Kóne qoljazba tabyldy, sál bolmaǵanda quryǵandaı eken... Menen basqa tanıtyndar tabyla qoımas. Kúlteginniń kók tasynan taǵylym oqyǵan Qarjaýbaı Sartqoja kókem men kóne mánji jazýyn oqıtyn jalǵyz qazaq Baqyt Ejenhan aǵamnyń qolyna bul jazba túspegen de bolar.
Bul jazba bı ári sheshen Laqtyń Altaıdyń tórt bıiniń biri Bapynyń úıine barǵanda aıtqany eken. Álqısa bylaı bopty:
Laq bı Bapynyń úıine barǵanda báıbishesi sháıdi keshiktirip quıypty, sonda Laq sheshen:
Zákerıanyń áıeli tóre bolǵasyn tektimin deıdi,
Mámıdiń áıeli sulý bolǵasyn bettimin deıdi.
Jákeniń áıeli naıman bolǵasyn eptimin deıdi,
Ómirtaıdyń áıeli balaly bolǵasyn k...n deıdi,
Bapynyń áıeli sen semizdigińdi kórsetip ettimin dep buldanyp otyrasyń, tezdet sháıińdi,- degen eken.
Bir aýyz sózge toqtaǵan qaıran danyshpan babalarymyz, ardy oılaǵan analarymyz, arýaqtaryńnan aınalaıyn. Bul aty atalǵan tulǵalardy árqaısysy bir-bir tarıh, shejire. Mysaly ataqty Ómirtaı bı, ısi Jádiktiń ıesi de kıesi Bıqajy kórnekti jazýshy Maǵaz Razdanulynyń "Altaıdyń aqıyqtary" romanynyń bas keıipkeri. Al endi Laq bı Altaıdaǵy ataqty tórt bı tóre zamanynda ulyqtarǵa baǵynbaı, ózine qarasty eldi túrli alman salyqtan saqtaǵan qara bılerdiń biri, sol zamandaǵy "Óserdi ósirmeý, Laqty serke shyǵarmaý" deıtindeı qarsylyqqa qaramastan týǵan halqyna jan aıamaı qyzmet kórsetken tarıhı tulǵalar.
Jáke bı de týra sondaı ádil bı bolǵan. "Kereıdiń Jákesi, Merkittiń ákesi" atanǵan áıgili bı tutas rýly eldi ýysynda ustap, bılik júrgizgen. Óser de ári bı, ári sheshen batyr adam bolǵan eken. 1883 jylǵy Mánji úkimeti men Shar Rossıa arasyndaǵy shekara kelisimine deıin Altaıdy bókterlegen shekara syzyǵy Tartylǵan Qaba óńiri Óserdiń bıliginde bolǵan, búgingi tańda da babamyzdyń jaılaýynyń jartysy Reseıde, jartysy qystaýymen qytaıǵa qarasty mekende. Osy jerdiń amandyǵyn, Altaıdyń tutastyǵy úshin tartysqa túsken babamyzdy orystar shekara bólisin syltaý etip Zaısanǵa shaqyrtyp, úzeńgisine ý jaǵyp óltiredi.
Baıqasam bul bir bet qaǵaz bir kitaptyń júgin kóterip turǵandaı eken. Aldaǵy ýaqyttyń jemisin kóreıik...
Talapbek TYNYSBEKULY
6alash usynady
