Qytaı qazaqtary arasynda jalpy jurtqa keń taralmasa da, án súıer qaýymnyń aýzynda «Sákenniń áni» dep aıtylyp júrgen bir án bar. «Saryarqa jerim, Saryarqa belim» dep bastalatyn bul ánniń sazy arqa áýenderine uqsamasa da, qanatynan qaıyrylǵan qaıran erdiń qalamyna muń shaǵyp jazǵan Saryarqaǵa degen saǵynyshy, týǵan jerine jete almaı ah urǵan armandy haly saı súıegińdi syrqyratady.
Ándi oryndaýshylardyń biri Meıirban Janábildyń aıtýynsha, bul ándi Qytaı qazaqtaryna bir orys áıel jetkizgen.
«Sáken ustalǵannan keıin qatty qınaý kórdi. Men sol abaqtyda aspaz edim, qazaq tilin de shala biletinmin, azdap án salatynmyn. Bir kúni Sáken jaman qaǵazǵa jazǵan osy ánniń sózin ustatty da, áýenin yńyldap maǵan úıretti. Birden úırenip aldym. «Osy án saǵan amanat, qazaq degen halqyma jetkiz» dep tapsyryp edi, keıin men de ol jerden pana tappaı, qashyp Qytaıǵa keldim. Esil erdiń amanaty edi» dep Quljadaǵy qazaqtarǵa sol orys áıel aıtyp beripti. Ol áıel kim, nege Qytaıǵa qashyp bardy? Sákenmen kezdestim degeni qanshalyq shyndyqqa janasady? Munyń bári syr. Tipti kóp tusy kúmándi.
Alaıda, ánniń sózi men áýenine qaraǵanda, armanda ketken arystardyń biriniń týyndysy ekeni anyq. Ánge arqaý bolǵan Saryarqa da Qazaqstannyń jeri. Biraq bul án Qazaqstanǵa taralmaı, Jetisýdiń arǵy jaǵyndaǵy Quljaǵa, onan ary Boǵda betine deıin jetkeni qalaı?!
Qytaıda bul ánniń mátini týraly izdenýge múmkindik az boldy. Sebebi Sáken shyǵarmalary bizge tolyq jete qoıǵan joq. Múmkin bul Sákenniń atyna telinip júrgen basqa aqynnyń óleńi de shyǵar.
Saryarqa jerim, Saryarqa belim.
Saǵyndym seni, Jaıdarman elim.
Óziń dep edim, Úzildi belim.
Ózińdi taǵy, Bir kórer me edim.
Aspanda aı bop, Bir qarar ma edim.
Juldyz bop aǵyp, Bir barar ma edim.
Sýyńnan sýsap, Bir qanar ma edim.
Baýyryńda turyp, Án salar ma edim.
Saryarqa jerim, Saryarqa belim.
Saǵyndym seni Jaıdarman elim.
Keń baıtaq darqan-otanym ediń,
Buıyrmady ǵoı-toqymdaı jeriń.
Kezinde bul ánniń Meıirban Janábil oryndaǵan nusqasyn qazaqtyń ónerli azamattarynyń biri Bekbolat Tileýhanǵa (Qytaıǵa barǵan kezinde) tyńdatyp, «Osy ándi Sákenniń áni dep júr, siz kelisesiz be?» dep suraǵanym bar. Biraq Bekbolat aǵa «Arqanyń áýenine uqsamaıdy, sazynda qyrǵyzdyń saryny bar ma qalaı?» dep senbeıtin syńaı tanytyp, qysqa qaıyrdy.
Sáken Seıfýllın 1937 jyly 24 qyrkúıekte ustalyp, 1938 jyly 25 aqpanda atylǵan. Bireýler ony Almatyda atylǵan dese, endi bireýler Sákenniń súıegi qıyr shyǵystaǵy Magadan oblysynda jatyr deıdi. Kıno rejıseri Erkin Raqyshevtyń Reseıdiń federaldyk qaýipsizdik komıteti ortalyq arhıvynyń erekshe bóliminen tapqan dereginde, Sákenniń 1938 jyly 25 aqpanda atylǵany anyq kórsetilgen. Endeshe, Sáken bul shyǵarmasyn Almatyda atylardyń aldynda jazsa, «Keń baıtaq darqan otanym ediń, buıyrmady ǵoı toqymdaı jeriń» dep qalaısha jazdy?! Múmkin bul eki tarmaqty basqa bireýler qosqan shyǵar, biraq qalaı bolsada, bul án týraly izdenip kóretin kez keldi.
Qalıakbar ÚSEMHANULY
6alash usynady
Tómende bul ándi Meıirban Jánábil ulynyń oryndaýynda tyńdańyzdar.
