الماتى وبلىسى اقسۋ اۋدانىنا قاراستى اقسۋ اۋىلىندا قازاننىڭ 24 كۇنى دۇركىرەپ وتكەن استىڭ كۋاشىسى بولدىق. ەلىمىزدىڭ رۋحانياتىنا شەتەلدەن كەلگەن قانداستارىمىزدىڭ دا ۇلەس قوسىپ جاتقانى كوز جۇمباس اقيقات. ۇلەس دەگەننىڭ ۇلكەن-كىشىسى بولمايدى. بايابان اۋىلدارعا كوشىپ كەلىپ، ب ا ق ورداسىن تىگىپ، التى ءورىس القابىمىزدى ءتورت تۇلىك مالعا تولتىرىپ جاتقان قانداستارىمىز بارشىلىق. ءداستۇرلى تۇرمىس-سالتىمىزبەن قوسا، وقىعان-توقىعان ويلى-زيالى تۋىستارىمىز دا رۋحانياتىمىزدىڭ اقتاڭداعىن تولىقتاۋدا ءبىر كىسىدەي كۇش قوسىپ كەلەدى. سولاردىڭ ءبىرى ورازباي سۇلتان ۇلىنىڭ اۋلەتى دەسەك بولادى.
ورازباي سۇلتان ۇلى (1950-2020) ارعى بەت ءور التاي قازاعى. وسكەن ورتاسىندا وقىتۋشى، اقىن، اتبەگى بولىپ جۇرت قۇرمەتىنە بولەنگەن كىسى. بۇدان ونشاقتى جىل بۇرىن جەتى-سەگىز وتاۋىن باستاپ جەتىسۋ جەرىنە كوشىپ كەلگەن. اقسۋ اۋىلىنا بالداي باتىپ، سۋداي ءسىڭىپ، ۇل-قىزدارىن قازاق ەلىنىڭ ءار جەرىنە، قىزمەتتىڭ ءار سالاسىنا ورنالاستىرعان ورازباي اقساقال اتاجۇرتىندا دا ءوز ورتاسىنا ونەگەسىمەن سىيلى بولدى. بىرەر كىتاپقا جۇك شىعارمالارىن جازدى. اۋىلدىڭ التى ورىسىندە مال قايىرماقتاپ ءجۇرىپ، وتكەن كۇندەردى ولەڭىمەن ورنەكتەدى. تاعدىردىڭ بەرگەن ولشەۋلى ءومىرىن جاساپ، وتكەن جىلى ەلۋ جىل وتاسقان اياۋلى جارى شارمەن قۇسىمان قىزى ەكەۋى دە ارالارىنا از عانا كۇندى سالىپ، ودۇنيەگە اتتانعان ەدى.
مارقۇمداردىڭ بالالارى شەتىنەن ونەرگە جۋىق جۇرەتىن وپالى ۇل-قىزدار. ولار ەكى ەلدە دە ءوز ورتاسىنىڭ قۇرمەتىنە بولەنگەن ءقادىرلى اكە مەن قاستەرلى انالارىنا ارناپ، كەشە اقسۋ اۋىلىندا اس بەردى.
اقىننىڭ ۇلكەن قىزى كۇننۇر اكەسىنىڭ باسپادان شىعارۋعا ۇلگىرمەگەن كىتابىن قۇراستىرىپ، الماتىداعى "ءۇش قيان" باسپاسىنان شىعاردى. كىتاپتىڭ اتى – "اق بەلبەۋ اتتىڭ ءجۇرىسى". بۇل التاي قازاقتارى جاقسى بىلەتىن كۇي اتى بولاتىن. دەگەنمەن، سول كۇيدى قازاقتىڭ زاڭعار كۇيشىسى داۋلەت حالىق ۇلى ورازبايدىڭ قارا الا اتىنا ارناپ شىعارعان ەكەن. ءوزىنىڭ شيرەك عۇمىرىنا سەرىك بولعان قارا الا اتىنا دەگەن ىستىق ماحابباتىن بەينەلەپ، اقىن اتبەگى ورازباي اقساقال پوەما دا جازىپتى. سول ءۇشىن دە كىتاپ اتى كۇي اتىمەن اتالعان.
كەشە اقسۋ اۋىلىنداعى ۇلكەن اسقا بارىپ كونەنىڭ كوزىندەي، قازاقى قايماعى بۇزىلماعان جۇرتتى كورىپ، كوز ايدىن بولىپ، كوڭىلىمىز توعايدى. اۋىلدىڭ حاتىمحاناسىندا ءۇش ءجۇز كىسىگە اس بەرىلىپ، مارقۇمدارعا ارناپ نەشە قايتارا حاتىم ءتۇسىرىلدى. تاريحتىڭ ءتىرى كۋاگەرلەرى اقساقالدار مەن اجەلەر اس ارنالعان كىسى تۋرالى ەستەلىكتەر ايتتى.
مارقۇم، اقىن، ورازباي سۇلتان ۇلىنىڭ "اق بەلبەۋ اتتىڭ ءجۇرىسى" اتتى كىتابىنىڭ تۇساۋى دا مىنە وسى استا كەسىلدى. اسقا جينالعان شارشى توپتىڭ بۇل ىسكە رازى بولىپ، القاماعانى جوق. اۆتوردىڭ زامانداستارى مەن جاقىندارى كوزدەرىنە ىستىق جاس الدى. كىتاپ بابا مۇراسىنان بايعازى رەتىندە اسقا جينالعان قاۋىمعا تاراتىلدى. استىڭ ءسوز تىزگىنىن الماتىدان ارنايى ات تەرلەتىپ كەلگەن اقىن، جاس زەرتتەۋشى ادىلەت احمەت ۇلى ۇستادى.
مارقۇمنىڭ جاقىندارى مەن اۋىلداستارى ورازباي سۇلتان ۇلىنىڭ عۇمىرىنىڭ سوڭىندا مىنگەن قاراگەر اتىن كۇن بۇرىن تۇلداپ سويىپ، ءسالت-داستۇرىمىزدى جاڭعىرتىپتى. التى قانات اق ءۇي تىگىپ، استىڭ كوركىن اسىرا تۇسكەندەي.
استان كەيىن جۇرت بالۋان، قول كۇرەس، ارقان تارتۋ، كوك لاق (كوكپار) سياقتى ۇلتتىق ويىندارعا قاتىستى. بابالار رۋحىن سىلكىندىرگەندەي ءدۇبىرلى دودادا جەڭىستىك العان ازاماتتار ماراپاتتالدى.
ارلەن سەيتباتقال
