كەشە، ناۋرىزدىڭ 16 جاڭاسىندا الماتىدا ەلىمىز رۋحانياتى جونىنەن اسا ماڭىزدى، جاڭادان قۇرىلعان قوردىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. قوردىڭ اتى – Mäŋgitas (ماڭگىتاس) الاش رۋحانياتىن قولداۋ قورى دەپ اتالادى. يدەيا اۆتورى ءارى جاڭادان اشىلعان رۋحانيات جوقتاۋشى قوردىڭ جەتەكشىسى ادىلەت احمەت ۇلى ءوزىنىڭ جوبالارىن بىلاي دەپ ءتۇسىندىردى:
قوردىڭ ماقساتى: ۇلت رۋحانياتىن، ءعىلىم-بىلىم ورەسىن كوتەرۋ. وتكەن تاريح پەن بولاشاقتى جالعاۋ.
جۇمىس ۇلگىسى: قور ارقىلى ەلىمىزدىڭ تاريحى مەن بولاشاعى تۇرعىسىنان اسا قۇندى كىتاپتاردى باسپادان شىعارۋ.
الداعى بىرنەشە جىلدا شىعاتىن كىتاپتار:
- قۇندى قولجازبالار.
- الاش وردا مۇراعاتتارى.
- شىنجاڭداعى كلاسسيك ادەبيەت ۇلگىلەرى.
- ۇرپاقتار ساناسىن اشاتىن الەمدەگى قۇندى كىتاپتاردى اۋدارىپ باسپادان شىعارۋ.
الماتى قالاسى، ورتالىقىتاندىرىلعان كىتاپحانالار جۇيەسىنە قاراستى №4 كىتاپحانادا وتكەن يگى باستاماعا ادەبيەتسۇيەر الەۋمەت پەن اقىن، جازۋشى، ءتىلتانۋشى، قولجازباتانۋشى عىلىمي قاۋىم وكىلدەرى قاتىستى. «Mäŋgitas» اتتى بۇل قوردى قۇرۋ ويىنا قالاي كەلگەنىن ءا.احمەت ۇلى بىلاي دەپ ءتۇسىندىردى:
الماتىداعى ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ سيرەك كىتاپتارى مەن قولجازبالار قورىندا جانە ورتالىق عىلىمي كىتاپحانادا ساقتالعان باعزىدان جەتكەن بابالاردىڭ مىڭداعان مۇرالارىنىڭ باسىلىم كورىپ، حالىققا جەتپەي شاڭ باسىپ تۇرعانى ەلدىگىمىزگە سىن. سول سالادا بىرنەشە جىل جۇمىس ىستەۋ بارىسىندا وسىنشاما كوپتەگەن مۇرالاردى وقىپ، بۇگىنگى جازۋعا ءتۇسىرىپ، حالىق قازىناسىنا قايتا قوسۋ اسا ماڭىزدى جۇمىس ەكەنىن توىقتاي سەزىندىك. اتالعان ەكى كىتاپحانادا عانا ەمەس، حالىق اراسىندا دا نەبىر جاۋھار مۇرالار بار. ولار ءبىزدىڭ تاريحىمىزدان سىر ايتادى. قاي ەلدە بولماسىن سيرەك كىتاپتار مەن قولجازبالار، ەل ىشىندەگى اۋىزشا، جازباشا دەرەكتەر باعا جەتپەس رۋحاني بايلىق سانالادى. ەگەر، شاعاتاي، ءقادىم، توتە، لاتىن ارىپتەرىمەن جازىلعان سول مۇارلاردى بۇگىنگى جانە بولاشاقتاعى وقىرمانعا جەتكىزە الساق، ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني جاقتان بايىپ، ەڭسەسى كوتەرىلەر ەدى. بۇل ءىس ءبىزدىڭ باس تارتپاس بورىشىمىز.
ناۋرىزدىڭ شۇلە شۇعىلاسىمەن بىرگە جۇرتقا جاريا بولعان ۇجىمدىق باستامانىڭ ءىس-شاراسى اياسىندا ەندى عانا قۇرىلعان «Mäŋgitas» الاش رۋحانياتىن قولداۋ قورى جاعىنان باسپادان شىققان العاشقى كىتاپتىڭ دا تۇساۋى كەسىلدى. ەكى ەلدى تەل ەمگەن اقىن، قيسساگەر، قالامگەر ساعدوللا نۇرالى ۇلىنىڭ (1909-1981) «زۋقا باتىر» اتتى كىتابى اتالعان قوردىڭ تۇڭعىش جۇمىس جەمىسى رەتىندە جارىق كورىپ وتىر. س.نۇرالى ۇلى وتكەن عاسىر باسىندا بالا شاعىندا قيىن زاماندا ەلمەن بىرگە قىتايعا وتكەن، قىتايداعى قانداستارمەن بىرگە الاساپىران زاماندى ەڭسەرگەن قۇيماقۇلاق، زيالى ادام. 1958 جىلى بەرگى بەتكە ءوتىپ، عۇمىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن تۋعان ەلىندە بولعان. ەكى ەلدە دە قۇبىلمالى قۇيىن زاماندى باستان كەشكەن اقىن كوپتەگەن قيسسا، داستان، شەجىرەلەردىڭ اۆتورى بولعان. «Mäŋgitas» الاش رۋحانياتىن قولداۋ قورى جۇرت نازارىنان تىس قالىپ بارا جاتقان بىرەگەي تۇلعانىڭ كوپتەگەن ەڭبەكتەرىنەن ىشىنەن «زۋقا باتىر» اتتى داستانىن كىتاپ ەتىپ شىعارىپ وتىر.
باسقوسۋدا «Mäŋgitas» قورىنىڭ باسبەلگىسى (لوگوتيپى) ماقۇلداندى. استانادا تۇراتىن جوباگەر، اعىلشىن ءتىلىنىڭ مامانى اتوي بولات كەرىم ۇلى اتالعان قوعامدىق قوردىڭ ءوزى جوبالاپ شىققان باسبەلگىسىن كوپشىلىككە كورسەتىپ زيالى جۇرت الدىندا قورعاپ شىقتى.
««Mäŋgitas» (ماڭگىتاس) – وسىدان ون بەس عاسىر بۇرىنعى كوكتۇرىك قاعاناتىنىڭ ەسكەرتكىشتەرى ماڭگىتاس، بىتىكتاس جانە قۇلپىتاس اتالىپ كەلەدى. ماڭگىلىككە مۇراعا قالعان سول ەسكەرتكىشتەردىڭ ورنىن بۇگىنگى تاڭدا قۇندى كىتاپتار باسىپ وتىر. وركەندەگەن الپاۋىت ەلدەردىڭ بارلىعى تەك كىتاپتىڭ قۇدىرەتى ارقىلى العا وزعانى بەلگىلى. كىتاپ ۇلتتى وياتاتىن، قۋاتتاندىراتىن ۇلى كۇش. «جاقسىنىڭ اتى ولمەيدى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى».
«Mäŋgitas» الاش رۋحانياتىن قولداۋ قورى ارقىلى باسپادان شىققان كىتاپتار ەل قازىناسىنا ماڭگى قالادى»، – دەپ بەلگى اۆتورى ءسوزىن تۇيىندەدى.
وسىلايشا جيىلعان جۇرتتىڭ ىستىق ىقىلاسىمەن «Mäŋgitas» الاش رۋحانياتىن قولداۋ قورىنىڭ باسبەلگىسى تومەندەگىدەي بولىپ بەكىتىلدى. ارنايى شاقىرىلعان زيالى قاۋىم وكىلدەرى تىلەۋلەستىك ءبىلدىرىپ، اق باتالارىن ارنادى.
تۇساۋىن ەندى عانا كەسكەن «Mäŋgitas»-تىڭ تۇڭعىش جينالىسىندا، قۇرىلعانىنا ەكى جىلعا جۋىقتاعان «Bilge» باسپاسىنىڭ دا باسبەلگىسى كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلىپ، اقساقالداردان باتا الدى. «Bilge» باسپاسىنان بۇعان دەيىن جارىق كورگەن بىرنەشە كىتاپتىڭ تۇساۋى دا وسى ايتۋلى شارادا كەسىلدى.
الاش مۇرالارىن تۇگەندەۋدى كوزدەپ ءىس باستاعان «Mäŋgitas» قورىنا كىم-كىمنىڭ دە مۇشە بولۋىنا مۇمكىندىك بار. اي سايىن، ۇلت رۋحانياتىنىڭ جاناشىرلارى ەرىكتى تۇردە قورعا قارجىلاي كومەك سالىپ وتىرادى. جينالعان قور جوعارىداعىداي حالىق اراسىندا ۇمىتىلىپ بارا جاتقان، تاريحي قۇندى مۇرالاردى قايتا شىعارۋعا جۇمسالادى.
