تالاس القابىن جايلاعان قىرعىزدار اراسىندا ءبىر اڭىز بار. شىلدەنىڭ سارشا تامىز ىستىق كەزى. ءبىر جىگىت تالاس وزەنىن كەشىپ وتپەك بولادى. وزەننىڭ ارعى بەتىندە سارعايا كۇتىپ قالىڭدىعى وتىر. جىگىت سونى ءتۇن جامىلىپ الىپ قاشپاق. كەشقۇرىم جىگىت وزەن جاعاسىنا كەپ، ايران-اسىر قالادى. كەمەرىنەن اسا شالقىپ وزەن جاتىر! وتكەلدىڭ ءىز-تۇزى دە جوق. سۇلۋ قالىڭدىقتان ايىرىلىپ قالام-اۋ دەپ قاپالانعان جىگىت جاعانى بويلاپ، جان ۇشىرا ارلى-بەرلى جۇگىرەدى. اقىرى اتىم الىپ شىعار دەگەن تاۋەكەلمەن وزەنگە قويىپ كەتەدى. سول ءسات ات ءسۇرىنىپ كەتىپ، قالپاقتاي ۇشادى دا، اساۋ اعىن ءىلىپ الا جونەلەدى. ات سۋعا كەتەدى، ال جىگىت تال قارماپ ءجۇرىپ، ارەڭ دەگەندە قۇتىلادى. سۇيرەتىلىپ سۋدان شىعادى. زارە-قۇتى قالماعان. ءتىسى تىسىنە تيمەي ساق-ساق ەتەدى. سۇلۋ قالىڭدىق جايىنا قالادى. بەتىن كۇنباتىسقا بەرىپ تىزەرلەپ وتىرا كەتەدى دە، الاقانىن جايىپ جىبەرىپ جالبارىنا باستايدى.
–ۋا، جاساعان! راحىم ويلادىڭ. ءبىر اق سارى باس قۇرباندىق ايتام تاعى دا! شۇكىر، ءتىرى قالدىم، ايتەۋىر!
ءبىراز كۇن وتكەسىن بايعۇس نەمە وزەنگە تاعى كەلىپ، اڭ-تاڭ بولادى. سۋى تارتىلىپ، وزەن قايراڭداپ قالعان. سول ماڭنان جاعاعا شىعىپ قالعان اتىنىڭ ولىمتىگىن تاۋىپ الادى. ەر-توقىمىن بوساتىپ، يىعىنا سالىپ اپ، كەيىن قايتپاق بولادى. سويتسە، انادا ءوزى سۋعا كەتىپ قالا جازداعان جەردە ەسەك مىنگەن ولمەلى ءبىر شال كەلەدى. ويىندا تۇك جوق.
– ءاي، قۋ شۇناق! – دەپ اشۋعا بۋلىعا ايعايلاپ جىبەرەدى جىگىت. – تاپ سەنەن، مىناۋ ەسەگىڭنەن جامان بولعانىم با مەنىڭ؟ – سونى ايتادى دا اعىل-تەگىل ەڭىرەپ، جەر قۇشىپ قۇلاي كەتەدى. ۋادەلى تۇندە بارا الماعاسىن مۇنىڭ قالىڭدىعىن باسقا ءبىر جىگىت الىپ قاشقان ەكەن.
بەكنازار سىپايشى وسى ءبىر حيكايانى اۋزىنان تاستامايدى.
– ءبىزدىڭ بۇل وزەنمەن ويناما، شىراق! – دەپ مۇرتىن شيراتىپ قويىپ، اقىل ايتا باستايدى. – بۇگىن سۋى تىزەدەن كەپ، جىلاپ اعىپ جاتسا دا ەرتەڭ استان-كەستەن بوپ دولدانىپ، كوپىرگە دەيىن تاس-تالقان عىپ الىپ كەتەدى. جاندى سۋ عوي، سىرىن بىلمەي بولا ما...
القاپ ءۇستى جاپ-جارىق. ال شاتقالدىڭ بويى ءالى قارا كولەڭكە، ءبىرتۇرلى ىزعارلى. ءۇستىن مۇك باسقان جىقپىل-جىقپىل تاستار بۋسانىپ جاتىر. وزەن ۇستىنەن كوتەرىلگەن كوكشىل تۇمان قۋىس-قۋىسقا تىعىلىپ، قۇز-جارتاستاردى بوي لاپ، جوعارى ورلەيدى. ودان ءارى كوز جەتەر ەمەس. اسپاندا ماڭىپ جۇرگەن بۇلتقا ۇلاسىپ جاتقانداي.
شاتقال ءىشى تولاسسىز استان-كەستەن ءبىر ايقاس. قيا تاستاردىڭ اراسىنان قىسىلىپ شىققان تالاس جازىلا اققىسى كەپ بۇلقىنادى، الاي-تۇلەي كۇشپەن جارتاستاردىڭ جيەگىنە سوعى لىپ، جوعارى شاپشيدى. ەشتەڭە وندىرە المايدى ءبىراق! ءزىل بوپ قاتقان جارتاستار ءمىز باقپاي، مەلشيەدى دە تۇرادى. اشۋ قىسىپ، امالى قۇرىعان وزەن كوپىرشىك اتىپ، شالقالاپ كەپ قۇلايدى دا، وق جىلانداي كەيىن شاپشيدى. ونىڭ ىشقىنا گۇرىلدەي شىققان سارىنى بىرەسە ۇرەيىڭدى الىپ قورقىتقانداي، ال ەندى ءبىر ءسات جالىنىپ، جالبارىنعانداي بولادى. مىنە، كۇشىن جيىپ اپ وزەن شاتقالدىڭ قۇج-قۇج تاسىنا تاعى دا سوعىلادى. سويتكەنشە بولماي، ىڭىرانا كۇرسىنىپ تاعى دا كەيىن شەگىنەدى. تولاستاۋ دەگەندى بىلمەيدى. شاتقالدىڭ قۇشاعى نان شىعىپ العاسىن تالاس موماقان تارتىپ جۋاسىعان داي بولادى. ءبىراق بۇل ونىڭ اشۋى باسىلعانى ەمەس. وڭ جاق جاعالاۋدا اعىستى قىرىنداي سالىنعان، ۇزىننان-ۇزاق سوزىلعان سىپاي. سو جاقتاعى ءۇش بىردەي كولحوز وسى تۇستان سۋ الادى. وزەن توعاننان اسىپ توگىلىپ، الاس ۇرادى. سۋدىڭ ءبىراز بولىگى باس ارىقتى بويلاپ بارىپ، ەن دالاعا تارايدى.
كۇن سايىن تاڭ قىلاڭ بەرە بەكنازار وسى جەرگە سالىپ ۇرىپ جەتىپ كەلەدى. شاتقال جاقتان وزەننىڭ تۇنشىعا شىققان گۇرىلى ەستىلەدى، دىمقىل جەل ەسەدى. سۋ شايىپ، جەل قاققان بەكنازاردىڭ ءجۇزى تەڭىزشىنىڭ وڭىندەي بوپ توتىعىپ، قالىڭداپ كەتكەن. قىزارعان كىشكەنە كوزدەرى تۇكسيگەن قاباقتىڭ استىنان قادالا قارايدى.
اتىن تۇساي ساپ، بەكنازار ءوزىنىڭ ۇيرەنشىكتى جەرىنە قاراي بەتتەيدى. ول ءبىر سۋعا قۇلاي تونگەن ۇلكەن جايپاق تاس. بەكنازار اياعىن ءسال وراي باسىپ، اسىقپاي-ساسپاي اياڭدايدى. ۇستىندە جەڭىل شاپان. ناسىباي شاقشاسىن سالىپ قوياتىن ءتوس قالتاسى بار. كويلەگىنىڭ قاۋسىرا تۇيمەلەنگەن جاعاسى جۋان موينىن قىسا تۇسكەن. ءماسىسىنىڭ قونىشىنان قامشىسىنىڭ توبىلعى سابى شىعىپ تۇر. جۇرەلەپ وتىرعان كۇيىندە بەكنازار شاتقالدىڭ اپانداي اۋزىنان گۇرىلدەي شىققان سارىنعا قۇلاق تىگىپ، تۋلاپ اققان تولقىنعا كوزىن سۇزە، ۇزاق ۋاقىت بويى قادالا قارايدى. ونىڭ ءجىتى كوزى ەشتەڭەنى قالت جىبەرمەيدى. وزەن سىرىن حاتتاي تانيدى ول. سۋ بەتىندە اعىپ بارا جاتقان نارسەنىڭ ەشقايسىسى دا ونىڭ كوزىنەن تاسا بولعان ەمەس. تاستىڭ استىندا ءشوپ-شوپ ەتىپ شولپىلداعان سۋ مايدا قۇم-قيىرشىقتاردى شايىپ اكەتەدى دە، الگىندەي بولماي قايتا ىسىرىپ شىعارادى.
بەكنازار تۇپ-تەگىنەن سىپايشى. ول سىپايشىلىقتى قارشا داي كەزىندە اتاسىنان ۇيرەنگەن. سودان بەرگى بار ءومىرى وسىمەن ءوتىپ كەلەدى. اكەسى بولەك وسى تالاستا سۋ تاسىعان كەزدە الىسىپ ءجۇرىپ وپات بولدى. ءوزى دە تالاي رەت اجالدان قالدى. تالاس سۋىنا سۇڭگىپ ءجۇرىپ تاسقا سوعىلىپ، ماڭدايىندا ۇڭىرەيگەن تىرتىق قالدى. ايەلى دە وسىنى قويساڭشى دەپ ايتا-ايتا ابدەن شارشادى. ءبىزدىڭ تۇقىم تەك سىپايشى بولۋى كەرەك دەگەنگە بەكنازار ويى اينىماستاي بولىپ داۋالاعان. ونىڭ ويىنشا ناعىز ديقان، ەركەكتىڭ ەركەگى – سول سىپايشى. بەكنازار اتا-بابالارىنىڭ ارۋاعىن سىيلاۋداي-اق سىيلايدى. ولاردىڭ وسيەتىن تارك ەتكەن جەرى جوق. ول – ول ما، ءتىپتى، ءقازىر ول التىعا كەلىپ قالعان ۇلى الىمبەك تۋعاننان بەرگى ەسىل-دەرتى ونى دا سىپايشى عىپ شىعارۋ. ايەلىنىڭ باقىرىپ-شاقىرعانىن قۇلاعىنا دا ىلمەيدى. ەڭ ابزال ارمانى – وسى. مۇنسىز ءومىرىم زايا دەپ بىلەدى ول. ءوزىڭ ولگەندە ارتىڭدا مىناۋ دەگەن سىپايشى قالسا – ءومىرىڭ بوسقا وتپەگەنى، جۇرت سۇيسىنەر بىردەڭە ىستەگەنىڭ عوي. بالاسىنىڭ بولاشاقتا سىپايشى بولارىن سەزىپ بەكنازار ىشتەي ءماز بولىپ ءجۇرۋشى ەدى. ءتىپتى مەكتەپتەن قولى بوساپ كەتسە-اق، قارشاداي الىمبەكتى ەرتىپ اپ بەكنازار وزەن قايداسىڭ دەپ تارتىپ وتىرادى، «سۋدىڭ سىرىن» بىلۋگە ۇيرەتەدى.
بەكنازاردىڭ بالاسىن جاقسى كورگەنى وزگەشە. قاتال. ايتقانىن ەكى ەتپەۋدى قالايدى. ايتپەسە، قۇر سەندەلىپ، بالا بۇزىلىپ كەتەدى دەپ ويلايدى.
الىمبەك ەتى ءتىرى بالا بوپ ءوستى. اكەسى سياقتى تىعىنشىقتاي، مىقتى. ال شارالى سۇلۋ كوزدەرى شەشەسىنە تارتقان. بايىپتى، تۇڭعيىق ءجۇزى ونى ەرەسەك ادام ءتارىزدى ەتىپ كورسەتەدى. تەك دۇرديگەن ەرنىنىڭ ۇستىندەگى جاڭادان تەبىندەگەن مۇرتىنا قاراپ قانا ءالى جاس ەكەندىگىن اڭعارۋعا بولارلىقتاي. الىمبەكتىڭ بۇرىن-سوڭدى اكەسىنە قارسى شىققان جەرى جوق ەدى. ءبىراق، جۋىردا ءبىر كۇنى مەكتەپتەن قايتقان بەتىندە الىمبەكتىڭ كەنەتتەن:
– ءبىزدىڭ سىپايلارعا شليۋز ورناتسا، قانداي جاقسى بولار ەدى، اتا، ءا. بىلەسىز بە، ءدال باس ارىقتىڭ الدىنداعى ويپاڭنان، – دەپ سالماسى بار ما.
– شليۋز دەيمىسىڭ؟ – بەكنازار قايتالاپ سۇرادى. – شليۋز دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلەمىسىڭ ءوزىڭ؟
– بىلمەگەندە شە! فيزيكا ءمۇعالىمى بىزگە ءتۇسىندىرىپ ايتقان. ءقازىر بولماسا دا، سوعىس بىتكەن سوڭ سىپاي اتاۋلىدا شليۋز بولادى دەيدى ول.
– ءيا، اڭگىمە سوندا عوي، بالام. ءقازىر شليۋزگە قارايتىن كەز بە؟ سوعىس بولسا مىناۋ. ءشليۋزسىز دە ءبىر ءجونى بولار.
– اعاشتان جاساۋعا بولادى عوي. ءۇش كولحوز بىرىكسە، جاسامايتىن نەسى بار؟ – دەپ الىمبەك تە قويمادى.
بەكنازار بالاسىنىڭ سىڭايىن ۇناتپادى.
– اقىلدىمسي بەرمە، الىمبەك! سەنەن باسقا دا ويلايتىن ادامدار بار. مەكتەپكە بارۋدى ءبىل. ودان سوڭ كوزى تىرىسىندە اكەڭنىڭ ونەرىن ۇيرەن. جەتىجىلدىق مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ ءوز قولىڭا الاسىڭ. سۋ شارۋاشىلىعىندا مۇراپ بولاسىڭ. بالام، ءبىزدىڭ جۇمىستا تاپقىرلىق، ۇقىپتىلىق كەرەك، جىتىلىك كەرەك. قۇدايعا شۇكىر، اتا-بابالارىڭ وسى تالاستا ءشليۋزسىز-اق تىرشىلىك كەشكەن.
الىمبەك ءلام دەمەستەن، اكەسىنە تاڭىرقاي قارادى.
تاڭەرتەڭ بەكنازار سىپايعا قاراي بەت العاندا كورشىلەرى ازىلدەپ:
– ءبىزدىڭ بەكنازار تالاستىڭ «تامىرىن ۇستاۋعا» كەتتى، – دەپ قويۋشى ەدى.
راسىندا دا، بەكنازار ۇيرەنشىكتى تاسىنا شىعىپ اپ، تاۋدان اققان وزەننىڭ تىنىسىن كانىگى بولعان ەمشىدەي تىڭدايدى. تالاس ءبىر ارنامەن اقپايدى. تاسقىن كەزىندە ول ارناسىن تالاي رەت وزگەرتەدى. بىرەسە ءبىر قىرىنداپ اعىپ، تاس پەن قۇمدى، لايدى جاعاعا شىعارىپ تاستاسا، ەندى بىردە اۋناپ ءتۇسىپ، باسقا ارنامەن تارتادى. العاشقى ارناعا كەلسەڭ، كۇن قاق تاپ كەۋىپ قالعانىن كورەسىڭ. باس ارنا قاي جەرمەن وتەرىن تاۋىپ كور سودان سوڭ. كەيدە، بايقاماي، قاپى قالاسىڭ. سۋ سىپاي ورناتقان جەرىنە جولاماي، باسقا جاقپەن كەتەدى. سۋدىڭ ورنىن سيپاپ قالعان سوڭ – توعان سالعان ەڭبەگىڭ دە ەش بولعانى. نەمەسە كەيدە سۋ از كەزىندە سىپايدى بيىك قىپ جاسايسىڭ. سويتكەنشە بولماي سۋ كوتەرىلىپ، اڭداپ كەلىپ قالادى دا، ارىقتارعا قۇيىلىپ، جىم-جىلاس قىپ كەتەدى. مۇندايدا تاسقىنعا توتەپ بەرە الماي، سىپايدىڭ اعىپ كەتكەنى ءوزى جاقسى. ايتپەسە ازاپ شەگىپ ءارى ۇزاق ۋاقىت بويىنا جاساعان توعاندى ءوز قولىڭمەن بۇزۋعا تۋرا كەلەدى.
سول جاق جاعالاۋدا تۇراتىن كورشىلەر بەكنازاردى ءاردايىم بولىسۋعا شاقىراتىن ەدى. ونىڭ دا كوڭىل قايتارعان جەرى جوق. تەك بار جۇمىس ءوزى ايتقانداي بوپ ىستەلۋىن تالاپ ەتەدى.
كۇن كوتەرىلگەلى قاشان. ءبىراق شاتقالدىڭ قۋىس-قۋىسىنا كۇن ساۋلەسى ەندى-ەندى عانا تۇسە باستاپ ەدى. جوعارى جاقتان كەكىلىكتىڭ بەزىلدەگەن ءۇنى ەستىلەدى. ءسىرا، بالاپاندارىنان كوز جازىپ قالسا كەرەك. «كەك-لىك، كەك-لىك!» دەگەنى جاڭىلتپاش ءتارىزدى بولىپ شىعادى.
بەكنازاردىڭ جۇزىندە ۇرەي بار. بۇگىن وزەن لايلانىپ اعىپ جاتىر. بەكنازار الاقانىمەن سۋ ءىلىپ الدى. كىشكەنتاي قۇم تۇيىرشىكتەرى شىر كوبەلەك اينالدى دا، الاقانعا لاي شوگىپ قالدى. تۇپ-تامىرىمەن قوسا جۇلىنعان بۇتالار تولقىندا تەڭسەلىپ بارادى. بۇل – سۋ مولايا باستاعاننىڭ بەلگىسى. كوپ كەشىكپەي وزەن تاسۋعا ءتيىس. بەكنازاردىڭ قۇلاعى توعانعا سالىنعان موسى تىرەۋدىڭ سىقىرلاي باستاعانىن شالىپ قالدى. سۋ ءتىپتى مولايا ءتۇستى. شالدىڭ دەگبىرىن قاشىرىپ بارا جاتقان دا وسى. وزەننىڭ اعىنى بىرتە-بىرتە وڭ جاعاعا قاراي بۇرىلىپ بارا جاتقانىن بايقاپ قالدى ول. وزەن ابدەن تاسىعاندا نە بولماق؟ «قۇداي ساقتاسىن! – دەپ ويلادى بەكنازار. – سىپايدى اعىزىپ الىپ كەتسە، قايتا جاساي الارمىسىڭ. ەر-ازامات جوق. قاتىن-قالاشتىڭ قولىنان نە كەلەر دەپ ەڭ».
تەمەكى پلانتاسياسىنىڭ ءۇستى قويۋ مۇنار. قۇج-قۇج قايناعان شىركەي. بۇلىڭعىر اسپاننان كۇن كوزى دە ءجوندى كورىنبەيدى. قاپىرىق ىستىق. سۋعا ءتۇسىپ قانا بوي ساقتايسىڭ. ءبىراق سۋدىڭ كوزى دە – كۇننىڭ قىزۋى عوي: الاتاۋدىڭ شىڭدارىنداعى مۇزدار اعىل-تەگىل ەريدى دە تالاستىڭ ارناسىن سۋ باسىپ كەتەدى. ارىق تولى سۋ، تەك سۋعارىپ ۇلگەر جەرىڭدى. ءبىراق وعان كوڭى ءلى جايلانىپ جۇرگەن بەكنازار جوق. تالاستا سۋ قانشا مول بولسا دا، دالانىڭ سۋسىز قۋراپ قالۋى ابدەن ىقتيمال.
بەكنازار بوسقا قاۋىپتەنبەگەن ەكەن. تۇندە كۇن كۇركىرەپ، ناجاعاي وينادى.
– تۇر. الىمبەك، تۇر! – دەگەن شەشەسىنىڭ ۇرەيلى داۋسىنان ويانىپ كەتتى بالاسى. – كۇن جارقىلداپ تۇر. اكەڭ اتىن ەرتتەپ جاتىر. سىپايعا باراسىڭدار. ءتۇن عوي. اباي بولا كورىڭدەر. قۇداي ساقتاسىن، سۋعا تۇسەم دەپ جۇرمەسىن اكەڭ!
تەرەزەلەردىڭ قاقپاعى جابىلىپ، شام جاعىلدى. شامنىڭ سارعىش ساۋلەسى ءدىر-دىر ەتەدى. اكەسى اتقا قونىپ، بالاسىن مىنگەستىرىپ الدى. قۇلاپ قالمايىن دەپ الىمبەك اكەسىن قاتتى قىسىپ جابىسا ءتۇستى. بەكنازار الدى-ارتىنا قاراماي توپەپ كەلەدى. اتىنا قامشىنى دا اياماي باسادى. كەي قامشىسى الىمبەكتىڭ اياعىنا دا ءتيىپ كەتەدى. الىمبەك ءۇن شىعارمايكەلەدى. وعان قاراپ جاتۋعا مۇرشا بار ما، ءتايىرى. قيالاي جاۋعان جاڭبىر بەتكە ۇرادى. اعاشتاردى مايىستىرىپ، ۇيپا-تۇيپا عىپ، ءىشىن تارتىپ ىشقىنا جەل سوعادى. كۇركىرەۋدەن اسپان قاق ايىرىلىپ، جەرگە تۇسكەندەي. ءبىرتۇرلى قوڭىرسىعان ءيىس بار. بۇكىل كولحوزدى اياعىنان تىك تۇرعىزسا دا، ەشتەڭە ونبەسىن بەكنازار ءبىلىپ كەلەدى. ءبىراق وسىنداي قىسىلشاڭ شاقتا ۇيدەن شىقپاي وتىرا بەرە الار ما! كۇنى ەرتەڭ كولحوز سۋسىز قالادى-اۋ دەگەن وي تىنىم بەرمەي، جەتى تۇندە سىپاي قايداسىڭ دەپ تارتىپ كەلەدى. الىمبەكتى دە وزىمەن بىرگە بوسقا ەرتىپ كەلە جاتقانىن بىلەدى. ءبىراق ول جانىنان ارتىق كورگەن بالاسى وسىنداي قيىن-قىستاۋ كەزدە وزىمەن بىرگە ۇيقى ءبولىپ، قايعى السىن، دولدانىپ جاتقان وزەندى ءوز كوزىمەن كورسىن، ماڭداي تەرىن توككەن ەڭبەك، باقىتسىزدىق دەگەن نە ەكەنىن بىلەر بولسىن دەپ ويلادى. الىمبەك جىگەرلى، جۇرەكتى جىگىت بوپ شىعۋى كەرەك. سونداي باتىل، قايسار جاندار عانا سىپايشى بولا الماق. بەكنازاردىڭ ءوزى ءسويتىپ وسكەن. الىمبەكتىڭ دە سونداي بوپ شىقپاعى ءلازىم.
ولار جاعاعا كەپ اتتان ءتۇستى. قاراڭعىدا وزەننىڭ نەعىپ جاتقانىن ءبىلىپ بولار ەمەس. سۋدىڭ سارقىراعان گۇرىلىنەن قۇلاق تۇنادى. الدەقانداي دولى كۇش دوڭبەكشىپ الاس ۇرىپ، تاستاردى قاڭباقتاي ۇشىرىپ، بۇلقىنىپ كەپ جاعاعا سوعادى. نوسەر لەپ قۇيعان جاۋىن كۇركىرەگەن اسپان مەن وزەننىڭ اراسىن استاستىرىپ جىبەرگەندەي. بەكنازار جۇرەلەي وتىرىپ، قادالا قاراپ اپ:
– الگى اعىزىپ كەتە قويعان جوق-اۋ دەيمىن. بايقايمىسىڭ اناۋ ۇيدەي تولقىندى. سىپاي قۇلاماي تۇر ەكەن، – دەدى.
شاتقال ۇستىندە تاعى دا ناجاعاي وتى جارقىلداپ، كۇن كۇركىرەپ قويا بەردى. تاۋ ءىشى جاڭعىرىعىپ كەتتى. شاتقالدىڭ اۋزىنان اق توپان بوپ قايناپ شىعا كەلگەن تولقىندى كورىپ الىمبەك سەلك ەتە ءتۇستى. جاڭا عانا بەكنازار كورسەتكەن تولقىن تۋلاپ كوتەرىلىپ بارىپ، باسىلا قالدى.
– اتا-ا! – دەپ داۋسى قارلىعا ايقايلاپ جىبەردى الىمبەك.
ءوزى اكەسىنىڭ قولىنان تارتىپ جابىسىپ قالعان.
– قۇرىدى دەگەن وسى، – بەكنازاردىڭ قالجىراي شىققان ءۇنى ءبىرتۇرلى جات ەستىلدى.
ناجاعاي وتتارى اسپاندى تاعى دا وسقىلاپ ءوتتى. كۇن جارق ەتكەندە قاراڭعىدا وزەن جاعاسىندا ءۇنسىز وتىرعان ەكى ادامنىڭ بەينەسى دە كورىنىپ قالادى.
– ءبىر ءجونى بولار، بالام، – بەكنازار بالاسىن قۇشاقتادى. بالاسى اكەسىنىڭ باۋرىنا تىعىلا تۇسەدى. ونىڭ تۋلاي سوققان جۇرەگىنىڭ دۇرسىلىنە دەيىن ەسىتىپ تۇر. – تالاسقا ەسەمىزدى جىبەرە قويماسپىز. ايتپەسە نەسىنە جەر باسىپ، ادام بوپ ءجۇرمىز.
سۋىق حابار بۇكىل اۋدانعا تاراپ كەتتى. وڭ جاق جاعالاۋداعى كولحوزدار سۋسىز قالدى. تاڭەرتەڭ كولحوزداردىڭ باستىقتارى مەن بەكنازار اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنە كەلىپ تە جەتكەن ەدى. ايالداۋعا بولمايتىنى اركىمگە-اق ايان.
سىپايدى نەشە كۇندە قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى دەپ سۇرادى ولار بەكنازاردان.
– ادام كۇشى مەن كەرەك-جاراق تابىلسا، ەكى كۇن جەتەدى! – دەدى ول سەنىمدى تۇردە.
بەكنازار مۇنى ويلانباي ايتا سالعان جوق ەدى. تۇندە سۋ سول جاق جاعالاۋعا قاراي ويىسىپتى دا، بۇرىن سىپاي تۇرعان جەر قايراڭداپ قالىپتى. بۇل جاعداي ءحالدى ءبىراز جەڭىلدەتكەندەي. ادامداردىڭ قاۋىپ-قاتەر ويلاماي-اق الاڭسىز جۇمىس ىستەۋىنە بولادى.
كەشكە تامان جاعادا جۇرت قۇج-قۇج قاينادى. بەكنازار ادەتىنشە تاستىڭ ۇستىنە شىعىپ اپ، ەرنىن تىستەگەن كۇيى تالاستىڭ لايلانعان كوك-سۇر تولقىنىنان كوز الماي وتىر.
– الىمبەك، سەن بارىپ بريگاديردەن ءبىلشى، – دەپ بۇيىردى.– متس-تەن تەمىر ارقاندار جىبەرۋلەرى كەرەك ەدى...
الىمبەك كەتە بەرگەندە اكەسى تاعى داۋىستادى:
– توقتاي تۇر! – بالاسىنىڭ قاسىنا كەپ، ءوزىنىڭ زىپ-زىلدەي قولىن ونىڭ يىعىنا سالدى. – وڭاي جۇمىس ەمەس. ەرتەڭ باسقالارعا ۇلگى بول...بۇل سەنىڭ ۇيرەنگەن نارسەڭ، ال ولار، بالكىم، ءبىرىنشى رەت كەلىپ تۇرعان شىعار... مەنىڭ بالامسىڭ عوي سەن... سىپايشىنىڭ بالاسىسىڭ عوي...
جاعادا لاۋلاپ وتتار جاندى. بۋداق-بۋداق ءتۇتىن شالقيدى، ۇشقىن جارق-جۇرق ەتىپ اتىلىپ بارىپ، سونە قالادى. تالاستىڭ تولقىنىنا ۇلاسا، وزەن ۇستىندە توقتاعۇل ءانى قالىقتايدى:
قيادا قىران سامعايدى،
قاناتى ءبىر تالمايدى...
ءتۇن. جۇرت جىم-جىرت. سوناۋ بيىكتەن وزەن ۇستىنە تونگەن جۇلدىزدار ءبىرتۇرلى سۋىق كورىنەدى. شاتقالدىڭ تۇسىنان اي تۋىپ كەلەدى. تالاستىڭ وكىرىپ جاتقان گۇرىلىنە و دا قۇلاق توسىپ قالعانداي. الىمبەك جارقاباقتىڭ ۇستىندەگى قاراڭداعان كىسىلەرگە قاراي بەتتەپ كەلەدى. اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ پرەدسەداتەلى مەن بەكنازار ەكەۋى الدەنە جايىندا كۇبىر-كۇبىر سويلەسىپ تۇر. ءبىر جۇلدىز اسپانعا اتىلىپ شىعا كەلدى دە، ءيىلىپ بارىپ شاتقال جاققا ءسىڭىپ كەتتى. الدەقانداي ءبىر قۇس ۋ-شۋسىز، كولەڭكە قۇساپ ۇشىپ ءوتتى.
تاڭ اتا تالاستىڭ بويىن قارش-قارش تيگەن بالتا ءۇنى، دابىر-دۇبىر داۋىستار كەرنەپ كەتتى. جاعادا جاقتاۋلارى دايار بولىپ قالعان سىپايلار تۇر. بۇل – مىقتى بورەنەلەردەن قوسىلىپ بايلانعان كادىمگى موسىلار.
– جوعارعى جاعىن شاندىپ تاستا! تەمىر ارقاندى قىسىڭقىراپ تارت! – دەگەن بەكنازاردىڭ داۋىسى ءار تۇستان ءبىر ەستىلىپ قالادى. – نە كورىپ تۇرسىڭ؟ ارقالىقتى تومەنىرەك بايلا! ءاي، تاستى بەرمەن قاراي دومالات!
شىعا كەلگەن كۇن كوزى مىناۋ قىزىققا تاڭىرقاي قاراپ، جىمىڭ-جىمىڭ ەتەدى.
– تارت! – دەپ بۇيىردى بەكنازار.
– تارت! – دەپ قوسىلا جامىراعان جۇرت العاشقى موسىنى سۋعا اكەلدى. الىمبەك بار كۇشىن ساپ يىعىمەن ارقالىقتى كوتەرىپ كەلەدى. جاعاداعى مالتا تاستار تاباندى قىتىقتايدى.
العاشقى سىپاي ارىقتىڭ وزەنمەن جاعالاسقان جەرىنە قويىلدى. كەيىنگىلەرى جاعادان الىستاي بەردى. ارالارىنىڭ قاشىقتىعى بىردەي. موسىلاردىڭ اراسىندا توعان بايلاۋدىڭ باسى-قاسىندا بەكنازاردىڭ ءوزى بولدى. بۋىلعان باۋ-باۋ سابان مەن بۇتاقتاردى اتقا تەڭدەپ اكەلىپ جاتىر. تاس قولدان-قولعا تيمەيدى. بورەنە سۇيرەتىپ جۇرگەندەر دە بار. سويتە-سويتە توعان دا بايلانىپ كەلەدى. باقىرىپ-شاقىرىپ جۇرگەنمەن، ىشتەي بەكنازار دا ءماز. قايناعان جۇمىسقا كوزى تويماي قۇنىعا قارايدى.
ءتۇس اۋا سۋ ارىقتىڭ دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرىلدى. كەشكە قاراي ارىقتىڭ بويىن سۋ قۋالاي باستادى. ءبىراق جۇمىستىڭ ەڭ اۋىرى، ەڭ قيىنى ءالى الدا ەدى: سىپايدى وزەننىڭ ورتا تۇسىنا دەيىن سوزۋ كەرەك. ايتپەسە ارىققا سۋ تولمايدى. كەلەسى كۇنى جۇمىس ونشا ونبەدى. اعىسى كۇشەيگەن سۋ شەتكى قوس سىپايدى اكەتە بەردى.
– ەشتەڭە ەتپەيدى! جاسىماڭدار. تاعى ءبىر بايقاپ كورەلىك،– دەپ بەكنازار جۇرتتىڭ ەڭسەسىن كوتەرىپ قويادى.
– جىگىتتەر ايتىپ جۇرگەن مايداندا ءبىر شابۋىلدان تۇك ونبەسە، شابۋىلعا قايتا-قايتا شىعادى دەپ...
وزەننىڭ تەرەڭدەۋ تۇسىندا ۇلكەن-ۇلكەن تاستار دوڭبەكشىپ اۋناپ جاتىر. ءبىر جىگىت سوعان اياعىن سوعىپ الدى. الىمبەك پەن بەكنازار ونى كوتەرىپ جاعاعا شىعاردى. جىگىتتىڭ اياعى دولىرىپ كوگەرىپ كەتكەن ەكەن.
ارىققا سۋ تولدى، جۇرت جۇرەگىن قۋانىش كەرنەدى. دالاعا قايتادان سۋ باردى. ءبىراق جۇمىستى توقتاتار بەكنازار جوق. ونىڭ امىرىمەن ەندى اعىستىڭ جوعارعى تۇسىنان وراعىتا ءيىپ توعان بايلاپ جاتتى.
– قاپى قالماۋ كەرەك، – دەپ قويادى بەكنازار. – سۋ سول جاعالاۋعا قاراي اۋىستى، ال بۇل جاقتا سۋ ءالى از. تاسقىننان سوڭ وزەن تارتىلادى. سوندا سۋ جەتپەي جۇرەر. باستاعان ەكەنبىز، ابدەن اياقتاپ شىعايىق. ەكىنشى رەت تاعى دا بەينەتتەنىپ جۇرەمىز بە؟
ەشكىم قارسى بولعان جوق. سىپاي سالۋعا كەلگەندە بەكنازاردىڭ ءسوزىن ەشكىم ەكى قىلعان ەمەس. اكەسىن ساقتاندىرعان تەك الىمبەك قانا بولدى:
– اتا، وسى دا جەتپەس پە ەكەن ەندى؟ سۋ ارىقتىڭ اۋزى-مۇرنى نان شىعىپ تۇر عوي. تاسقىن كۇشەيسە، قيىن بوپ جۇرمەسىن. وسى ءسوز بەكنازاردىڭ ەسىنە بالاسىنىڭ انادا شليۋز جايىندا ايتقانىن ساپ ەتە ءتۇسىردى. بۇرىنعى الىمبەك ەمەس. بالاسىنىڭ بويىندا ءبىر وزگەرىس بارداي. ءبىراق نە ەكەنىن اكەسى تاپ باسىپ بىلە العان جوق.
– مۇنىڭ نە دەگەنىڭ، بالام؟ وسكەندە وسىلاي جاسى ۇلكەندى سىيلاماس بولار ما! بىرەسە شليۋز، بىرەسە تاعى بىردەڭە...
اكەسىنىڭ وكپەلەپ قالعانىن الىمبەك ونىڭ داۋسىنان انىق بايقادى. شالدى رەنجىتىپ الدىم-اۋ دەگەن وكىنىش پەن ۇيات ورتەپ جىبەرگەندەي بولدى. ءبىراق اكەسى ءشليۋزدى ايتقاندا قايتادان ەسىن جيىپ الدى.
– ءشليۋزسىز تۇك شىقپايدى، اتا-ەكە! ارىقتى دا، سىپايدى دا امان ساقتاۋ ءۇشىن قايتسە دە شليۋز كەرەك.
– جوعال، – دەدى بەكنازار داۋىسى قالتىراپ، – مەن جاۋاپ بەرەم بۇل جۇمىسقا.
بەكنازار سازايىن تارتپاي قالمادى. كۇن باتا، جۇمىستان جۇرت ۋلاپ-شۋلاپ قايتۋعا اينالعاندا تالاستىڭ سۋى كوتەرىلە باستادى. قۇم مەن لاي ارالاسقان اساۋ تولقىن شاتقال جاقتان الاسۇرىپ شىعا كەلدى. سول جاق جاعالاۋعا سوعىپ، ەندى وزەننىڭ ورتا تۇسىنا قاراي لاپ قويدى. جۇرت جارقاباققا شىعىپ اپ، وزەنگە ۇرەيلەنە قاراپ تۇر. كوز الدىندا اعىستىڭ ارناسى وڭ جاق جاعالاۋعا قاراي اۋناپ بارادى.
جۇرتتىڭ ءبارى ءۇنسىز. نە ىستەۋ كەرەك ەكەنىن ءبىلىپ تۇرعان ەشكىم جوق. الگىندەي بولماي توعاندى سۋ باسىپ كەتتى. تەك موسىلاردىڭ توبەسى عانا قىلتيادى. ارىقتاعى سۋ كەمەرىنەن اسا باستادى. ەڭ بولماسا ارىقتى امان ساقتاپ قالۋ كەرەك. ول ءۇشىن سىپايدى بۇزباي بولمايدى. بەكنازاردىڭ وعان تاۋەكەلى بارمادى. جۇرتتى كورىنە كوزگە اجالعا ءقايتىپ ايداپ سالماق. ارىقتىڭ جارقاباقتى وراپ ءوتىپ، تالاستان وڭعا قاراي بۇرىل عان جەرىنىڭ تاس-تالقانى شىقتى. ارىقتىڭ جيەگى وپىرىلىپ، سۋ وزەنگە قاراي لاپ قويدى. تالاس سۋ تاتىرمادى، سوڭعى تامشىسىنا دەيىن الىپ كەتتى. جاي كەتپەدى – ارىقتىڭ جاعالاۋىن بۇزىپ-جارىپ، تومەن قۇلادى. وسىنىڭ ءبارى كوزدى اشىپ-جۇمعانشا بولىپ ءوتتى. ءتىپتى جۇرت ەسىن جيا الماي دا قالدى.
كوپتىڭ ءدال ورتاسىندا بەكنازار تۇر. مەڭىرەۋ بوپ، ءتىلى بايلانىپ قالعانداي. عالامات بىردەڭە كۇتكەندەي جۇرت ءۇن-تۇنسىز بەكنازارعا قارايدى – قانشا ايتقانمەن، كانىگى سىپايشى ەمەس پە. ءبىراق بەكنازاردا ءۇن جوق. جۇرت تا وعان ەشتەڭە دەمەدى. ونى كىنالاۋعا ەشكىمنىڭ دە باتىلى بارمادى. وسىناۋ سۇمدىق وقيعا وپ-وڭاي بولا سالعانداي ەدى. ال الىمبەككە ەشكىم نازار اۋدارعان جوق. وعان قاراۋعا مۇرشا بار ما! ونىڭ اشۋ قىسقان تاناۋى دەلديىپ كەتكەن. وڭىندە ءقان-سول جوق. جۇرتتىڭ ءبارى ءالى دە ءۇمىت ارتىپ، جاۋ تاڭ داپ قاراپ وتىرعان اكەسىنە، ونىڭ دا، ءوزىنىڭ دە دارمەنسىزدىگىنە زىعىردانى قاينايدى. ەكى كۇن بويى ازاپقا ءتۇسىپ اۋىزدىقتاعان سۋ تالاستى قايتادان تاپتى. سونشا سۋ وزەنگە قۇيىپ، ەگىستىك پەن ب ا ق، تەمەكى اتاۋلى سۋسىز قۋراپ جاتسا، ىزا بولماي قايتەرسىڭ. الىمبەكتىڭ ويى شارق ۇرىپ وسىناۋ باقىتسىزدىقتىڭ سەبەبىن ىزدەيدى. ەگەر شليۋز بولسا، ارتىق سۋدى اعىزىپ جىبەرمەس پە ەدى؟ سوندا ارىقتى دا امان ساقتاپ قالۋعا بولماس پا ەدى؟ وسىنى اكەسى نەگە ويلامايدى، باسقالار نەگە ويلامايدى؟
ۇنجىرعاسى ءتۇسىپ كەتكەن بەكنازار اينالا بەرىپ، ەستىلەر-ەستىلمەس قىپ:
– جاساعاننىڭ جازۋىنا نە شارا! – دەپ قالدى.
جۇرت اۋىر كۇرسىندى.
– جوق! – دەدى الدەكىم ساڭق ەتىپ.
مۇندايدى كۇتپەگەن جۇرت سەلك ەتە قالدى. قاسقايعان قالپىندا الىمبەك اكەسىنىڭ قاسىنا كەلدى.
– جوق! – دەدى الىمبەك تاعى دا قاتتى داۋىستاپ، – ءسىز كىنالىسىز، اكە! جۇرت اۋزىن اشىپ، اڭىراپ قالدى.
– شليۋز سالمايىنشا، سىپايدان قۇتىلمايىنشا كورگەن كۇنىمىز وسى!
الىمبەكتىڭ ءسوزى بەكنازاردىڭ جەتەسىنە سوندا بارىپ قانا جەتتى. قانى باسىنا شاپشىپ، جەلكەسىنە، ماڭدايىنداعى تىرتىعىنا دەيىن كۇرەڭىتىپ كەتتى. تىنىسى تارىلىپ بارادى.
– نەمەنە؟ – بەكنازار تۇرا ۇمتىلىپ، كەتپەنىن كوتەرگەن بويى تونە ءتۇستى. الىمبەك ءمىز باقپادى. كەتپەن كوتەرىلگەن بويى قاتىپ قالدى. – جوعال، ءيتتىڭ بالاسى! اكەسىنە قارسى... ءدۇيىم جۇرتتىڭ كوزىنشە!.. جوقتاۋىڭدى اسىرا قويايىن!..
اراشاعا تۇسكەن جۇرت بەكنازاردىڭ قالجىراعان قولىنداعى كەتپەندى جۇلىپ الدى.
...تالاستىڭ قاراۋىتقان جاعاسى قۇلازىپ جاتىر. تاستىڭ استىندا ءشوپ-شوپ ەتىپ شولپىلداعان سۋ ماپ-مايدا قۇم- قيىرشىقتى ىسىرىپ اكەلەدى دە، قايتادان شايىپ اكەتەدى. «نەمەنە، بەكنازار! ماسقارا بولدىڭ با؟ – دەپ شۋلايدى تالاس. – ساقال-شاشىڭ اپپاق قۋداي بولعاندا ءوز بالاڭنان كوردىڭ-اۋ كورەسىنى. مازاق قىپ كەتتى-اۋ. جامان اتقا قالعانىڭ عوي بۇل... ماعان ءالىڭ كەلمەدى سەنىڭ، ال بالاڭ بولسا وزىنشە اۋىزدىقتاماق مەنى! ءبىراق وعان دا بولا قويماسپىن!» تەنتەك تالاس تابالاپ جاتىر.
ويعا باتقان بەكنازار ەڭكەيگەن ۇستىنە ەڭكەيە ءتۇستى. ال تالاستىڭ قويار ءتۇرى جوق. «ءاي، سىپايشى! القىمىڭنان تالاي رەت الىپ ەم-ەۋ. ءالى ءتىرى ءجۇرسىڭ – شۇكىرلىك ەت قۇدايعا! قويمايمىن دەيمىسىڭ؟ بوسقا اۋرە بوپ قايتەسىڭ. باس يە قويماسپىن مەن. كوزى جەتتى دە، كەتىپ قالدى اناۋ بالاڭ. ال سەن بولساڭ ونى وسىندا قالدىرىپ، وزىڭە مۇراگەر، ءوزىڭ سياقتى سىپايشى ەتپەك ەڭ. ول بولسا كەتىپ قالدى، ءتىپتى قيان الىسقا كەتتى. ءتۇرىڭ مىناۋ. قولىڭ دىرىلدەپ قالت-قۇلت ەتكەن شالسىڭ...»
تاس استىندا سۋ ءشوپ-شوپ ەتىپ شالپىلداپ قويادى.
ءتورت جىل ءوتتى. تالاس تا تالايدى باستان كەشىردى، بەكنازار دىڭ ومىرىندە دە كوپ وزگەرىس بولدى. جۇدەپ، ءبىرتۇرلى تۇيىق بوپ كەتتى. ۇيدە وتىرادى دا قويادى. كولحوزدا بۇرىنعى جۇمىسىڭدى ىستەي بەر دەگەندەر بولىپ ەدى. ءبىراق بەكنازار ات-تونىن الا قاشتى.
– انا جولعى وزەندەگى وقيعادان سوڭ كارى سىپايشىنىڭ كۇيى ونشا بولماي ءجۇر، – دەپ مۇسىركەيدى جۇرت.
الىمبەك كانيكۋل سايىن كەلەدى، اكەسىمەن ۇزاق-ۇزاق اڭگىمەلەسەدى، قۇشاقتاپ بەتىنەن سۇيەدى. ءبىراق وكپەسىن كەشەر، ءجىبىر بەكنازار جوق.
كوكتەم. سۋ شارۋاشىلىعىنىڭ گيدروتەحنيگى الىمبەك بەكنازاروۆ اكەمە جەتسەم دەپ اسىعىپ كەلەدى. كىم بىلەدى، وسىناۋ ءبىر ايداي اشىق كۇنى اكە قاباعى دا اشىلىپ، مەيىرىمى تۇسپەس پە ەكەن. بالكىم، شال بۇرىنعى جۇمىسىنا قايتا ورالار.
– جۇمىستى قولعا الا باستادىق، اتا! بىزبەن بىرگە جۇرسەڭ نەتتى، ماعان اقىلىڭىزدى ايتارسىز، – دەدى الىمبەك. – بالكىم، بۇرىنعى جۇمىسىڭىزعا بارارسىز؟
– جوق، بالام، – دەدى بەكنازار قاباعىن ءتۇيىپ، – مەنسىز دە ءبىر امالىن تابارسىڭدار. بۇرىنعىداي ەمەس، ءبىلىمىڭ بار ءقازىر. مەن نە بىتىرمەكپىن وندا؟
الىمبەك رەنجىپ كەتتى. ورىك اعاشىنىڭ كولەڭكەسىندە تۇكسيىپ بەكنازار وتىر. جۇك تيەلگەن ماشينالار شاتقال جاققا اعىلىپ جاتىر. سو جاققا قاراي اندەتىپ ءوتىپ جاتقان ءبىر حالىق. بەكنازاردىڭ ەكى كوزى سولاردا. كوپپەن بىرگە ونىڭ دا سول جاققا بارعىسى كەلمەدى عوي دەيمىسىڭ؟ ءبىراق جۇرتپەن بىرگە بولۋدى اڭساعانىن، جۇمىستى دا ساعىنعانىن بەكنازاردىڭ ءتىپتى ىشتەي بولسا دا مويىندار ءتۇرى جوق. قۇنعا تۇراتىن، ۇلكەن ءبىر قيمىلدى قولى دا ساعىنىپ قالعانداي. وگورود ىشىندە وسىلاي ءتۇرتىنىپ جۇرە بەرمەك پە؟ جوق، جەتەر. تەگەۋرىن تىلەيتىن جۇمىستى اڭسايدى ول. كوزىم ءتىرى تۇرعاندا تەنتەك تالاسپەن ەڭ بولماسا ءبىر رەت ۇستاسىپ كورسەم دەيدى. وزىمشىلدىگى، مەنمەندىگى جىبەرەر ەمەس ءبىراق.
ءبىر كۇنى ەرتەڭگىسىن بەكنازار قاتتى گۇرسىلدەن ويانىپ كەتتى. گۇرسىل شاتقال جاقتان كەلىپ تۇر. شال اسىعىپ-ۇسىگىپ شاتىرعا شىعىپ، قالت-قۇلت ەتكەن قولىمەن ماڭدايىن كولەگەيلەپ، ءدۇمپۋ بولىپ جاتقان جاققا قادالا قارادى. اۋىق-اۋىق اسپانعا قارا-قوشقىل توپىراق اتىلادى. و جاقتا بۇل تۇسىنبەيتىن كەرەمەت بىردەڭە بولىپ جاتىر.
– بۇ نە بولدى ەكەن؟ – دەپ وزىنەن-وزى داۋىستايدى بەكنازار.
– ولار نە ىستەپ جاتىر وندا؟
جۇرەگى قىسىلىپ كەتتى. توڭىرەكتە نە بوپ جاتقانىن تۇسىنبەيتىن دارمەنسىز بىرەۋ بوپ قالعانى ەسىنە تۇسكەندە ءوزىن-وزى ايادى. تالاستىڭ جاعاسىندا جۇرت كەرەمەت بىردەڭە جاساپ جاتىر. ءبىراق سولاردىڭ ىشىندە بەكنازار جوق، ءبارى دە بەكنازارسىز جاسالىپ جاتىر.
– قوي، نە ەكەنىن بىلەيىن! ءوز كوزىممەن كورەيىن! – دەدى دە، شال تەز-تەز باسىپ، ساتىمەن تومەن ءتۇستى.
جۇبايى جۇمىستا ەدى. بەكنازار تاياعىن تاۋىپ اپ، ۇرلانا باسىپ سىرتقا شىقتى. وگورودتىڭ اراسىمەن شاتقالعا قاراي تارتتى. جارقاباققا جەتە بەرە توقتاپ قالدى. كوزگە ءتۇسىپ، توتە ءجۇرىپ بارۋعا باتىلى جەتپەدى. «مازاق قىپ كۇلىپ جۇرەر... نەسىنە كەلدى دەر. جالىنعاندا اياعىنا دا وتىرعىزباپ ەدى عوي دەمەي مە؟..»
بەكنازار ۇرلانا باسىپ جارقاباققا شىقتى دا، تاس-تاستىڭ اراسىنان جاسىرىنىپ كوز سالدى. ءوزى بۇرىننان بىلەتىن ءوڭىردى تانىماي قالدى. جاعانىڭ بويى ۋ-شۋ. تاس، قۇم، بالشىق تيەپ اپ، ارلى-بەرلى اعىلىپ جاتقان ماشينا. « ە، ەكسكاۆاتور دەگەنى انەبىرەۋ شىعار! بوسقا اڭىز عىپ ءجۇر دەيمىسىڭ... ۋا، سايتان، ماشينا بولماي كەتكىر. قالاي- قالاي قوپارادى»، – دەگەن ويمەن بەكنازار قاتىپ قالىپتى. اناداعى بۇرىلىسقا دەيىن ارىقتى بەتونداپ تاستاپتى. ارىقتىڭ ەڭ باسىنا جانە ويپاڭ جاعىنا قىزىل قىش تۇستەس شليۋزدەر قويىلعان.
– مىنا كەرەمەتتى قارا! – دەپ تاڭىرقايدى بەكنازار.
– قالاي ويلاپ تاپقان! تالاس باس يمەگەندە ءقايتسىن ەندى.
بەكنازاردىڭ جاقىنداپ بارىپ ءبارىن دە ءوز كوزىمەن كورگىسى، ءوز قولىمەن ۇستاعىسى كەپ كەتتى. ءبىراق، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ول كۇنگە كۇيىپ، ماڭداي تەرىن سىپىرىپ جۇرگەن وسىناۋ جانداردان ءبىرتۇرلى ۇيالىپ، جاسقانا بەرەتىن سياقتى. كوزگە تۇسپەي كەتىپ قالۋعا ىڭعايلانا بەرگەن بەكنازار الىمبەكتىڭ داۋسىن قۇلاعى شالىپ قالدى. بالاسى باسقالارعا ءجون سىلتەپ، الدەنەنى ءتۇسىندىرىپ قويىپ، تاسقا سۇيەنگەن بويى قويىن داپتەرىن الىپ جازا باستادى.
بەكنازار كورە سالا تۇرا ۇمتىلدى. جۇگىرە باسىپ كەلەدى. اياق استىنداعى مالتا تاستار سۋدىرلاپ تومەن قاراي سىرعيدى. ول الىمبەكتىڭ قاسىنا جەتىپ-اق كەلدى.
– سەن ءبىر يگىلىكتى ءىس باستاعان ەكەنسىڭ، الىمبەك، – دەپ كۇبىرلەدى بەكنازار، تەرشىگەن ءجۇزىن ءسۇرتىپ جاتىپ. – ءبىزدىڭ تۇقىم شەتىنەن سىپايشى ەدى، ءبىراق ءدال مۇنداي جوق بولاتىن...
سىپايشىنىڭ سىپايشىسى سەن بوپ شىقتىڭ!..
اۋدارعان ايقىن نۇرقاتوۆ
«ادەبيەت پورتالى»
6alash ۇسىنادى
