مۇستافا كابەن ۇلى ءابدىراحمان (23.11.1954، مۇساحودجالى اۋىلى، كايسەري قالاسى، تۇركيا، – 15.3.1995، الماتى) – بەلگىلى سپورتشى، تاەكۆوندودان قارا بەلبەۋ 6 دان يەگەرى، ق ر تاەكۆوندو (WTF) فەدەراسياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، حالىقارالىق دارەجەدەگى جاتتىقتىرۋشى.
نايمان تايپاسىنىڭ بايجىگىت رۋىنان. ستامبۇلداعى ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، تايۆانداعى ەكسپەريمەنتالدى ۋنيۆەرسيتەتتى جانە سول ەلدەگى حالىقارالىق قاتىناستار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن قوسا بىتىرگەن. وسى ەلدە ءجۇرىپ كورەيدىڭ كونە سپورت ونەرى تاەكۆوندونى ۇيرەندى. كەيىن گەرمانيانىڭ كەلن، ميۋنحەن جانە تۇركيانىڭ ستامبۇل قالالارىندا ءوزىنىڭ تاەكۆوندو مەكتەبىن اشقان. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن الماتىعا كەلىپ، تاەكۆوندو مەكتەبىن اشتى. بەلگىسىز جاعدايدا قازاعا ۇشىراپ، دەنەسى ستامبۇل قالاسىندا جەرلەندى. 2000 جىلى الماتى قالاسىندا وزتۇرىك مۇستافا اتىنا كوشە بەرىلىپ، ەسكەرتكىش بەلگى قويىلدى. 2004 جىلى وزتۇرىك مۇستافانىڭ 50 جاسقا تولعان مەرەيتويى قارساڭىندا الماتى وبلىسى تالعار اۋدانى بەساعاش اۋىلىندا ەسكەرتكىشى اشىلدى.
- 1975-1980 جج. تايبەي قالاسىنداعى حالىقارالىق ساياسات ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىدى، حالىقارالىق-جۋرناليست ماماندىعى بويىنشا جوعارى ءبىلىمىن تايۆاندا الدى.
- 1980-1990 جج. تاەكۆون-دو جوعارى مەكتەپتەرىنىڭ نەگىزىن افر مەن تۇركيادا قالادى.
- 1990-1995 جج. تاريحي ەلى قازاقستانعا ورالىپ ەڭبەك ەتتى. تاەكۆون-دو جوعارى مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.
- تاەكۆون-دو سپورتىنان التى-دۇركىن الەم چەمپيونى، 6-شى دان دارەجەسى بار، حالىقارالىق جاتتىقتىرۋشى. التى تىلدە سويلەگەن.
- 1995 جىلى الماتى قالاسىندا قايتىس بولىپ، ستامبۇلدا (تۇركيا)، اكەسى جاتقان بەيىتكە جەرلەنگەن.
مۇستافانىڭ اكەسى قابەن (قابىل) تولەۋباي ۇلى ەل باستاعان كوسەم، ءسوز باستاعان شەشەن، جاۋىرىنى جەر يىسكەمەگەن اتاقتى پالۋان بولعان. سول كەزدەرى ەل ىشىندە كامپەسكە باستالىپ كەتەدى دە، ءبىر اۋلەت ءبىر ءتۇننىڭ ىشىندە تۇتاسىمەن تاۋدان اسىپ، ۇلاستى وزەنىن جاعالاي ءجۇرىپ، شىڭ ەلىنە ءوتىپ كەتەدى. الايدا اراعا جيىرما جىل سالىپ، جۇڭگو ەلىندە دە قىزىلدار قىرعىن سالعان سۇرەڭ باستالىپ، 50- جىلدارى تۇركياعا بارىپ تۇراقتاۋدى ويلايدى. انادولى ەلىنە جەتۋدە وڭايعا سوقپايدى. ادامزات اياعى تيمەگەن اتاقتى تاكمالا ءشولىن باسىپ ءوتىپ، ءۇندىستان شەكاراسىنا دا جەتەدى. جول-جونەكەي قىرعىن سوعىستان كوز اشپاي پاكىستان ارقىلى ايتەۋىر تۇركياعا تابان تىرەيدى. قالىڭ توپتان قالعان جۇرناق مىنە، وسىلاي كايسەري قالاسىنان پانا تابادى. جەرگىلىكتى تۇرىكتەر بىردەن جاقسى قابىلدايدى. قانداستار دەپ قۇرمەتتەيدى. سونىڭ ارقاسىندا بۇل اۋلەتتىڭ جاعدايلارى دا جاقسارا باستايدى. قابەن اعا وسى جەردە پالۋاندارمەن بەلدەسىپ، ءوزىنىڭ جاۋىرىنى جەر يىسكەمەيتىن شەبەر ەكەنىنە كوز جەتكىزەدى. تۇرىك باۋىرلاردىڭ قابەن اعاعا دەگەن سىيلاستىقتارى ارتىپ، وزتۇرىك اتاپ كەتكەن. مىنە، وسىلاي وتباسى مۇشەلەرى وسى اتاۋدى وزدەرىنە تەك ەتىپ الادى.
ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە، ياعني 1954 جىلى قابەن اقساقالدىن ۇيىندە قۋانىشتى ۋاقيعا بولادى. ومىرگە ۇل كەلدى. ەسىمىن مۇستافا قويادى، تەگىن وزتۇرىك ەتىپ جازدىرادى. بالا مۇستافا وتە زەرەك، العىر بولىپ وسەدى. بار بولعانى 16 جاسىندا ىستامبۇل قالاسىنداعى مەكتەپتى اياقتاپ، ارنايى جولدامامەن تايۆانعا وقۋعا اتتانادى. بۇل الەمءنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن تالانتتى بالالاردى جيناپ، وقىتقالى جاتقان ەكسپەريمەنتالدى وقۋ ورنى ەدى. ەشبىر اقىسىز، ەمتيحانسىز وقۋعا تۇسكەن مۇستافا بەس جىل وتكەن سوڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن بىتىرەدى. بۇل وقۋ ورنىندا وقىپ ءجۇرىپ مۇستافا كورەي حالقىنىڭ جەكپە-جەك ونەرى − تاەكۆاندومەن اينالىسادى.
مۇستافا 1995 جىلدىڭ 11 ناۋرىز كۇنى الماتىداعى بالۋان شولاق اتىنداعى سپورت سارايىندا ءوتىپ جاتقان كيكبوكسينگتەن جارىستى تاماشالاۋعا بارادى. جارىس اياقتالعاننان كەيىن مۇستافا ءوزىن جايسىز سەزىنەدى دە، دارىگەر شاقىرادى. دارىگەرلەر مۇستافانى الماتى قالاسىنداعى ق ر پرەزيدەنتى ءىس باسقارماسى مەديسينالىق ورتالىعىنىڭ ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنا جاتقىزادى. مۇستافا وزتۇرىك 1995 جىلدىڭ 15 ناۋرىز كۇنى الماتى قالاسىنداعى ق ر پرەزيدەنتى ءىس باسقارماسى مەديسينالىق ورتالىعىنىڭ ورتالىق كلينيكالىق اۋرۋحاناسىندا قايتىس بولادى. قارىنداسى فەرۋحاننىڭ جانە تۋىستارىنىڭ شەشىمىمەن مۇستافا وزتۇرىك ىستانبۇلداعى قازاقتار كوپتەپ تۇراتىن گۇنەشلى اۋدانىنداعى زيراتقا ءوزىنىڭ اكەسىنىڭ جانىنا جەرلەنەدى. اناسى ءرازيا باق-قا بەرگەن سۇقباتىندا: "جۇرتتىڭ ءبىرازى «مۇستافانىڭ سۇيەگىن تۇركيادا جەرلەۋگە حاليفا التاي سەبەپكەر بولدى» دەپ جۇرگەن كورىنەدى. شىندىعىندا، ولاي ەمەس. كەرىسىنشە، «وسىندا قالدىرايىق» دەپ اقىل قوسقان العاشقى ادام ەدى. ءبىراق، مۇستافانىڭ قارىنداسى، مەنىڭ قىزىم فەرۋحان قارسى بولدى. «اعام اكەمنىڭ قاسىندا جاتسىن. جۇما سايىن بارىپ، قۇران وقىپ تۇرامىز» دەدى ول. ول كەزدە مەنىڭ بالەن دەپ ايتۋعا شامام جوق ەدى" دەگەن.
مۇستافا وزتۇرىكتىڭ دوسى مامەت دامير: «15 ناۋرىزدا ونىڭ جاعدايى قيىنداي بەردى. كەشكى بەس جارىمدا ول كوز جۇمدى. ونىڭ جانىندا بولعان دوستارى: «ونى بىرەۋلەر ۋلاعان» دەدى». 1995 جىلدارى ەلدە رەكەتيرلىك ۋاقىت ەدى. بىرەۋلەرگە مۇستافانىڭ ەلگە كەلىپ، كوتەرىلە باستاعانى ۇناماسا كەرەك. ءبىزدىڭ بولجامىمىزشا، ونىڭ تاماعىنا ۋ قوسقان سياقتى» دەيدى.
الايدا اۋرۋحانانىڭ بەرگەن رەسمي مالىمەتى وزتۇرىكتىڭ قاستاندىقپەن ولتىرىلگەنىن راستامايدى.
6alash ۇسىردى
