ساعي قايراس ۇلىنىڭ ءانى "سۇلۋ سايرام"
ساعيدىڭ سوڭعى كوز جاسى
(اعارتۋشى، مۋزىكا مامانى ساعي قايراس ۇلى حاقىندا)
1
ول سوڭعى رەت كوزىن اشتى. جانارىنان اققان ءبىر تامشى جاس جىلىستاي بارىپ ەمحانا توسەگىنە ءسىڭىپ كەتتى. قايراتىنا مىنگەن قارت ۇستاز، كوڭىلىن سۇراي كەلگەن قىزمەتتەستەرىنە وكىنشكە تولى جانارىمەن قاراپ:
- قايران مەكتەپ، مەكتەپ! كوركەمونەر مەكتەبى كەتەۋى كەتتى عوي، مەكتەپتى امان الىپ قالىڭدار! -دەگەن سوڭعى وسيەتىمەن باقي دۇنيەگە اتتانىپ كەتتى. بۇل 2008-جىلدىڭ 26-جەلتوقسانى ەدى. اقىتىق دەمنەدەيىن قاراباسى ەمەس، قاراشا حالقىنىڭ حالىن ويلاپ، سوڭعى وسيەتى دە سوعان باعىشتاپ، كوز جۇمعان قايران ساباز ارامىزدان اتتانعالى دا اتتاي جەلىپ ون جىل وتە شىعىپتى.
ساعي ۇستازدىڭ سوڭعى كوزجاسىنىڭ سىرىن، «قايران مەكتەپ» دەپ ەگىلىپ، كۇرسىنۋىنىڭ ءمانىن وسىندان التى جىل وتكەن سوڭ، 2014-جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا، سول مەكتەپكە تىلشىلىك ساپاردىڭ ءساتى تۇسكەندە ءبىلىپ، اياۋلى ۇستازعا تاعى ءبىر تەبىرەندىك. سوسىن اڭگىمەنى ارىدان باستاۋعا تۋرا كەلدى!
2
مىڭداعان جىلدار اياسىندا ۇلى دالا كوشپەلىلەرىنىڭ شىڭدالعان عاجايىپ مادەنيەتىنىڭ بىردەن-بىر مۇراگەرى قازاق حالقى بولعانى انىق. ولار سول ۇلى مادەنيەتتىڭ ارقاۋىن ءۇزىپ الماي، كۇنى بۇگىنگە دەيىن جەتكىزىپ كەلەدى. سوسىن دا ولاردىڭ تاريحىن سوزبەن ەمەس، سازبەن جازۋعا قۋاتى ەركىن جەتكەن ەدى! ماڭگى تاس "كۇلتەگىننڭ "ماتىندەرىنە ۇڭىلمەي-اق، ءال-فارابي عۇلامانىڭ سارعايعان كىتاپتارىن اقتارساق تا، مۋزيكا تاريحىمىز، ءتىپتى مۋزيكا نازاريامىزدىڭ ءوزى 9-عاسىردان باستالاتىنىن ەسكەرۋگە كىم حاقىلى ەمەس؟ !
وسى ۋاقىتقا دەيىن عىلمي تۇرعىدا قازاقتىڭ ءداستۇرلى مۋزىكاسى ءبىرتۇتاس مادەني-رۋحاني قۇبىلىس رەتىندە پاراقتالا قويماسادا، قازاق مۋزىكاسى جالپى قازاق تاريحى اياسىندا مادەني-رۋحاني ايعاق رەتىندە زەردەلەنىپ كەلە جاتقاننا دا شۇكىرلىك. الەم جاھانگەزدەرى ەمەن كوشپەلىلەر مادەنيەتىن زەرتتەۋگە اڭسارى اۋعان ەۆروپا عالىمدارىنىڭ سىلەكەيىن شۇبىرتىپ، "بۇكىل قازاق دالاسى ءان سالىپ تۇرعانداي "دەگىزگەن قازاق مۋزيكا مادەنيەتىنىڭ شىرقاۋ شىڭعا كوتەرلگەن شاعى 19-عاسىر بولاتىن. دارابوز دالا دارىندارى قۇرمانعازى، بەيسەنبى، ءبىرجانسال، اقانسەرى، قوجەكە، ۇكىلى ىبىراي، ءتىپتى كەشەگى وتكەن،دانەش پەن تايىرعادەيىن قازاق كوركەمونەرى ءۇشىن ءبىر-بىر مەكتەپ بولعانىن تامسانا، ساعىنا ەسكە الماسا تاريحتىڭ وزىنە سىن!
كوز قۋانتىپ، كوڭىل وسىرەر نازىك ءۇن، مۇڭلى سىرعا تولى سارىن جۇرەگىڭىزدىڭ نازىك قىلىن شەرتىپ، سوناۋ كەر دالا تورىنەن جاقىنداي تۇسكەن ات تۇياعىنىڭ ءدۇبىرىن، قوڭىراۋلى كەرۋەن ءۇنىن، جايلاۋ ءتوسىن تەربەگەن سامال جەلدىڭ سىبدىرىن، ومىردەگى بار جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ قۋانىش، كۇلكىسىن اكەلەر ەدى قۇلاققا. ءدۇبىرى الىسقا جەتكەنىمەن، عۇمىرى قاعاز بەتىنەن قونىس تاپپاي كەلگەن وسىبر دالا كوركەمونەرى، ساحارانىڭ سازدى مادەنيەتى عاسىرلار توعىسىندا، الەمدىك سۇرانسقا ىلەسىپ، ساحناعا كوتەرىلىپ، جۇيەلى نازارياسى، ارناۋلى ءبىلىم العان ماماندارى بولۋدى قاجەت ەتتى. سونىمەن، التى قىردىڭ استىنان اۋەلەتىپان سالىپ، كۇمبىرلەتىپ كۇي شەرتىپ، ونسەگىزمىڭ عالامدى سىتلتىدەي تىندىرىپ وتە شىققان كەشەگى بابالاردىڭ شىعارمالارى حاتقا ءتۇسىپ، ۇرپاقتارى ارناۋلى كوركەمونەر مەكتەپتەرىندە وقي باستاعان. قازاق مۋزيكا مادەنيەتىنىڭ حالىقارالىق ورەدە قوردالانا باستاۋى قازاق ەلىندە 1930-جىلداردان كەيىن احمەت جۇبانوۆ، بولات سارىبايەۆ قاتارلى مامانداردىڭ قولىمەن جاسالدى.
3
جۇڭگو قازاقتارىندا جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن العاشقى قادامىن باستادى. سول شاقتا قازاق تىلىندەگى ارناۋلى كوركەمونەر مەكتەبى بولماسادا، پارتيامىزدىڭ ۇلتتىق ساياساتىنىڭ جەبەۋىمەن، ورتالىق مۋزيكا كوللەجىنان قۇلداي شاڭحاي، شي-ان مۋزيكا كوللەجدارى از ۇلتتاردان وقۋشى قابىلداپ كوپتەگەن ءار ۇلت تۇلەكتەرىن تۇعىرىنان ۇشىردى. ابىلاي جابىقبايەۆ، ساعي قايراس ۇلى، ءپاتيحا مالىك قىزى، ءراپيلا نۇرمۇحامەت قىزى، كارىم ابدىراحمان ۇلى، قابىلالدى ابدوللا ۇلى قاتارلى ونەر قايراتكەرلەرى انە سول ازاتتىقتان كەيىن وقىپ جەتىلگەن العاشقى توپتاعى ماماندار بولاتىن! وسىدان كەيىن ەلىمىز قوعامىندا 20 جىلعا جالعاسقان الاساپىراندىق جاعداي بۇل ءۇردىستىڭ كوشىن توقتاتا تۇرۋعا ءماجبۇر ەتتى دە، 1975-جىلدان كەيىن عانا قايتا وڭالا باستادى. تۇرالاۋعا شاق قالعان كوركەمونەر ۇيىرمەلەرىن قايتا وڭاۋ، حالىقتىڭ مادەنيەت، كوركەمونەرگە دەگەن قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن ارناۋلى كاسىپ يەلەرىن تاربيەلەۋ شۇعىل قاجەت بولدى دا، 1974-جىلدان باستاپ ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىسى، ىلە پەداگوگيكا مەكتەبىندە قازاق تىلىندەگى كوركەمونەر كلاسىن اشىپ، مۋزيكا، بي كاسىبىنەن ساباق وتكىزە باستاعان. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ 11-كەزەكتى 3-جالپى ماجىلىسىنەن كەيىن، "رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان "ۇلى ساياساتتىڭ شۋاعى ەلىمىز قوعامىنداعى ءارسالانى سارا جولعا باستاپ، جاڭا كوكتەمىن باستادى. سول قاتاردا ۇلتتىق وقۋ-اعارتۋعا دا ەرەكشە دەن قويىلدى. جاس وركەندەر باستاۋىش، ورتا-ورتالاۋ مەكتەپ پارتاسىندا-اق، ءار الۋان ساباقتان ءنار الىپ، بولاشاق ارماندارىنا نەگىز قالاسا، جوعارى مەكتەپتەردە ارناۋلى ماماندىقتار بوينشا ءبىلىم بەرەتىن كاسىپتەر شاڭىراق كوتەردى.
1974-جىلدان باستاپ ءبىر كلاستىق وقۋشىمەن كەرەگەسىن جايىپ، شاڭىراق كوتەرگەن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر كلاسى، كۇيتىڭ، قۇلجا، شيحۋ سىندى قالالاردىڭ ءار تۇكپىرىندە كوشە ءجۇرىپ شاكىرت تاربيەلەيدى. وسىناۋ جاعدايسىزجىلداردىڭ وزىندە وسى كلاستان تۇلەپ ۇشقان شاكىرتتەر وبلىس، ايماق، اۋداندارداعى ءان-بي ۇيىرمەلارىنىڭ تىرەكتى كۇشىنە اينالىپ ۇلگىرەدى. كوشپەلى ساحارا مەكتەبىندەي قونىس تاپپاعان ءبىلىم ورداسى، 1987-جىلى ەل اعاسى ءجانابىل سىماعۇل ۇلىنىڭ نۇسقاۋىمەن كۇيتىڭ قالاسىنا ءبىر جولاتا ىرگە تەپتى دە، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر مەكتەبى بولىپ رەسىمي قۇرىلادى.
كوركەمونەر ۇيىرمەلەرىنە ءارتيست، اۋىل-قىستاق مادەنيەت وتاۋلارىنا قىزمەتكەر، باستاۋىش مەكتەپتەرگە مۇعالىم تاربيەلەۋدى باستى نىسانا ەتە وقىتۋ جۇرگىز گەن ونەر مەكتەبى، 1988-جىلدان كەيىن، سۋرەت، كىتاپحانا كاسىپتەرىن اشسا، 1990-جىلداردىڭ ىشىندە وقىتۋشىلاردى قازاقستانعا وقۋعا جىبەرىپ، ونەر ورداسى جان-جاقتىلى كەمەلدەنە تۇسەدى.
شولپان قالا كۇيتىننىڭ شاڭىراعىنان شارىقتاي كوتەرلىپ، جۇڭعاردان ەسكەن ما يدا سامالىمەن سايىن ساحاراعا تاراپ، قازاقتىڭ ونەر شاڭىراعىنا قۇت بوپ قونعان سول ءبىر اۋەن، سول ءبىر جەتەلى شاكىرتتەر بۇل كۇندە ونەردىڭ باعىن جاند ىرىپ، كوركەمونەرىمىز ءۇشىن تابان ەت ماڭداي تەرىن ارناۋدا!
اتى دا، اتاعى دا الىسقا جايلىپ دەسى ورلەگەن اياۋلى ونەر ورداسى، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر مەكتەبىنىڭ تاعدىرى 2002-جىلدان كەيىن تايقىلانا باستاعان. ويتكەنى وسى جىلدان باستاپ، ىلە وقۋ-اعارتۋ كوللەجىنا، ودان ىلە پەداگوگيكا كوللەجىنا قوسىلىپ، ءقازىر شينجياڭ قولدانىلمالى كاسىپتىك عىلىم-تەحنيكا كوللەجنىڭ ءان-بي فاكۋلتەتىنە اينالىپ قالعان!
كۇيتىڭدەگى تىلشىلىك ساپارىمىزدا، بۇل كۇندە كەتەۋى كەتسەدە، بابى كەلىپ، باعى ورلەپ تۇرعان شاقتارىن ساعىنىپ قۇلازىعان ونەر ورداسىن كوردىك. يەن قالعان سىنپتاردى، تىلشىگىن شاڭ باسىپ كۇڭىرەنىپ تۇرعان كۇي ساندىقتى، قاڭتارىلىپ قابىرعادا ءىلۋلى قالعان قوبىزدى كوردىك. اياۋلى انا مەكتەبىندە ءبىر عۇمىرى وتكەن ۇستازدارعا، جارىم جۇرەگى سوندا قالعان شاكىرتتەرگە جولىقتىق. "قايران مەكتەپ "دەسىپ كوزجاستارىنا ەرىك بەرىپ ولارمەن بىرگە كوڭىلىمىز بوسادى. يا، بۇل تۇسىنگەنگە، ەلىمىزدەگى ءبىرجارىم ميلليون قازاقتىڭ جانارىنان ونەر كەزىندەگى ورداسىن ساعىنىپ اققان وكىنىش پەن ارماننىڭ جاسى ەدى راسىندا!
يا، تاعى مەكتەپتىڭ وتىن وشىرمەۋگە تىرمىسىپ، جانتالسىپ جۇرگەن باسشىلارىن، كوزگە قۋانىش، كوڭىلگە مەدەۋ ان-مەن كۇيدى اۋەلەتىپ ساباق ءوتىپ جاتقان ۇستازداردى كورىپ، داتكە قۋات بۋىنمىزدى بەكىتىپ سەنىم ارقالاپ اتتاندىق!
قۇلاعىمىزعا جاس ۇستاز اماننىڭ حالقتىق اۋەنى جەتتى. الستاپ بارامىز جۇڭعاردان. «ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر مەكتەبى» دەگەن جۇرەككە ەڭ جاقىن، ەڭ ىستىق ءبىر سويلەمدى قايتالاي بەردىك ءبارىمىز. ويحوي، اياۋلى ونەر ورداسى ەندى سەنىڭ اۋلاڭنان، سان شاكىرتتىڭ الدىندا ساعي شالعان پيانينو داۋسى، داۋلەت شەرتكەن قوڭىر دومبىرا كۇمبىرى، كادەك پەن دابىر تارتقان قارا قوبىزدىڭ سارىنى تىنباعاي!
4
ۇلى جۇرەك، كەمەل تۇلعا ءبىزدى سولاي جىلاتىپ كەتتى، جىرلاتىپ كەتتى. شىن مانىنىدەگى قايعي-قاسىرەتتى، قيماستىقتى، ساعىنىشتى، داڭىقتى ءومىردى ساعي قازاسى ارقىلى تاعى بىرەت تۇسىنگەن جۇرت، ونى سوڭعى ساپارعا امالسىز اتتاندىرىپ، جەر اناعا قايتا تابىس ەتتى.
ءجايىرداي جايساڭ جان ەدى،
سايرامداي تۇنىق جۇرەگى.
ارمانى شاكىرت، ءان ەدى،
الەمگە ورتاق تىلەگى.
ادامدا التىن ءدان ەدى،
مايلىنىڭ ماڭعاز تۇلەگى.
ساۋلەسىن شاشىپ ساناعا،
ساپاردا سانىسز جۇدەدى!
تالىقپاي شاپتى كۇدىردەن،
تالسا دا، يىق، بىلەگى.
جاڭعىردى اسەم سازىندا،
جالعاننىڭ شۋاق، تۇنەگى.
سازدارىن جالعاپ قازدارعا،
سارعايدى، تولدى، تۇلەدى!
دەم الدى اقىر ماڭگىلىك،
دەم الماي وتكەن ۇل ەدى!
دارىندار ازداۋ ومىردە،
دانالاردىڭ ءبىرى ەدى!
قاراپايىم سول بەينە،
قاراتاۋداي ءىرى ەدى!
ءبىزدىڭ قولىمىزدان وسىبىر ولەڭ جولدار ارناۋ عانا كەلدى!
ءومىرىن ونەگە، ونەرگە ارناعان، ەڭ سوڭعى مينۋتتارىنا دەيىن تۋعان ەلىنە، ۇرپاق ساناسىن اعارتۋعا جۇماساعان ايگىلى ءان ۇستازى، سازگەر، قارت پەداگوك ساعي قايراس ۇلى 1937-جىلى تارباعاتاي ايماعى تولى اۋدانىنىڭ مايلى تاۋىندا دۇنيە ەسىگىن اشادى. تۋعان اۋىلىنان حات-ساۋاتىن اشىپ، باستاۋىشتى تاۋىسقان بولاشاق مامان ودان ارى، شاۋەشەك قالاسىنداعى ورتالاۋ مەكتەپتە، 1953-جىلدان 1956-جىلعا دەيىن گيمنازيادا وقۋدا بولادى. 1958-جىلدان 1963-جىلعا دەيىن ورتالىق مۋزىكا كوللەجىنان ءان كاسىبىن وقىيدى. 1963-جىلى وقۋ بىتىرگەن ساعي قايراس ۇلى، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق مادەنيەت، وقۋ-اعارتۋ باسقارماسىنان قوعامدىق قىزمەتىن باستايدى. 1966-جىلدان 1970-جىلدارعا دەيىن قورعاس اۋدانىنىڭ ساربۇلاق اۋىلىندا قايتالاي تاربيەدە بولادى. ول تۇستا دا، اۋىل ارالاپ ويىن قويۋ، ۇيىرمە جەتەكشىسى سياقتى قىزمەتتەر اتقارادى. كەيىن زامان وڭالعانسوڭ، 1980-جىلدان باستاپ، جاڭادان شاڭىراق كوتەرگەن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق كوركەمونەر كلاسىنىڭ وقىتۋشىارى مەڭگەرۋشىسى بولادى.
1974-جىلدان باستاپ ءبىر كلاستىق وقۋشىمەن كەرەگەسىن جايىپ، شاڭىراق كوتەرگەن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر كلاسى، كۇيتىڭ، قۇلجا، شيحۋ سىندى قالالاردىڭ ءار تۇكپىرىندە كوشە ءجۇرىپ شاكىرت تاربيەلە يدى. وسىناۋ جاعدايسىز جىلداردىڭ وزىندە ساعيداي ءان مامانىنىڭ ولىنان تۇلەپ ۇشقان شاكىرتتەر وبلىس، ايماق، اۋداندارداعى ءان-بي ۇيىرمەلارىنىڭ تىرەكتى كۇشىنە اينالىپ ۇلگىرەدى.
، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق مادەنيەت-كوركەمونەر مەكتەبى ءان كاسىبىنىڭ تىرەكتى وقىتۋشىسى بولعان ساعي قايراس ۇلى سانداعان وقۋشىنى قوعام قاجەتىنە قاراي تاربيەلەپ، باپتايدى. ءدۇبىرى الىسقا جەتكەنىمەن، عۇمىرى قاعاز بەتىنەن قونىس تاپپاي كەلگەن دالا كوركەمونەرى، ساحارانىڭ سازدى مادەنيەتى عاسىرلار توعىسىندا، الەمدىك سۇرانسقا ىلەسىپ، ساحناعا كوتەرىلىپ، جۇيەلى نازارياسى، ارناۋلى ءبىلىم العان ماماندارى بولۋدى قاجەت ەتىپ تۇرعان شاقتا قۇرىلعان مەكتەپكە ءدان ريزا بولعان اقجۇرەك ۇستاز قولىنا قۋانا-قۋانا بور الىپ، قارا دوسكا الدىندا ساعاتتاپ ساباق ءوتىپ، ايقىش-ۇيقىش نوتالارعا كۇي ساندىقپەن ءتىل ءبىترىپ، سويلەتتى اي كەلىپ.
ونەر ورداسىندا تىلشىگىن شاڭ باسىپ كۇڭىرەنىپ تۇرعان كۇي ساندىقىتىڭ تىلىشىگى سول ءبىر سالالى ھام اقىلدى ساۋساقتاردى ساعىناعىنىپ تۇرعانداي.
ونساۋساعى رويالدىڭ تىلشىگىمەن جارىسقان ءان مامانىنىڭ الدىندا، مايرا مۇحامەت قىزى، ەرمۇرات زەيپحان ۇلى، قۇرمانبەك ءالىمعازى ۇلى، ريزا قايىرباي قىزى، دالەلحان ادىلبەك ۇلى قاتارلى جۇزدەگەن شاكىرت تۇردى اننەن ساباق الىپ! عالامنىڭ ءۇنىن قوس ىشەكتە سويلەتكەن داۋلەتتەي ءدۇلدۇل دومبىراشى ۇستازدىڭ ءار قاعىسىن قالت جىبەرمەي تەلمىرىپ، تاعىلىمىن كوڭىلگە توقىپ، كىتاپحا ءتۇسىرىپ، ەركىن ەرگەن ۇلى، ەربول ابەن ۇلى، ۇران اقاتاي ۇلى، قۇرمانجان زىكىريا ۇلى، بەرىك تولەپبەرگەن ۇلى،ارشىن كاسىمباي ۇلى قاتارلى بولاشاق كۇيشى شاكىرتتەر وتىردى سول شاقتا!
شولپان قالا كۇيتىننىڭ شاڭىراعىنان شارىقتاي كوتەرلىپ، جۇڭعاردان ەسكەن مايدا سامالىمەن سايىن ساحاراعا تاراپ، قازاقتىڭ ونەر شاڭىراعىنا قۇت بوپ قونعان سول ءبىر اۋەن، سول ءبىر جەتەلى شاكىرتتەر بۇل كۇندە ونەردىڭ باعىن جاندىرىپ، كوركەمونەرىمىز ءۇشىن تابان ەت ماڭداي تەرىن ۇزدىكىسز توگىپ كەلەدى!
م. گوركي: «ءومىر ءسۇرۋدىڭ ەكى ءتۇرلى جولى بار: ءشىرۋ مەن جانۋ، قورقاقتارمەن ساراڭدار مۇنىڭ ءبىرىنشىسىن، كوكىرەگى وياۋ، جومارت جاندار ەكىنشىسىن تاڭداپ الادى» دەگەنىندەي مارحۇم ساعي قايراس ۇلى حالقىنىڭ كەلەشەگى بولعان ۇرپاقتار ءۇشىن بالاۋىزدي جارقىراپ جانىپ ءوتتى. اياۋلى ۇستاز، ارداقتى ونەر يەسى، مۋزىكانت، تاڭداۋلى كوركەمونەر قايراتكەرى ساعي قايراس ۇلى بۇكىل ءومىرىن مادەنيەت كوركەمونەر سالاسىندا ەڭبەك ەتۋگە ارنادى.
دارىندى ۇستاز ۇراپاق تاربيەلەي ءجۇرىپ، ادەبيەت ايدىنىنا، اۋدارماعا، اكتەرلىككە، ءان جازۋعادا ات باسىن بۇردى. 1963-جىلى ءابدىماناپ ابەۋ ۇلىمەن بىرگە «گۇڭچانداڭ بولماسا، جاڭا جۇڭگو بولماس ەدى» قاتارلى 12 ءاندى جۇڭگو تىلىنەن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، باسپادان شىعارسا، ساۋلەت تولەگەن ۇلىمەن بىرگە «تاۋ بۇركىتى» اتتى كينو سەنارياسىن قىتايشادان قازاقشاعا اۋداردى. 1964-جىلى ورتالىق كينو ستۋدياسى جاعىنان الىنعان «تاۋ بۇركىتى» اتتى كينوعا قاتىناسىپ، كينوداعى مال دارىگەرى قاسەننىڭ وبرازىن ءساتتى سومدايدى. بۇل عانا مەس، «يۇگۇڭدەردىڭ وتانى»، «مەن كىممىن،»، «قاراعىم» قاتارلى ءۇش داستان، «اداسقاندارىڭ وڭ جاقپەن جۇرىڭدەر»، «كيىمدى سايتان»، «قاندى قاراعاش» قاتارلى شاعىن درامما، كومەديا، ولەڭدەر جازىپ، "شۇعىلا "جۋرنالى قاتارلى باسىلىمداردا جاريالايدى.
ايگىلى مۋزىكا اعارتۋشىسى، دارىندى كومپوزيتور، ۇلتىمىزدىڭ ‐ ورتالىق مۋزىكا ءبىلىم ورداسىنان تولىق وقىعان العان تۇڭعىش ۇرپاعى ساعي قايراس ۇلى بۇكىل ۇلىلىعىن، وزىنەن كەلگەن ناركوتەرە الماس اتاق، داڭىق مارتەبەنى قاراپايىم عۇمىرىنا سيعىزىپ ءوتتى. ول جەتپىس جىلدىق جەمىستى عۇمىرىندا ۇستازدىقتان وتكەن باقىت، بايلىق، مارتە بار دەگەنگە سەنبەي ءوتتى. ول ءۇشىن اننەن سۇلۋ، ونەردەن ۇلى دۇنيە ءتىپتى دە بولعان جوق. سوسىن دا، جەتەلى شاكىرت تاربيەلەدى، ۇستاز جۇرەگىنەن اسەم اندەر دە تۋدى. «سۇلۋ سايرام»، «قۇلجا»، «التىن التاي»، «اق وزەن»، «ساۋىنشى جەڭگەي»، «ساربۇلاق» قاتارلى اندەرى تىڭدارمان جۇرەگىنە جول تارتقان سۇلۋ سازدار.
سۇلۋ سايرام، تولقىعان كوڭىل مە ەدىڭ، تولقىنى تەنتەك ءومىر مە ەدىڭ الدە؟ يا، بولماسا، دومبىرانىڭ شاناعىنا سيماي، ويمەن يىرىم تارتقان توقسان تاراۋ كۇي شىعارسىڭ؟ جو، جوق ءان ەكەنسىڭ ءموپ-مولدىر. ونى بىزگە ساعيداي ۇستاز وزىڭە ارناعان اسەم انىمەن ۇعىندىرىپ كەتتى. كوز شاناعىنا تولا قالعان، ىپ-ىستىق ساعىنىش جاسىنداي، سۇلۋ سايرام، وزىڭدەي تۇنىق، وزىڭدەي كەمەل سول ءبىر جاندى ءبىز بۇگىن جاعاڭدا تۇرىپ تا، وزىڭە ارناعان ءانىن تىڭداپ تا ءجيى-جيى ساعىنامىز. سوسىن "نەتكەن سۇلۋ جەر ەدىڭ، نەتكەن سۇلۋ كول ەدىڭ؟ » دەپ ماقتانىشپەن، ەمىرنە، ەلجىرەي قاراعان سازگەردىڭ سول قاعىلەز جانارىنداي مولدىرەگەن پاكتىكتى تاعى سول ونەردەن، اننەن ىزدەپ كوڭىل جۇباتامىز. جاسا، سۇلۋ عۇمىر، جاسا، اسەم ءان، كۇمبىرلى كۇي دەپ تورتكىل دۇنيەگە جار سالىعىمىز كەلەدى.
«ۇستازدى باعالاعاندا ولاردىڭ ىسكە قاتىسى جوق سوزدەرىنە قاراپ ەمەس، ولاردىڭ ەگىستەرىنىڭ بەتىنە شىققان جەمىستەرىنە، ياعني شاكىرتتەرىنە قاراي باعالاۋ كەرەك» دەپ ىبىراي التىنسارين ايتقانداي ساعي قايراس ۇلى شاكىرت عانا ەمەس، ونەردىڭ، اعارتۋدىڭ سانداعان وقىتۋشىسىن تاربيەلەگەن ۇستازدىڭ ۇستازى. 1997-جىلى داڭىقپەن زەينەتكە شىققاننان كەيىن دە، ءومىرىنىڭ ەڭ سوڭعى ساتتەرىنەدەيىن ۇستازدىق بورىشىن وتەۋدى توقتاتپادى. وزگەنىڭ ونەرگە بولعان قاجەتتىلىگى دەپ وزىندەگىنى سارقا جۇمسادى.
اياۋلى ۇستاز، كوپ تەرلەگەن تىرلىكتە،
عۇمىرىڭا قويىلدى اقىر ءبىر نۇكتە.
سازىڭ مەنى جەتەلەيدى ءسات سايىن،
ءسىزدى ۇشىرعان قاراشاڭىراق، تۇندىككە!
جاساي بەرەمەك ساعي دەگەن نۇرلى ەسىم،
عيبىراتتى عاسىرلامەن بىرلىكتە!
قۋانىش ءىلياس ۇلى
2014.12.15
التاي
6alash ۇسىنادى
