قاراشانىڭ ءۇشىنشى كۇنى كەشتە الماتىدا «شوتاي شەجىرەسى» اتتى كولەمدى كىتاپتىڭ تۇساۋى كەسىلىپ، جۇرتپەن جۇزدەستى. اتالعان شەجىرەنىڭ ىشىنە ءۇڭىلىپ، بۇل تەك ءبىر شاعىن رۋدىڭ اتابۇتار شەجىرەسى عانا ەمەس، ون سەگىزىنشى عاسىرداعى قازاقتىڭ شىعىسقا كوشۋى مەن ارعى بەتتەگى (شىىنجاڭ، تارباعاتاي) قازاقتاردىڭ بۇگىنگە دەيىنگى ءورىس-قونىسى تۋرالى تاريحي دەرەكتەر قامتىلعان قوماقتى جيناق ەكەنىن اڭعاردىق.
شەجىرەنىڭ العى سوزىنەن كەيىنگى «جەر شەجىرەسى» اتتى كولەمدى جازبا ايىرىقشا نازار اۋدارۋعا تاتيدى. تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن، ءۇزىندى كەلتىرە كەتەلىك:
«مايلى قىستاۋلىعىندا ەلەمەستىڭ كوكادىرى، ەلەمەستىڭ قىستاۋى، تۇيەبايدىڭ سايى (قىستاۋى)، شاكەردىڭ قىستاۋى، ءدۇزجاننىڭ قىستاۋى، قامزانىڭ ارالتوبەسى (ورقاشاردىڭ قىزىلىندا)، شامەكەڭ قىزىلى، ابجەلەيدىڭ قىزىلقوراسى، قابي قىستاۋى، سەمىزتايدا ايۋشىنىڭ قىزىلقوراسى، ناۋرىزدىڭ قوراسى، مۇقىرتايدا – باقتياردىڭ قىستاۋى، قارا شوكەي قىستاۋى قاتارلى تاعى باسقا جەر اتتارى بار.
قازاقستانداعى شوتاي بابامىز قونىستانعان جەر اتتارى: تەرىسايىرىق وزەنى، قۋانىش قاجى قىستاۋى، ءمۇساپىر قىستاۋى، ءۇرىمسايى، بولەكباي وزەنى، قوجامجار قىستاۋى، مەكەجان قىستاۋى، تومپاي جايلاۋى، قويشىبۇلاق، ەسباي قىستاۋى، بوران سايى، باباحان شوقىسى قاتارلى جەر اتتارى بار.
وسىلاردىڭ بارلىعى شوتاي ۇرپاقتارىنىڭ اتا مەكەنى بولىپ، جەر اتى شەجىرەسى رەتىندە قولدانىلۋدا».
وسى جەر اتتارىنا قاراپ وتىرىپ، بۇگىنگى تاڭدا وزگە ەلدىڭ مەنشىگىنە ءوتىپ كەتكەن كيەلى اتا قونىستارىمىز ەسكە تۇسەدى. ءبىر عانا جۇڭگو ەلىندەگى قانداستارىمىز قونىستانىپ وتىرعان سايىن دالانىڭ ءوزى بۇگىنگى قازاقستاننىڭ جارتىسىنداي ۇلان-بايتاق اۋماقتى الىپ جاتىر ەمەس پە؟! ال، اتالعان شەجىرەدە جازىلعان ءورىس پەن قونىس جاتقا كەتكەن بايتاعىمىزدىڭ ءبىر پۇشپاعى عانا ەكەنى بارشاعا ايان.
ءار رۋ ءوزىنىڭ اتا بۇتار شەجىرەسىن جازۋى – ءبىر قاراعاندا تار ءورىستى رۋشىلدىق سياقتانعانىمەن، تاريحي اتا قونىستارىمىز بەن سول رۋدان شىققان تاريحي تۇلعالاردى ەل بولىپ قايتا تانۋىمىزعا قوسار ۇلەسى كوپ. سوندىقتان، شەجىرەنى ءارى باي مازمۇندى ەتىپ، تۇتاس قازاقتى بىرىكتىرىۋ تۇرعىسىنان جازىپ شىعۋدى قازاق قاۋىمى تۇگەلدەي ادەتكە اينالدىرسا قۇبا-قۇپ. سەبەبى، شەجىرە ارقىلى كوپتەگەن جوقتى تۇگەندەپ الۋعا بولادى. وسى تۇرعىدان العاندا، بۇگىنگى تاڭداعى شەجىرەشىلەرگە تۇتاس ۇلتتىڭ رۋحىن وياتۋ ماقساتىندا قولعا قالام الىڭىز دەگەندى ايتا كەتكەن ءجون.
شوتاي رۋى ورتا ءجۇز نايماننىڭ قاراكەرەي جۇمىق سايبولات جاقسىلىق بۇتاقتارىنان تارايتىن «ىرگەلى شوتاي» اتانعان، سانى جاعىنان مول رۋلاردىڭ ءبىرى. بۇگىنگى تاڭدا شوتاي ۇرپاقتارىنىڭ باسىم كوپ بولىگى قحر شىنجاڭداعى اتاقونىستارىندا مەكەندەنىپ وتىر. ەلىمىزدىڭ جەر-جەرىندە ەرتەدەن قونىس تەپكەن شوتاي ۇرپاقتارى ەل تاۋەلسىزدىگىنەن بەرى شەتتەن كەلگەن قانداستار اراسىنداعى تۋىستارىمەن تابىسىپ ودان ءارى مولىعىپ كەلەدى. «تەگىن ءبىلۋ – تەكتىلىك» دەپ بىلەتىن بابالار تاعىلىمىن كوكەيدە ساقتاي وتىرىپ قۇراستىرلعان، جالپى قازاق رۋلارىنىڭ ءبىر بۇتاعى سانالاتىن شوتاي رۋىنىڭ شەجىرەسى تاريح تۋرالى ىزدەنۋشىلەر مەن شەجىرەتانۋشىلارعا، شوتاي ۇرپاقتارىنا جانە كوپشىلىك قاۋىمعا ارنالادى.
«شوتاي شەجىرەسىن» بەلگىلى اقىن، ونەر قايراتكەرى كادىرحان قيزات ۇلى قۇراستىرعان. ايتا كەتەيىك، 2017 جىلى شوتاي بايدىڭ زيراتى تابىلىپ، رۋلى ەل جينالىپ، بابا باسىنا ەسكەرتكىش قويعان بولاتىن. وسىنىڭ بارلىعى اينالىپ كەلگەندە تاۋەلسىزدىكتىڭ ۇلى جەمىسى.
ادىلەت احمەت ۇلى
