شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ – كەز -كەلگەن ەل ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزى. اسىرەسە كوروناۆيرۋس ىقپالىنان بولعان الەمدىك كارانتين قارساڭىندا ءوندىرىس سالاسىنىڭ ەرەكشە قاجەتتىلىگىن بايقادىق.
وندىرىستە تابىسقا جەتۋ - قىرۋار اقشامەن، بىردەن زاۆود-فابريكا قۇرۋمەن باستالمايتىن كورىنەدى. كەرسىنشە، ءوزىڭ بىلەتىن سالانى بىرتىندەپ جولعا قويىپ بيزنەسكە اينالدىرا بىلۋدەن باستالماق. ءسوزىمىزدىڭ دالەلى رەتىندە نازارلارڭىزعا ايقىن ەسىمدى قانداسىمىزدىڭ وقىيعاسىن ۇسىنۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.
جاقىندا، كاسىپكەر ازامات اقىتبەك شەريزات ۇلىنىڭ اق داستارحانىندا، بەلگىلى عالىم قازاق-نەمىس «قىمىز» عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورىايتۋعان مۇقاشيەۆ مىرزامەن جولىعۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. قىمىزتانۋشى اعامىزبەن بىرگە اقاڭنىڭ التى اي ساقتاعان «ايعىر» قىمىزىن ىشە وتىرىپ اڭگىمەنىڭ تيەگىن اعىتتىق. «اعىندى وزەننىڭ قاسىنان قۇدىق قازىپ كەرەگى جوق»، دەمەكشى ءسوزدىڭ نەگىزگى تىزگىنى كوپ وقىعان، كوپ كورگەن ايتۋعان مىرزادا بولدى.قىمىزدىڭ «قىرىق» ءتۇرلى قاسيەتى تۋرالى ءبىراز تولعادى. ءسوز اراسىنداعى «ۇلتاراق بيزنەسى» تۋرالى ايتقان قىزىقتى اڭگىمەسى ماعان ەرەكشە اسەر ەتتى.
ازىلكەش تۇرسىنبەك قاباتوۆ ايتپاقشى بەكەر جۇرمەي اركىمدە «بىردەڭە ىستەگىسى»، بيزنەس باستاعىسى كەلەدىعوي. ءبىراق سول بيزنەستى كوز الدىمىزدان، قولىمىزدان كەلەتىن ىستەن باستاماي بىردەن اسپانداعى ايعا قول سوزاتىنىمىز جاسىرىن ەمەس. ءسويتىپ «سىرىن بىلمەيتىن اتتىڭ سىرتىنان» ءجۇرىپ، قارىزعا بەلشەدەن باتىپ، باسىمىز قاتىپ جاتاتىنمىز بار. ال، بۇل اڭگىمە ارمانىڭدى اياعىڭنىڭ استىنان ىزدەۋگە كەڭەس بەرەدى.
«مەنى ىزدەپ كەلىپ، اقىل-كەڭەس الىپ، باعىت-باعدار سۇراپ جاتاتىندار كوپ. ءبىر كۇنى ايقىن ەسىمدى قانداسىمىز الماتىعا ىزدەپ كەلىپتى، «قانداي جۇمىس ىستەسەم بولادى؟»، دەيدى. «بۇرىن نە ىستەدىڭ»، دەسەم ارعى بەتتە جۇرگەندە ءان ايتقانىن، توي جۇرگىزەتىنىن ايتادى. «اا، وندا ول ونەرىڭدى ۇمىتا تۇر، بۇل جەردە ەكىنىڭ ءبىرى ءانشى، الماتىعا ۇلتاراق جاساپ ساتقانىڭ دۇرىس بولار»، دەدىم.ايقىن بۇل ۇسىنىسىمدى ءوزىن مازاق ەتكەندەي قابىلدادى. رەنىشىن ىشكە بۇگىپ كەتىپ قالدى. ءار ادامدا وزىنە ءتان مەنمەندىك بارعوي ونى جەڭۋ ارينە قىيىن. ءبىر ەسەپتەن ادامنىڭ وزىندىك «مەنى» ونىڭ بىرەۋگە جالدانباي جەكە تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا كومەكتەسەدى. دەسەدە ۇيرەنۋ جولىندا ەڭكەيە ءبىلۋ كەرەك.جالپى مەن ايقىننىڭ وتباسىمەن قىتايعا ىس-ساپارمەن بارىپ جۇرگەندە تانىسقان بولاتىنمىن.اكەسى تەرى يلەپ، نوقتا-جۇگەن، ايىل ءورىپ جاتقانىن كوزىممەن كورگەن ەدىم. بۇل ۇسىنىستى وسى كورگەنىمدى نەگىز ەتە وتىرىپ ايتقان ەدىم. ويتكەنى تەرى يلەۋدى ءقازىر كوپ ادام بىلە بەرمەيدى، ول - قازاقتىڭ ءتول ونەرىنىڭ ءبىرى»،-دەيدى ايتۋعان مىرزا.
بۇرىنعى كاسىبىنەن كۇدەر ۇزبەي تاعى ءبىراز ۋاقىت جۇمىسسىز جۇرگەن ايقىنعا اعاسى: «ايتۋعان مىرزا بىردەڭە مەڭزەپ ايتىپ وتىرعان بولار، دۇرىستاپ سويلەسىپ، اسىقپاي اڭگىمەلەس»، دەپ كوندىرىپ قايتا جىبەرىپتى.
«ادام ءبىرىنشى ءوزىن جەڭە ءبىلۋ كەرەك.اسىرەسە ءوندىرىس ءسالاسىوز قولىڭمەن ءىس باستاپ، تەر توگۋدەن باستالادى. مەندە «قىمىز» ءوندىرىسىن دامىتۋ جولىندا كوپتەگەن قىيىندىقتاردان ءوتتىم، مال سوڭىندا جىلقى جالىندا ءجۇرىپ، بيە ءسۇتىن زەرتتەدىم، سول ەڭبەگىم مەنى ۇلكەن جەتىستىككە جەتكىزىپ وتىر. ايقىن ەكىنشى رەت كەلگەندە، كەز-كەلگەن جۇمىستى ىستەۋگە بەلسەندى بولىپ كەلىپتى. ءبىز كوپ سويلەستىك، مەن وعان اۋىلداعى مال سوياتىن كىسىلەردىڭ مالىن تەگىن سويىپ بەرىپ، تەرىسىن بۇزباي الىپ، يلەۋدى تاپسىردىم. اكەسى ەكەۋى ءبىراز ۋاقىتتا 20 شاقتى تەرىنى يلەپ دايىنداپ قويعانىن ايتتى. سول كەزدە مەن ايقىنعا تەرىنىڭ ءجۇنىن تەپ-تەگىس ەتىپ قىرقاتىن اپپارات جەتكىزىپ بەردىم. تەرىلەردىڭ ءجۇنىن ءبىر كەلكى ەتىپ قىرقىپ، دايىنداپ العاسىن ادەمىلەپ ولشەپ ۇلتاراقتار كەستىردىم. بازاردا ءبىر جۇپ تەرى ۇلتاراقتىڭ باعاسى 300-400 تەڭگە تۇرادى. ال، ەندى ءبىر تەرىدەن قانشا ۇلتاراق شىعاتىنىن ەسەپتەي بەرىڭىز. جالپى تابيعي ءونىمنىڭ قۇنى ءارقاشاندا جوعارى بولاتىنى بەلگىلى. ايقىننىڭ ساۋداسى جاقسى ءجۇردى، اينالىمى جوعارلادى. ولدا بىرتىندەپ ءوز ءوندىرىسىن وڭتايلاندىرا باستادى. بۇرىنعىداي ەمەس اۋىل تۇرعىندارى تەرىلەرىن وزدەرى بۇزباي سويىپ اكەلىپ، ازىن-اۋلاق اقشاسىن الاتىن بولعان. بۇگىنگى كۇندە بىرنەشە تىگىن ماشينالارىن قويىپ، 3-4 ادامدى كاسىپتەندىرىپ وتىر. حالىقتىڭ سۇرانىسىنا وراي، بولشەك ساۋدادان كوتەرمە ساۋداعا ءوتتى. الداعى ۋاقىتتا ول ءوندىرىسىن كەڭەيتىپ، تەرى بەلدىكتەر جانە باسقادا ونىمدەر شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىر»، دەيدى ايتۋعان مىرزا.
جۇمىسسىزدىق مەڭدەتىپ، ەكى قولعا ءبىر كۇرەك تابۋ قىيىنداپ بارا جاتقان بۇگىنگى تاڭدا بۇل اڭگىمە كوپكە وي سالارلىق دۇنيە دەپ ويلايمىن. ازىن-اۋلاق جالاقى ءۇشىن كۇنى-تۇنى ەسىك كۇزەتىپ، بىرەۋگە جالدانىپ وتىرعان اتپالداي ازاماتتاردىڭ تىرلىگىنەن، وزىنە-وزى قوجا بولىپ وتىرعان ايقىننىڭ «ۇلتاراق بيزنەسىن» جوعارى قويار ەدىم.
ريزابەك نۇسىپبەك ۇلى
6alash ۇسىنادى
