It jeıdege túsinik...

It jeıde jaǵa-jeńsiz, keń-mol etip, tigisi syrtynan tigiledi. Olpy-solpy beınesine qarap osylaı ataıdy, jańa týylǵan nárestege jaman bolsada aman bolsyn dep alǵashqy kımin kiıgiziledi. It jeıdiniń jaǵa jeńi tar qysqa bolsa bala kedeı bolyp qalady, tarshilik kórip qalady dep yrymdaǵan. Erekshe eskeretin is, ıt jeıde sózsiz kók reńdi buldan tigilgen. It jeıde atanýdaǵy birinshi sebep, ıt jeti qazynanyń biri, solaıda kózge kóp túse bermeıtin kúısiz-kútimsiz júrip uzaq jasaıdy, kóp dúnıege sezimtál, qaısar, óte adal. Halqymyz, aryq aıtyp semiz shyǵý maqsatynda balaǵa degen aq tilekti astar etken.

2-kók buldan tigúdegi maqsat kók kóne túrik tilinde tek, tup-tuqıan degen maǵynany bildirgen, sonymen qatar kók reńdi dúnıeler ótkizgishtigi álsiz balany sýyqtan-ystyqtan qorǵaıdy ásirese kók bul, reńi juǵymdy bolǵan saıyn náreste shetpe bolmaıdy dep qarap balanyń densáýlyǵy úshin osy reńdi bul istetilgen.

Úshinshi, bala qyrqynan shyqqan kúni ıt jeıdesineAnalarymyz dámdi-qujyr túıip, ony túbet ıttyń moıynyna baılap, sodan aýyldyń qalyń balasy jınap alyp, jeıde moınyna baılanyp, erigip áreń turǵan ıtti qoıa bergen, balalar sońynan tym-tyraǵaı qýyp jóneledi, ıt qansha uzaqqa shyǵandap ketse, balanyń ata-anasy balamnyń, júrer joly uzaq ǵumyrly, qadamy qutty, aq joldy adam bolady eken dep qýanady. Balalardyń qaısysy ıtty qýyp jetse, moıynyndaǵy jeıdeni sheship, ishindegi dámdi qujyrdy balalar bólip talasyp jegennen keıin, jeıdeni bastaryna asyra bulǵap úlkenderdiń shoǵyryna jetedi, ıtti qýyp jetip, jeıdeni alǵan balanyń anasy, qyrqynan shyqqan balanyń anasynan kórimdik alyp, ıt jeıdeni qaıtaryp beredi. Mine osydan keıin balany tuńǵysh syrtqa alyp shyǵyp keń dúnıeni kórsetedi, qyryq shelpek pysyryp, qyrqynan shyǵý qýanyshyn toılaıdy, osyndaı josyndarǵa baılanysty balanyń alǵashqy jeıdesi ıt jeıde atalǵan dep qaraımyn.  

Maqpal MÁÝLYHANQYZY

6alash usyndy