Lev Nıkolaevıch Tolstoı 1828 jyly 9 qyrkuıekte Reseıdiń Týla oblysyndaǵy krápıvensk ýezinde dúnıege kelgen. L. Tolstoı bala kezinen namysqoı jáne maqsatker bolyp ósedi. Ol óz qoǵamynyń aldyńǵy qatarynda júrýdi qalaıdy, byraq onyń tabıǵı uıalshaqtyǵy kedergi jasaıtyn.
Ol qazan ýnıversıtetiniń áýeli shyǵystaný, keıin zań fakýltetterynde oqyǵan. Ol aǵylshyn, fransýz, nemis tilderin erkin meńgerip, cheh, pólák, serb, ıtalán, grek, latyn, Ýkraın, tatar tilderin bilgen, qosymsha ejelgi evreı, túrik, Goland, bolgar tilderin bilgen. Uly oıshyldyń ǵumyry qıyndyqtarǵa toly boldy.
«Keshegi kúnniń tarıhy», «Pómeshshıktiń tańǵy tirligi» áńgimeleriniń, «Balalyq», «Eresektik», «Sevastopol áńgimeleri» avtobıografııalyq trılogııanyń, «Kazaktar», «Álbert», «Taýbaǵa kelý», «Men dinge qalaı senemin? », «Ivan ılıchtiń ólimi», «Kreıtser sonatasy», «Peri», «Qajymurat», «Jalǵan qaǵaz», «Baldan keıin» povesteriniń, «Otbasy baqyty», «Orys pómeshshıginiń tańǵy tirligi», «Arylý»Romandarynyń, «Soǵys jáne beıbytshilik», «Myń segiz júz besinshi jyl» roman-ıepópeıalariniń, «Álippe», «Jańa álippe» Eńbekteriniń, «Anna kárenıná» psıhologııalyq romanynyń, «Qarańǵylyqtyń ókimi», «Tyry ólik» dramasynyń, «Tárbıe jemisteri» kómedııásiniń avtory.
9 qyrkuıek – Lev Tolstoıdyń dúnıege kelgen kúni. Osy kúni aǵartýshy ómiriniń eń qyzyqty tustarymen tanystyra ótýdi jón kórip otyrmyz.
Tolstoılardyń otbasy óz bastaýyn 1351 jyldardan alady. Lev Nıkolaevıchtiń atasy petr Andreevıch Tolstoı birinshi petrdiń bıligi kezinde qupııa kántselárııániń basshysy bolǵan. Ol Reseı ımperııásinda jaqsy qyzmeti úshin graf laýazymyn alǵandardyń alǵashqysy eken.
Anasy eki jasqa tolmaı jatyp qaıtys bolady.
Lev Tolstoı jas kezinde qumar oıyndarǵa áýes bolǵan. Bir kúni óziniń kórshisi Górohovpen kártá oınap, ıeligindegi úıden utylyp qalady. Bul úıde Lev týyp-ósken bolatyn.
Lev Tolstoı tanymaldylyqty jáne óziniń kórnekti shyǵarmalaryna arqaý bolýdy unatpaǵan. Ol 1871 jyly fetke jazǵan hatynda bylaıDegen: "soǵys "sekildi túkke turǵysyz kóp sózdi dúnıelerdi endi jazbaıtyndyǵyma baqyttymyn. . . ".
Kávkáz soǵysyna qatysyp, Sevastopol qorǵanysynda bolǵan. Erligi úshin birneshe órdendermen, medaldarmen marapattalady.
Tolstoıdyń "tsarstvo bójıe vnýtrı vas "syndy Eńbekterinde kórsetilgen basqynshylyqqa qarsy ıdeıalari Úndistandaǵy ulttyq qozǵalysty basqaryp, 1947 jyldary ánglııádán beıbit bólinýge qol jetkizgen jas mahatma gándıge óte qatty áser etken.
Halyqqa jaqyn bolý úshin (basqa derekterde densáýlyqty nyǵaıtý úshin delinedi) qartaıǵan shaǵynda Lev Tolstoı jalań aıaq júrgen eken.
Tolstoıdyń januıasynda 13 bala týylǵan. Onyń beseýi bala kezinde qaıtys bolady. Áıeli ózinen 16 jas kishi bolǵan. Iaǵnı, olar shańyraq kótergende sofıa 18-de, graf 34-te edi.
Tolstoı óziniń bolashaq áıeli sofııa Andreevna berstiń anasymen dostyq qatynasta bolady da, berstiń úsh qyzynyń qaısysyna úılenetindigin bilmeı, biraz ýaqyt tańdap júrgen.
Áıeli jazýshynyń nanym-senimderimen kelispegen, sondyqtan, olardyń Aralary sýyp ketedi.
Eń tanymal úsh shyǵarmasy – "soǵys jáne beıbytshilik "( "voına I mır "), "anna kárenıná ", "jeksenbi "( "vóskresenıe ") .
Lev Nıkolaevıch Tolstoı et jemeıtin adam boldy. Ol ómiriniń sońǵy jylynda, Iaǵnı 1910 jyly "seksen jyldan keıin barlyq adamdar vegetárıán bolady, olar et jeýge adam jegen sekildi jıirkenishpen qaraıdy "degendi aıtyp, sóziniń aqıqatqa aınalatynyna úmittengen.
Jazýshy tek qana "salmaqty "shyǵarmalardy emes, «Álippe», «Jańa álippe» syndy birneshe býyn oqyp kele jatqan balalarǵa arnalǵan Eńbekter jazdy.
Lev Tolstoı Týrgenevpen tanys bolǵan. Alaıda, olar dostyq qatynasta bola almady. Aradaǵy kıkiljińnen keıin birneshe jyldardan beri sóılespeıdi, typty, dýıelge deıin barýǵa shaq qalǵan.
1857 jyldary Tolstoı shetelge attanady. Ol germanııa, fransııa, shveıtsárııá, ıtalııa syndy kóptegen eýrópályq elderdi saıahattaıdy da, kúzde máskeýge oralady. 1859 jyldary óziniń týǵan jerinde balalarǵa arnalǵan mektepter ashady. Ol jańa mektepterge eýrópályq bilim júıesin Engizýdi jón dep tabady.
Tolstoı qartaıǵan shaǵynda áıelimen aıyrylysyp saıahatqa shyǵady da, saparda qaıtys bolady. Jer aýystyryp júrgende Tolstoı qabynýmen aýyryp qalady. 1910 jyldyń 7 qarashasynda Astapovo stantsııasynda (stantsııa bastyǵynyń úıinde) kóz jumady.
6alash usyndy
