۇمىر-اي،
ءدال مەنىڭ تىرلىگىمنەن اۋماعىر!

***
جوتا كەزدىم، جۇدەدىم،
قىر باسىنا تۇنەدىم.
بالبال تاسقا باس سۇيەپ،
قالعىپ كەتسەم – تىلەگىم.
تاڭ نۇرىنا بويالسام،
كۇنگە قۇشاق جايا السام.
بالبالتاستىڭ جۇرەگى
بۇلك ەتكەندە ويانسام.
بالبال تاسىم – بال بوبەك،
ساعان دا ءالدي ءان كەرەك.
قۇساسى ما بابامنىڭ –
قۇلاعىمدا زار بولەك.
بالبالىم-اي، مۇڭلىعىم،
كوك تاڭىرگە قۇلدىعىم.
تۋعان جەرگە سەن عانا
بايلاپ قويعان كىندىگىن.
قۇلاعىمدا مۇڭلى ءۇنىڭ،
ءىڭىر كەشتىم، ءىلبىدىم.
...شەكەسىن كەپ قاسىپ تۇر
جۇرتتا اداسقان ءبىر قۇلىن.

***
تالماۋىر ۇيقىمنان تاڭ ءسارى تۇرعىزدى،
ءزىلماۋىر ويلاردى ميىما باتپانداپ.
شاڭقايدا شەكەمنەن كۇن قىزدى،
ارقانىڭ سامالى ماقپالداپ.
سولىعىن كۇل-قوقىس اڭدىعان مىسىقتىڭ
تەبىنگى تارىزدەس كولەڭكە قاربىتتى.
بۇتىنا بۇرالقى كۇشىكتىڭ
قالالىق شاعالا ساڭعىتتى.
اقشامعا قورتىلىپ تاڭدا ىشكەن سارەسى،
ەڭكەيىپ باتقاندا قىزىلكوز كۇن جىلار.
قالانىڭ تىرلىگى ءدال وسى –
داتىڭە دارەتىن سىندىرار!

***
احمەت پەن ءجۇنىس قاجى،
تاعدىر ەمەي كىم ۇستازى؟!
انكارادا كارىلىك كەشكەن،
التايدا ءوتىپ كۇمىس جازى.
«ءشيلى وزەنىم، قامىس-اي» دەپ،
انگە باستى جارىسا-اي كەپ.
جاس سورعالاپ ساقالىنان،
سامايىنىڭ اعى سويلەپ.
قۇمىل قايدا، التاي قايدا،
كارى كەۋدەڭ زار تولعاي ما؟!
تۋعان جەردىڭ بوز جۋسانى
تاتىر ما ەندى بال تاڭدايعا؟!
باركولدەگى كەر بەتەگە
جانىڭدى ەندى تەربەتە مە؟
ءمارمار جايلاپ جاتقانىڭمەن،
كوكىرەگىڭنەن شەر كەتە مە؟!
تۋعان جەرىڭ زاردى ۇقتىرعان،
تاعدىر ەكەن شالدىقتىرعان.
سالتاناتتى كۇنىڭ قايدا
سارسۇمبەدە سالدىق قۇرعان؟!
«اۋەل باستا بۇلاق ەرتىس،
بالا ەرتىس پەن قىران ەرتىس.
ءور التايدان ورەكپىگەن
ساي قۋالاپ، قۇلاپ ەڭكىش.
بۇلعىن، شىڭگىل باي قۋاتقا،
جويقىن اعىس، ايدىنى اقپا.
قىرىق جەردەن جۇڭگو بۋعان
قارا ەرتىستە قايعى جوق پا؟!»
...ساعىنىشى، قۇر سۇلدەرى،
كوك ءتاڭىردىڭ تىلسىم دەمى.
جۇرەگىمدى جىلاتپاشى،
قوس قاجىنىڭ كۇرسىنگەنى.

***
ستامبۇلدا اداسقان قاز،
جەتى تۇندە جەلكەمدە،
سابالانىپ قاڭقىلدايسىڭ
ءۇمىت ارتىپ ەرتەڭگە.
كوك تىرەگەن عيماراتتار
كولەڭكەڭدى كورسەتپەي،
شىم ەتتى عوي كەۋدە تۇسىم...
جارىماعان دەرت-ەمگە!
جەتى تۇندە كولەڭكەڭدى
قايدان كورەم، اق قازىم،
جالقى ۇشقانىڭ جانعا باتتى،
جابىرقاۋلى تاق سازىڭ.
ساعان سۇيەۋ بولا الار ما،
سەرگەلدەڭگە تۇسىرمەي،
تەڭىزدەگى شاعالالار
باسقا كيگەن ب ا ق ءتاجىن؟!
سامالا ءتۇن بولعانىمەن
ەركە سامال ماقپالداي،
تەنتەك تەڭىز التايداعى
كولىڭ ەمەس اقماڭداي.
قاڭقىلىڭمەن جۇرەگىمە
قۇيىپ بەردىڭ زاپىران،
قاناتىڭدى قاسىرەتتەن
بولاسىڭ-اۋ قاققانداي!
كارى كۇيشى بارماعىنداي
جاڭىلىسقان شەرتىستەن،
تەڭىزدەگى تەرىسقاقپاي
تەپەرىشتەن دەرت ىشكەن.
قايدان ءجۇرسىڭ، حابار بار ما
قارت التايدان، ايتا كەت،
الدە قابا، الدە بۇلعىن،
الدە ۇشتىڭ با ەرتىستەن؟!
...تولەگەننىڭ التى قازى،
اداسقانى – بىرەۋى،
ءبازعالامنىڭ جالعىز قازى،
كۇل-پارشا بوپ جۇرەگى.
مەنىڭ داعى جانىمدا بار
سارىالا قاز-ساعىنىش،
ەمى بار ما، ەسكەرەدى،
ەلەڭ قىلىپ كىم ونى؟!
سودان بەرى كۇمىس قانات
جان-كولىمدە مامىرلاپ،
سەزىمىمدى سەلت ەتكىزدى،
بۇلتتار كوشىپ شاعىرماق.
قارا ءتۇندى اق قاناتى
اقيناقتاي تىلگىلەر،
مەنىڭ قۇسىم جۇرەگىمە
ۇيا سالدى دامىلداپ!

***
جەلەكتى جيدە وي ىرعاپ،
كوزىمدى قايىڭ كوگەندەپ.
ەسەنتاي وزەن بويىندا
ەسىمدى جيدىم ولەڭ دەپ.
ارمان تۇردى ايعا اسىلا،
باسىلماي جۇرەك ءلۇپىلى.
عالىم بوقاشتىڭ باسىنا
كىتاپ قۇلاعان ءبىر ءتۇنى.
قارا ولەڭ – قاراشىعىمدا،
باسىمىزعا وندا ب ا ق عاشىق.
ءقازمۇۋ-دىڭ قالاشىعىندا
«اقشامنان جۇردىك حات تاسىپ».
تاۋىپ اپ ءماز بوپ قالادان،
وزگەرىپ سالدى بار تانىم –
«تورعايلار جۇمىرتقالاعان»
تىنىشتىقبەكتىڭ «قالپاعىن».
جان-جۇرەكپەنەن ءسۇيىنىپ
التايدىڭ القاتاسىنا؛
ورالحاندى وقىپ، ۇيىدىق
«تاعاننىڭ ءپالساپاسىنا».
اسقاردان تاۋىپ مارقادام،
اقان، بىرجانمەن تىلدەستىك.
اقسۇڭقار ۇلى ارقادان
«ۇلىعان» داۋسىن كۇندە ەستىپ.
باسىرە جىرىم – بۇلا تاي،
قاسيەت-تەگىڭ – قامباردا.
كەنەجيرەندى جۇماتاي
كەڭسايعا كەتىپ قالعاندا...
كەشىگىپ كەلگەن كەكىلدى ۇل،
وكسىگىن قالاي باسارسىڭ؟!
ءومىرىم وتپەي وكىندىر،
كوكتەمىم ماڭگى جاسارسىن!

***

جالعىزدىق
عايىپ بولىپ كۇندىزگى ابات،
ءتۇن جاپقاندا جۇلدىز قانات؛
قىر باسىنا تەلمىرتەسىڭ،
قيالىمدى قىزدىرمالاپ.
جۇمىر باستا وي كوپ بۇلتىڭ،
ۋايىمسىز بەينەت-كۇلكىم.
شوقجۇلدىزدىڭ تىلىمەنەن
جىلى عانا سويلەپ تۇر ءتۇن.
جاز جالعاسسا كۇزگە ابايسىز،
جانارىمنان سىرعانايسىز.
سىنىق ايمەن سىرلاسۋعا
ءسىز قالايسىز؟..

***

تاڭىردەن جارىق نۇر تىلەپ ەدىم،
ارۋدى كورىپ اقماڭداي.
اربالىپ قالدىم كۇلكىڭە كەرىم
كۇمىس قوڭىراۋ قاققانداي.
سىر شاشىپ تەرەڭ سىڭعىر قاعىسىڭ،
كوركىڭمەن اسەم كوزگە ۇردىڭ.
ساعىنىپ ءجۇرىپ بۇلبۇل داۋىسىن،
ساۋىردە سەنى كەز قىلدىم.
ەتەتىن جان ەم ازعا قاناعات،
سەزىمسىز جالعان – كورىكسىز.
ەركەلەي كۇلىپ، نازدانا قاراپ،
ەركىمدى الدىڭ ەرىكسىز.
ارىمداي اپپاق ارمانعا بالاپ،
ۇلبىرەپ ەدى ءۇمىتىم.
ارمانىم قاعىپ تاڭدارعا قانات،
كۇلكىڭدى كۇتتىم كۇنى-تۇن.

***
كوركىڭ عاجاپ-اق، كوركەم دۇنيە،
جارقىن بولماساڭ، سەنى سۇرمەيمىن.
ەركىمدە ەمەسسىڭ… ەرتەڭ كىم يە
بولارىن بىلمەيمىن.
ءبىر انىق بىلەرىم – كوڭىلىم كوك تىرەر،
كوك اسپان الەمى – ادەمى سارايسىڭ.
جانىما جاقۇتىن سەپكىلەر
تاڭداعى ارايسىڭ.
ارايلى اسپانعا جانارىم تىگىلىپ،
تۇتانام تۇنەكتىڭ وتىنان.
جۇلدىزدار الدىندا جۇگىنىپ،
ومالىپ وتىرام.
قابارعان قارا ءتۇن قاقىراپ،
تۇنەكتىڭ ەتەگىن تۇرەمىن.
ءۇزىلىپ تۇسكەندە جاپىراق،
كىجىنىپ كۇلەمىن!
...اي، جۇرەگىم!

***
ءدۇرداراز جاۋعا وشىگىپ كەكتى،
كەنەنىڭ باسى كەسىلىپ كەتتى.
باقا باستى جاۋ باق-باققا باسىپ،
ەسەرلىكپەنەن ەسىرىپ كەتتى.
وسپاننىڭ باسىن جۇڭگو جالمادى،
ۇلتىمنىڭ جاۋى ۇپاي قارمادى.
شىعىس تۇركىستان شىرقىراپ سوندا،
كورمەگەن قازاق قۇقاي قالمادى.
باس امان تۇرسا ەرەن ەردەگى،
اي تاقىرعا اتان شوگەرەر مە ەدى؟!
مارعاسقا تۋعان ماحامبەتتەردىڭ
تىلەۋىن ءتاڭىر نەگە بەرمەدى؟!
يساتايلاردىڭ يىعى مىقتى،
ارلان ارمانى ميىن ۇلىتتى.
دۋلىعاسىنا سىيماعان باسىن
قۇتىرعان قارا قۇيىن ۇرىپتى.
تايلاق داۋرەنىن تاسىراڭداتىپ،
جازىقسىز كوزدىڭ جاسىن اۋناتىپ؛
يمانى كامىل ءيمانجۇسىپتىڭ
ۇركىپ تە قاشقان باسىنان باقىت.
زارعا بوكتىرىپ زاپىران ۇندەر،
جانىنىڭ جالماپ جاپىراعىن كور.
قۇدىقتا قالعان شاكارىمنىڭ دە
باتا وقىپ ەدى باسىنا كىمدەر؟!
الىنباي اعا، اكەدەن كەگى،
حالقىنا جەتكەن حات-ولەڭدەرى.
سارىارقاسىنان سايا تاپپاستان،
ءماديدىڭ باسى ماپەلەنبەدى.
ەرگە تۋعاندا ەگەستىڭ كۇنى،
كەيكىنىڭ باسىن كەڭەس قىلعىدى.
ەرميتاجداعى سورەدەن سويلەپ،
ەرتەڭگە بولدى ەلەس تىرلىگى.
ەشكىمنىڭ كورمەي اسپەتىن ۇلىق،
جالعاننىڭ جالپاق تاس بەتى كۇلىپ.
بالپاڭ دا باسىپ بابالار ءوتتى-اۋ،
التىن باستارى باسكە تىگىلىپ.
قالدىرعان جۇرتقا حاس تاعىلىمدى،
كۇلىمدەپ تۇرعان اسپانى نۇرلى.
قارا ورمانىنا ءقادىرى ارتقان،
ال بۇگىن كىمنىڭ باستارى قۇندى؟!
بابامنىڭ باعزى كۇيىن ۇلگى ەتەم،
اتا جولىما سىيىنىپ وتەم.
...ال ابىلايدىڭ تۇسىنە نەگە
باقا مەن شايان، ءبۇيى كىردى ەكەن؟!.

***
مەن ءومiرگە كەلگەن كۇنiم –
ولگەن كۇن،
جالعان دۇنيە – جارىقسىڭ دەپ
قول بەردiم.
تارامىستاي تاعدىرىمدى
تانۋعا
ءتاڭiرiمنەن پەشەنەمە
مورلەندiم.
مىناۋ كۇننiڭ، اناۋ ايدىڭ،
سول جىلدىڭ
جىلناماسىن جىرلاي-جىرلاي
بولدىردىم.
قۇر تiلiمدi بەزەي-بەزەي
بەتالدى،
كۇلكi مۇڭلى، كiرپiگiمدi
زورعا iلدiم.
ءتۇسiمە ەنiپ، كiسiنەيدi
كوك قۇنان،
كوك قۇناننىڭ كiسiنەۋi –
تەكتi ۇران.
ءتاڭiرقۇتتىڭ جارتاسىنداي
جاڭعىرعان
سول داۋىستان وي-سانامدى
وتقا ۇرام.
جۇلىنىمنان جۇپار اڭقىپ،
جىر كوكتەر،
عۇمىرىمنان كوگەرەدi
بiر كوك بەل.
جۇرەگiمە جۇك ارتۋدا
كۇن سايىن
ميىمداعى ميمىرت تابان
مiندەتتەر.
بiر ءمۇجiلiپ، بiر تولىسقان
اي-تاعدىر،
كۇن جولىنا كiرە تارتسام –
قايقاڭ كiل.
اسپانىما اقيقاتىمدى
ايتام دا،
ايعا قاراپ، جار جاعالاپ
قايتام قۇر.
مەڭiرەۋلiك قالپىڭ جامان،
مەشەل كۇن،
ەكi يiننەن دەم الادى
ەسەر مۇڭ.
قۇبا تاڭدا قۇلىن داۋسى
وياتسا،
جىر-اتانعا جۇگiمدi ارتىپ
كوشەرمiن!

***
كۇرەڭتوبەل كىسىنەيدى قۇلىن كۇن،
قۇلىن كۇننىڭ تۇسىنەدى ءتىلىن كىم؟
قىل مويىنعا قۇرىق ءتۇسىپ، تۇقىرتىپ،
جۇگەندەلگەن جىلدارىما جۇگىندىم.
قۇدايسىزعا قۇنسىزدانىپ قۇلدىعىم،
كورگەن ساتتە سۇمبىلەنىڭ سۇرگىنىن؛
كۇدەرى بەل كۇرەڭىمدى ساۋىرلاپ،
كۇرەڭ جالقىن كۇنباتىسقا سۇڭگىدىم.
اينالامدا ادامدارعا الاڭداي،
قۋلىعىنا ىلەستىرەر زامان قاي؟
قان قىزىل كەش قاراكۇرەڭ تۇسكە ەنىپ،
باتقانىنشا باعىتىمدى تابا الماي...
ساتتەرىمدە جۇرەگىمە ءتىل بىتكەن،
جان دۇنيەم الاي-دۇلەي دۇرلىككەن.
كوكتىڭ ءجۇزى كۇرەڭىتە باستاسا،
كۇدەر ۇزەم قىزىل تۇلكى-تىرلىكتەن.
كۇمبىر-كۇمبىر كۇيىن شەرتسە كۇرەڭ كۇن،
قىزاراقتاپ قىلعىنامىن، جىگەر – قۇم.
جانارىنان جالقىن جاسىن اعىزىپ،
كۇرەڭ كۇننىڭ كوزىن شۇقىپ جىبەردىم.
القىزىل تاڭ اتقان ساتتە قابارىپ،
قاراكۇرەڭ وندا دا بار قارالىق.
تۇن-تەڭىزگە ءجان-تانىمدى لاقتىردىم،
الا تاڭدا شىققىم كەلىپ اعارىپ.
…قازىعىنا اينالار دەپ قازانات،
قالام، سەنى قاعىپ كەتەم قادا عىپ!

***
قۇلاعىمدا – قۇبىلادان قىدىر ءۇن،
قىدىر ۇنگە قوسىلعانداي كۇبىرىم.
سۇلبامدى ايدىڭ ءسۇت ساۋلەسى تانىتقان،
ەلەس قۋعان ەسسىزدەردىڭ ءبىرىمىن.
مىسكىنىڭدى مۇسىركەمە، مولتەك ءتۇن،
ەندى كىمدى سەندىرمەكسىڭ، ەرتەك كۇن؟
ساعىم سونار كولەڭكەمدى زورايتىپ،
دۇنيەنىڭ داۋىسىنان سەلك ەتتىم.
ەركە قىزدىڭ ەلەسىندەي ەسكى كۇن
كوز الدىمدا كولبەڭدەيدى كەشقۇرىم.
بايىرقالاپ باتقان ايدىڭ جوسىنى
كەلەر كۇننىڭ تانىتادى كەسپىرىن.
ءوز ەلەسىم ءوز كوزىمە جاتسىنىپ،
سانامداعى سابىرىمدى تاپشى عىپ؛
تاعدىر مەنى قابىرعامنان قاپسىرىپ،
تاق توبەمدە ويناتادى اق سىرىق.
شىق عۇمىرى كىرپىگىندە تۇنەمەس،
كۇن ارتىندا قىلعىنادى قىل وڭەش.
…ەلگە اڭگىمە ايتۋىما نە جورىق؟
كوپ ەلەستىڭ سوڭىنداعى ءبىر ەلەس...

***

اڭسار
تولىباي دا جوق زاماندا،
كۇرەڭباي دا جوق،
قازانات تۇقىم، كەتتىڭ بە
كىلەڭ مايدا بوپ؟
«ءابدىعايسا شال جاساعان
اۋىزدىقپەنەن، –
اۋىلعا بارسام، ىزدەيمىن، –
جۇگەن قايدا؟» – دەپ.
باسىمنان مەنىڭ اسا الماي
بۇلت تابانداسىن،
جۇيرىك دەپ وتكەن بابامنىڭ
ۇرتتاعام جاسىن.
قۇمارىم قانباي قويدى ءبىر،
تاقىمىم تولماي،
قۇماربەك شاپقان ەر-توقىم
جۇرتتا قالعاسىن.
ەلەڭدەۋمەنەن قۇلاقتى
ەلىمە ءتۇرىپ،
سوناۋ كۇندەردى ساعىنام
شەگىنە تۇرىپ.
«حالىقتىڭ جاۋى» قۇمار شال
قاتال ەد نەتكەن،
جەز سىبىزعىسىن اپ كەتكەن
جەڭىنە تىعىپ؟!
تۋعان جەر، سەنى كوپ بولدى
جىرلاماعالى،
كولىڭنەن اققۋ-قاز ءانىن
تىڭداماعالى.
اكە، سەن اڭعال ەكەنسىڭ،
«قوجاناسىرلاۋ»،
قۇلىنعا قۇدا تۇسەتىن
تۋماعان ءالى.
ەڭىرەپ ەرلەر جەتەدى
ەل دەپ ارمانعا،
جۇيرىكتەر سۇيرەپ جۇيتكيدى
كەڭ دالامدى العا.
قۇرداستارىڭ دا ەسىمدە –
ءالى سەنبەيتىن
جوتاسى بيىك سول قۇلىن
جورعا بولعانعا.
مىنەم دەپ تالاي قۇلىندى
وسكەندە ات قىلىپ،
باسىرەلەردى ساناۋشى ەم
باس بارماق بۇگىپ.
تايقىزىل جورعا، تاعدىرىڭ
قانداي بولدى ەكەن،
اكەممەن بىرگە جىلاعان...
كوشتەن قاپ تۇرىپ؟!
زاماننىڭ مىناۋ جەتكەندەي
زاڭدى اسقارىنا،
كوشپەلى كەربەز تىرلىكتەن
ءمان قاشقانى ما؟
سۇلۋ جورعانى اسپەتتەپ
سويلەپ قايتەيىن،
س ۇلى دوربانى بىلمەيتىن
قانداستارىما؟!
بابىن تاپسام با دەپ ەدىم
بابامداي جىردىڭ،
بۇگىندە جۇيرىك مىنبەدىم،
سوعان قايعىردىم.
اتام باسىنا بارار ەم،
بىلمەيمىن، قايدا،
الاياق اتتىڭ باسىنا
بارا الماي ءجۇرمىن!

***

انشەيىن...
ءور التايدان وركەن جايىپ
گۇل دەستەم،
قايىرتىنىڭ جاعاسىندا
كۇن كەشكەم.
ارينە، بۇل بابام وسكەن
توپىراق
استانادا شىعىپ كەتەر
كۇندە ەستەن.
قىڭىر شالدار ءبىر جامباستاپ
قيسايىپ،
ءبىر مەس قىمىز اسپاي قالىپ
ءبىر كەشتەن؛
سوناۋ جىلعى اڭگىمەنىڭ
جالعاسى –
ءبىر كوشكە كەپ تىرەلەتىن
ءبىر كوشتەن.
ال بۇگىنگى بايتاق
قازاقستاندا
كۇندىزىمدى تابا المايمىن
تۇنگى ەستەن.
...كوكشە كوڭىل جون جايلاۋعا
كوسىلىپ،
كوكباستاۋعا اكەم قونعان
ىرگە وشكەن.
شىركىن، التاي، بەرى بولساڭ
«سىزىقتان»،
قانسوناردا التايىڭدى
ىلمەس پە ەم؟!
كوكسوقتادا كوكتەمىرگە
مىنگەسپەي،
كوكجورعانىڭ جوتاسىندا
جۇرمەس پە ەم؟!

***
التاي استىم، الاتاۋدا تۇلەدىم،
سارىارقاعا سالدىم جىردىڭ تۇرەنىن.
تاڭ اسىرىپ، تامشى تەرىن تۇندىردىم،
كۇن قاقتىرماي كۇلىك ويدىڭ كۇرەڭىن.
شابىت ارتقان شاعىمدا بۇل شالىمدى،
ەلدەن الدىم، ەلگە بەرەم بارىمدى.
ەرتىس جۇلىپ، ەكپىنىمەن اعىزعان
ەمەسپىن عوي سۋدان شىققان سالىندى.
اتامەكەن، تەك وزىڭە بار قۇرمەت،
ساعىنىشىم ساعان دەگەن سان بۇرلەپ؛
جاقپاردا وسكەن جالقى، قاسقا قايىڭداي
جانارىڭدا جاۋدىرەيمىن تاعدىر بوپ.
قاسقىر ەمگەن قالىبىما تارتارمىن،
التايىمنان اسقاقتىققا انت الدىم.
اي ءمۇيىزى شاعىلىسقان ايمەنەن،
تامىرىمدا قانى وينايدى ارقاردىڭ.
بەۋ، تۋىسقان، وكپەڭ نەسىن قابىنار،
جان باۋىرىڭ مەن بولامىن ساعىنار.
ۇشار باسىن تۇعىر ەتكەن قۇزاردىڭ
ۇشقات سىندى تاعدىرىمدى تانىپ ال!

***
ءۇرپى ۇشىنعان ءۇر جالعاننىڭ،
ەشكىەمەرى ەمشەك تىستەپ.
تۇلدىر جانىم تۇلدانعان كۇن
كەبىنىمدى ولشەپ-پىشپەك.
جانعا ءتاندى قۇل ەتە الماي،
قۇبىلۋدا قۇبىلام مىڭ.
كۇللى يمانىم كۇناكارداي –
ىرىگەنى قىمىراننىڭ.
قاسقا ماڭداي قاقشيادى،
مۇسىركەسە ءمۇلايىم كۇن.
ۇرتقا سىيماي اقسيادى
ۇرى ءتىسى ۋايىمنىڭ.
ساۋلەلەنەر ءساتتى وي قاشان،
اي دا جاتىر جاڭالانىپ؟
...وڭاشادا قاپ قويماسام،
قاستاۋىشتان قالام الىپ!

***

شاباندوز جاستىق
ۇكىلەپ ءمىنىپ استىما ساندال
ساڭلاقتى،
ءدۇر ەتتى لەك، اسپاندى قويۋ
شاڭ قاپتى.
جىبەرىپ تىزگىن، جانتايا جالعا
جارماسىپ،
ايعايلاپ كەلەم، شاقىرىپ اباق
ارۋاقتى!
الامان بەلدە ارمانىم اپپاق
اي قانات،
كوزدى تارس جۇمعام، جانارىم جەلدەن
تايعاناپ.
بايگەتوبەنىڭ بايتاق باۋىرىن
بەتكە الىپ،
جۇلدىزداي اققان جاراۋى جەتكەن
جايداق ات!
قىمقىرىپ تىزگىن، قامشىمدى بۇكتەپ
بۇيىرگە اپ،
ءجۇرىسى قانداي جۇيرىكتەردىڭ
كۇي-ىرعاق؟!
تەبىنىپ كەلەم، ەمىنىپ كەلەم
ەنتەلەپ،
كوك دونەن كوڭىل كوسىلىپ كەتكەن
قۇيىنداپ!
سىيمايدى سول ءسات شابىستى جىرعا
ولشەمىڭ،
مىنەز-مۇحيتتىڭ تانىتىپ تاسقىن
مولشەرىن.
وڭ قاناتتى الىپ، ورامالىڭدى
وڭتايلاپ،
تاعدىر-تۇلپاردىڭ كوزىن سۇرتەرسىڭ،
كەلسە ەبىڭ.
كۇلتەلى جالدى كۇندى قۇرىقتاپ،
اي ءمىنىپ،
شاباندوز – مەنمىن، قيالىم – ودان
سايگۇلىك.
دەلەبەم قوزىپ، دەگبىرىم كەتىپ
دەلبەلەپ،
سانامدا سول ءسات بۇلدىرار كومبە،
بايگە-ۇمىت!
ماڭ دالا جاتىر مارەسىن ايتىپ
مەجەنىڭ،
قامشىمدى سەرمەپ، ۇرانداپ ءتىلدى
بەزەدىم.
قارشادايىنان تاقىمىن تايعا
بەكىتكەن،
عۇمىر-بايگەنىڭ وزىمشە شاباندوزى
ەدىم.
كەرمەنى بىردەن كەسىپ-اق ءوتىپ
كەتەردەي،
اسپەتتەي بەردىم سىرشىل سەزىمدى
سەتەرلەي.
مەن سوندا مىناۋ ءدۇبىرلى
ءومىر-دوداعا،
كوزىمدى جۇمىپ، قويىپ-اق كەتكەن
ەكەم عوي!
تاعدىرىم، بالكىم، تاپ بولار سۇرگىن،
قارعىنعا،
كەرمەنى كوزدەپ، جالتاق جانارىم،
تالدىڭ با؟
كومبەدەن كۇتكەن تىلەۋلەس جۇرتىم
سەكىلدى،
تاقىمىن قىسىپ اجال تۇر ما ەكەن
الدىمدا؟!.

***
جارىقتىق جىلقى جانۋارىم-اي،
سەن دەسەم ەستەن جاڭىلام ۇداي.
ءقادىرىڭ ارتتى جالعاندا مىنا،
قازاقتى تاپ قىپ باعىڭا قۇداي.
تاعالاپ مىنسەم – تايماس تابانىڭ،
سەتەر ات مىنبەي توي باستامادىم.
جۇلدىزىمدى مەنىڭ بيىكتەن جاقتىڭ،
جۇلدىزتوبەل مەن ايقاسقالارىم!
اتىمدى بوسقا تەرلەتپەس تە ەدىم،
قايعىنىڭ بۇلتى مەڭدەپ كوشكەنىم.
جىگەردى جانىپ، نامىس تۇتاتقان
جىبەكجال مەنەن جەلجەتپەستەرىم!
تىلەۋىن كوپتىڭ بۇيرىق قىلىپ،
جاسانعان جاۋعا ءشۇيىلىپ كىرىپ؛
جالاۋىن جۇرتتىڭ جىققان ەمەسپىن،
جاراتىپ جۋان جۇيرىك ءمىنىپ.
جىلقىدان ۇستاپ ءبىر تاڭ استىرىپ،
سازداۋىت كەشپەي، قىرقا باستىرىپ.
كوبەڭسىگەندە تەرلەتىپ كەلىپ،
وتقا دا قويعام كۇن تالاستىرىپ.
جىلقىنىڭ تاڭداپ كىلەڭ ساڭلاعىن،
تۋعان دالامدى تۇگەل شارلادىم.
بايگەنىڭ اتىن شىدەرلەمەدىم،
تىسەۋ قۇنانعا جۇگەن سالمادىم.
اتويلاپ قارسى وققا دا شاپقام،
سەتەرلەپ مىنگەم توپقا دا ماقتان.
التىن ەر ەرتتەپ، ارقاڭا تيسە،
التىنىن الىپ، وتقا دا جاققام!
جوتالار جوڭكىپ جولدان عاجاپ مىڭ،
جايلاۋعا كوشىپ قونعان قازاقپىن.
جاقسى اتتى كورسەم جالعىز تۇندە ۇرلاپ،
بارىمتاشى دا بولعان قازاقپىن.
جاعاسىن جايلاپ گۇلدى سۋاتتىڭ،
جىلقى دا باعىپ كۇندى شۇباتتىم.
ات بولار تايعا ايىرباس قىلعام،
ءۇيىرىن بەرىپ ءبىر قىسىراقتىڭ.
جال-قۇيرىعىڭدى اي سىلاعاندا،
ۇيىردەن قۇلىن-تاي شۇباعاندا؛
كەڭ دۇنيەگە پاڭ قاراپ تۇرعام
قامىس قۇلاقتى قايشىلاعاندا.
وتىرعان حانداي تاقتىڭ ۇستىندە،
اۋليەسىندىم اتتىڭ ۇستىندە.
اجالعا دا ارمان – باتىرىمدى الۋ
ات جالىن قۇشار اق كۇمىس كۇندە!
قۇيىنداي سوعىپ كولدەنەڭ جولدى،
بايگەدەن كەلسەم – كەرمەدە ەل كوردى.
جۇرەگىم سودان «جىلقى» دەپ سوعىپ،
كوڭىلىم جۇيرىك كوك دونەن بولدى.
قيالدىڭ ۇشىپ سامعاۋ كوگىنە،
تاقىمىم قىسىپ تارلانكوگىمە؛
ايىزىم قانباس اقان اقىنداي
ءبىر باسىپ الماي «ماڭماڭگەرىمە»!
شالقارلى دالام، شۇعىلالى ولەڭ،
سامالىڭ جۇتىپ، سۇعىنا بەرەم.
قۇيىنداي جۇيتكىپ قۇلاگەر شاپقان
قۇبا بەلىمدى – قۇبىلا كورەم!
قۇلاگەر – قازاق ارمانى دەپ ءبىل،
رۋحتىڭ جۇيتكىر تارلانى دەپ ءبىل!
قۇلاگەر اتتى پىراققا ءمىنىپ،
اقان سەرىنىڭ ارۋاعى كەپ تۇر!

***
كونە جوتا كوز تاستاپ قىرىمىنا،
تۋعان دالام – تەلمىردىم تۇعىرىما.
قۇلىنىمدا قوڭىراۋ تاققان ەلىم،
رياسىز سەنىپ ەم ىرىمىڭا.
توبەمىزدەن تونگەندە توبەت ءىڭىر،
كۇن-قىرانعا – قىزىل تاۋ – كونە تۇعىر.
ەسىڭدە مە، تۋعان ەل، جۇماسىنا
ەكى تايدىڭ قولتىعىن سوگەتىن ۇل؟
قۇبا بەلدەن جورتقاندا ءومىر-قۇلان،
كوككە سامعاپ كەتەتىن كوڭىل-قىران.
ەسىڭدە مە اكەسى ۇرساتىن ۇل،
شەكي باسىپ قالعاندا شەگىر قۇنان؟
شاڭىن قوسىپ شاپقاندا بەلگە بەلدىڭ،
تىزگىن بەرمەي، كوز ۇشى دوڭگەلەندىم.
ەسىڭدە مە ەڭكىلدەپ جىلايتىن ۇل،
تايدىرىپ اپ سىرعاسىن كەر دونەننىڭ؟
شاپقان سايىن سەزىمىم – تاسقىندارعا،
اينالاتىن ارمانىم اقشۋلانعا.
ەسىڭدە مە كەمسەڭدەي بەرەتىن ۇل،
قوڭىر بەستى تۇراسىن تاسقا ۇرعاندا؟
تاسقا، تالعا، جىراعا سوعىلام دەپ،
ويلاماۋشى ەم ءبىر قازىق جولىعار دەپ.
اكەم سوندا ۇرساتىن: «وسى سەنىڭ
تاقىمىڭنىڭ، ايتەۋىر، جەلى بار»، – دەپ.
اپام: «ساقتا، قۇداي!..» – دەپ كۇبىرلەسىپ،
تەربەتەتىن جانىمدى قىدىر بەسىك.
دوداعا ەندىم قۇيعىتا شاپقان كۇيدە،
دومبىراعا جىرىممەن ءدۇبىر قوسىپ!
بازارىندا بال كۇننىڭ، بۇلا شاقتىڭ،
تىزگىن تيسە قولىما، تۇرا شاپتىم.
اساۋ مىنگىم كەلەتىن اۋىزدىقتاپ،
جالىقتىرسا ميمىرتى جۋاس اتتىڭ.
سونىڭ ءبارىن تۇسىرسەم ەسىمە ءبىر،
كەلەر مە ەكەن قايتادان حوشى كوڭىل؟
قايىس ارقان سۇيرەتكەن قاشاعانداي،
قايدا زىتىپ باراسىڭ، ەسىل ءومىر؟..

***
قارا ولەڭ، قوڭىر، اق ولەڭ –
كورىنگەن ءبارى مارەدەن.
قالام مەن قاعاز بەتىندە
سارى ولەڭ... سوسىن جانە مەن.
ولەڭنىڭ ءتۇرى، ءتۇسى كوپ،
اسەتتىڭ جىرى – «قىسىمەت».
ەلگە بۇرىلماي كەتە الماس،
كەنجە قۇلىنداي كىسىنەپ.
سارى ولەڭ – سارى مۇڭ راسىندا،
قازىنا بولعان قاسىمعا.
جالعىز ارشاعا بايلانعان،
قارقارالىنىڭ باسىندا.
قوڭىرىم – قوزى ماڭىراق،
جالپىعا قويار جامىراپ.
جۇپارلاپ بەرگەن جۇمەكەن،
سارىالا قازدىڭ سازىن اپ.
قارا ولەڭ – قايعىم، كوز جاسىم،
شەمەن شەرىمدى قوزعاسىن.
اتاننىڭ جۇگىن كوتەرەر –
اتامنىڭ جىرى بولعاسىن!