شىڭعىستى ءوزىنىڭ جانىمەن، تانىمەن باۋراعان ساۋلەلى ماحابباتى قىرعىز ەلىنىڭ اتاقتى ءبيشىسى ءبۇبۇسارا بەيشانالييەۆا ەكەنىن جاسىرماعان. مىنەزىنە كوركى ساي ءبۇبۇسارا جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىنا ايرىقشا اسەر ەتكەن.
بىر-بىرىنە دەگەن ىستىق سەزىم ويانعان ساتتەن باستاپ، ءبۇبۇسارا قايتىس بولعانعا دەيىن، ياعني 14 جىل بويى قارىم قاتىناستارىن ۇزبەگەن قوس عاشىق «مىڭ ءبىر ءتۇن» حيكاياسىنداعىداي نەبىر عاجايىپ ساتتەردى باستان وتكەرگەن. الايدا، ءبۇبۇسارا ۇيلەنۋگە كەلىسىم بەرمەگەن. سۇيگەن ادامى ءۇشىن جەكە باقىتىنان دا باس تارتقان ءبۇبۇسارا اقىرى ومىراۋ قاتەرلى ىسىگىنە شالدىعادى. ءبىر جارىم جىل قاتتى قينالىپ، قايتىس بولادى.
ءبۇبۇسارا بەيشەنالييەۆ
(جازۋشىنىڭ اڭگىمەسى)
ءالى كۇنگە تۇسىمە ەنىپ، ەلەسىمەن جەبەيتىن، كوڭىلىمدى ەلىكتىرىپ، وتكەن كۇندەرگە قيالمەن بولسا دا ورالتاتىن سول قىمبات بەينەمەن قالاي كەزدەسكەنىم قازىرگە دەيىن كوز الدىمدا. 50-جىلداردىڭ سوڭى. ماسكەۋدە وقۋ ءبىتىرىپ، شىعارمالارىم ورتالىق باسپاسوزدە جاريالانىپ، ەل اۋزىنا ەركىن ىلىنگەن شاعىم. بالتىق فلوتىندا اسكەري قىزمەت ەتىپ جۇرگەن قىرعىز جىگىتتەرىنە شەفتىك كومەك كورسەتەيىك دەگەن ويمەن دەلەگاسيا جاساقتالدى. فرۋنزە قالالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ سول كەزدەگى ءبىرىنشى حاتشىسى تۇرداحۋن ۋسۋبالييەۆ شاقىرىپ الىپ، دەلەگاسيانىڭ قۇرامىمەن بىرگە لەنينگرادقا ءجۇر، تەڭىزشىلەرگە سىي-سياپاتىمىزدى كورسەتىپ قايتايىق دەگەن سوڭ، قوسا اتتانىپ كەتتىم.
قىرعىزدىڭ «شولپون» دەگەن كلاسسيكالىق بالەتى بار ەدى. ءبىزدىڭ الدىمىزدا ولاردىڭ دا بالتىق بويىنا ساپار شەگىپ، لەنينگراد بالەتىمەن بىرگە فيلمگە ءتۇسىپ جاتقان تۇسى ەكەن. نەبىر ىستىق جۇزدەسۋلەر وتكىزدىك. «شولپون» بالەتىندە باستى ءرولدى ورىنداپ جۇرگەن ءبۇبۇسارا بەيشەنالييەۆامەن سول جەردە العاش رەت كەزدەستىم. مۇنى تاعدىردىڭ جازۋى ەكەنىن كەيىن ۇعىندىم. جانىمدا ەكى-ۇش ماتروس بار، موتورلى قايىقپەن «اۆرورا» كرەيسەرىنە جاقىنداپ كەلگەنىمدە، ءبىزدىڭ دەلەگاسيا پالۋبادا تۇر ەكەن. ورتالارىندا اقشا ءجۇزى قۋانىشتان گۇل-گۇل جايناعان، سۇڭعاق تا سىمباتتى ءبۇبۇسارا. شاشىن تەڭىزدىڭ مايدا سامالى ەركەلەتە تاراپ، بىزگە قول بۇلعادى. بۇرىن ءبىر-بىرىمىزدى سىرتتاي بىلگەنمەن، ونشا تانىس ەمەس ەدىك. تەز سىرلاسىپ كەتتىك. ءتىپتى تىلمەن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. سەزىمىمىز وت سەكىلدى تۇتاندى دەسەم، سەنبەسسىڭ. وسى كەزگە دەيىن كەزدەسپەي قالاي جۇردىك ەكەن دەپ تاڭعالىستىق.
اينالامداعى ادامدار دا، ءتىپتى سايراعان قۇس تا، سىبدىرلاعان جاپىراق تا، تەڭىزدىڭ شۋلاعان تولقىندارى دا كوزىمە باسقاشا كورىنەدى. دۇنيە بۇرىنعىسىنان شىرايلانىپ، قۇلپىرىپ سالا بەردى…
لەنينگرادتىڭ اق تۇندەرىنە شومىلىپ، نيەۆا بويلاپ قىدىرعان، ارمانسىز سىرلاسقان سول ساتتەر-اي! ەلدە قالعان جەڭگەڭ مەن ەكى بالا دا ەستەن شىققانداي، عاجايىپ ءبىر سال داۋرەندى باستان وتكەردىك.
ساپار مەرزىمى بىتكەن سوڭ، دەلەگاسيا مۇشەلەرى ەلگە ءجۇرىپ كەتتى. ءوزىمنىڭ كەتكىم جوق، بوگەلە بەردىم. جۇرەگىمنىڭ جارتىسىن نيەۆا جاعالاۋىنا قالدىرىپ بارا جاتقان ءتارىزدىمىن. اقىرى ماسكەۋدە جۇمىسىم بار، پويىزبەن قايتامىن دەپ سىلتاۋراتىپ، لەنينگرادتا قالىپ، ماسكەۋگە ەكى-ۇش كۇننەن سوڭ اتتاندىم. ىلە-شالا الىپ-ۇشىپ ءبۇبۇسارا دا جەتتى. «موسكۆا» قوناق ۇيىندە ءبىر كۇن، ءبىر ءتۇن، ەكەۋدەن ەكەۋ وڭاشا قالىپ، نەبىر رۋحاني تۇيسىك تابۋ، ىستىق سىرلاسۋ ساتتەرىن باستان كەشتىك. قايتا-قايتا قوشتاسىپ، ءبىر-بىرىمىزدى قيا الماي، اقىرى جۇپ جازباعان قالپىمىزدا ءبۇبۇسارانى ەلەكتريچكامەن لەنينگرادقا اپارىپ سالدىم. ورىس ورمانىنىڭ كوك شالعىندى دالاسىن كوكتەي ءوتىپ زۋلاعان «سترەلانىڭ» ۇستىندە تەربەلىپ كەتىپ بارا جاتقان سول ءبىر قايتا اينالىپ كەلمەس شاقتار ەسىمنەن ءالى كۇنگە دەيىن ءبىر ءسات كومەسكىلەنگەن ەمەس… لەنينگرادقا كەلگەن سوڭ، ءبۇبۇسارا مەنى كەرى – ماسكەۋگە دەيىن شىعارىپ سالامىن دەپ ەدى، ءوزىم ءوتىنىش جاساپ، ارەڭ توقتاتتىم.
وسىدان باستاپ، ءبۇبۇسارا قايتىس بولعانعا دەيىن ون ءتورت جىل بويى الاۋلاعان جۇرەك جالىنى ءبىر ساتكە دە باسەڭدەگەن جوق. وسەك-اياڭنىڭ ءورتى دە وسى جىلدارى ءبىزدى اياماي شارپىدى…
ءبۇبۇسارا لەنينگرادتا وقىپ، ءبىلىم العان، تەاتر، كينو مەن ادەبيەتكە كەلگەندە ەرەكشە زەرەك، پاراسات يەسى ەدى. مىنەزى مەن كوركىنە ونەرى جاراسقان ءبىرتۋما تۇلعانىڭ مەنىڭ ءومىرىم مەن شىعارماشىلىعىما تيگىزگەن اسەرىن ايتىپ جەتكىزۋ قيىن.
«مىڭ ءبىر ءتۇننىڭ» حيكاياسىنداي ەكەۋىنىڭ عاشىقتىعىن ەستىمەي قالعان ەشكىم جوق، ەندەشە نە سەبەپتى قوسىلمادى دەگەن ساۋال تۋار. مەن ەمەۋرىن تانىتسام، ءبۇبۇسارا ىلعي دا اڭگىمە بەتىن اۋلاققا بۇرىپ، كەشەۋىلدەتە بەرەتىن. كەزدەيسوقتىق دەگەندى قويساڭىزشى، ەكەۋمىزدىڭ دە جاڭادان العان پاتەرىمىز ءبىر ءۇيدىڭ كورشى پودەزى بولىپ شىقتى. وڭاشا ءبىر وتىرىپ سىرلاسقانىمىزدا، ءبۇبۇسارا:
— اچينوۆ (فاميليام مەن اتىمنىڭ العاشقى ارىپتەرىنەن قۇراپ العان ەسىمى)، ويىڭدى وقىپ وتىرمىن، — دەپ نازدانا كۇلىمسىرەگەنىمەن، جۇزىندە كىرەۋكە مۇڭ تۇردى. — شىن عاشىقتار قوسىلمايدى دەگەن بار عوي. بالكىم، سول دۇرىس تا شىعار، – دەدى ەندى ول ويلى كەيىپكە ءتۇسىپ. – ويتكەنى ۇيلەنگەننەن كەيىنگى تىرلىكتىڭ كۇيبەڭى ۇلى سەزىمدەردى جەپ قويادى. ماحابباتىمىزدى نەكەگە بايلاپ قايتەمىز.
جۇبايلىق ءومىردى قاي ايەل اڭسامايدى دەيسىڭ. كەيىن اڭعارسام، بۇل ءبۇبۇسارانىڭ مەنىڭ شىعارماشىلىعىما كەسىرىم تيمەسىن دەگەن تىلەكپەن ىستەگەن ارەكەتى ەكەن.
"جۇلدىزدار وتباسى - اڭىز ادام"
6alash ۇسىنادى
"وزدەرىنىڭ اسقاق ارماندارىن ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا بىرىكتىرەمىز دەپ مۇلدە ءوشىرىپ العاندار از با؟ شىڭعىس ەكەۋمىز نەكەگە تۇرىپ، ۇيلەنگەندە نە بولار ەدى؟ قاپتاپ جۇرگەن ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ءبىرى بولار ەدىك. كەيدە، باس قوسىپ ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا بىرگە تۇرۋ ۇلى سەزىمدەردى جۇتىپ جىبەرەدى. مەن سودان قورىقتىم. شىڭعىسقا ساعىنىش بوپ كەزدەسىپ، ساعىنىش بوپ قوشتاسقاندى دۇرىس كوردىم…
ۇيلەنگەننەن كەيىنگى تىرلىكتىڭ كۇيبەڭى ۇلى سەزىمدەردى جەپ قويادى. ماحابباتىمىزدى نەكەگە بايلاپ قايتەمىز..."
ءبۇبۇسارا بەيشەنالييەۆا
