ليەۆ نيكولايەۆيچ تولستوي 1828 جىلى 9 قىركۇيەكتە رەسەيدىڭ تۋلا وبلىسىنداعى كراپيۆەنسك ۋەزىندە دۇنيەگە كەلگەن. ل. تولستوي بالا كەزىنەن نامىسقوي جانە ماقساتكەر بولىپ وسەدى. ول ءوز قوعامىنىڭ الدىڭعى قاتارىندا ءجۇرۋدى قالايدى، بىراق ونىڭ تابيعي ۇيالشاقتىعى كەدەرگى جاسايتىن.
ول قازان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اۋەلى شىعىستانۋ، كەيىن زاڭ فاكۋلتەتتەرىندە وقىعان. ول اعىلشىن، فرانسۋز، نەمىس تىلدەرىن ەركىن مەڭگەرىپ، چەح، پولياك، سەرب، يتاليان، گرەك، لاتىن، ۋكراين، تاتار تىلدەرىن بىلگەن، قوسىمشا ەجەلگى ەۆرەي، تۇرىك، گوللاند، بولگار تىلدەرىن بىلگەن. ۇلى ويشىلدىڭ عۇمىرى قيىندىقتارعا تولى بولدى.
«كەشەگى كۇننىڭ تاريحى»، «پومەششيكتىڭ تاڭعى تىرلىگى» اڭگىمەلەرىنىڭ، «بالالىق»، «ەرەسەكتىك»، «سيەۆاستوپول اڭگىمەلەرى» اۆتوبيوگرافييالىق تريلوگييانىڭ، «كازاكتار»، «البەرت»، «تاۋباعا كەلۋ»، «مەن دىنگە قالاي سەنەمىن؟ »، «يۆان ءيليچتىڭ ءولىمى»، «كرەيتسەر سوناتاسى»، «پەرى»، «قاجىمۇرات»، «جالعان قاعاز»، «بالدان كەيىن» پوۆەستەرىنىڭ، «وتباسى باقىتى»، «ورىس پومەششيگىنىڭ تاڭعى تىرلىگى»، «ارىلۋ»روماندارىنىڭ، «سوعىس جانە بەيبىتشىلىك»، «مىڭ سەگىز ءجۇز بەسىنشى جىل» رومان-يەپوپەيالارىنىڭ، «الىپپە»، «جاڭا الىپپە» ەڭبەكتەرىنىڭ، «اننا كارەنينا» پسيحولوگييالىق رومانىنىڭ، «قاراڭعىلىقتىڭ وكىمى»، «تىرى ولىك» دراماسىنىڭ، «تاربيە جەمىستەرى» كومەديياسىنىڭ اۆتورى.
9 قىركۇيەك – ليەۆ تولستويدىڭ دۇنيەگە كەلگەن كۇنى. وسى كۇنى اعارتۋشى ءومىرىنىڭ ەڭ قىزىقتى تۇستارىمەن تانىستىرا ءوتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.
تولستويلاردىڭ وتباسى ءوز باستاۋىن 1351 جىلداردان الادى. ليەۆ نيكولايەۆيچتىڭ اتاسى پەتر اندرەيەۆيچ تولستوي ءبىرىنشى پەتردىڭ بيلىگى كەزىندە قۇپييا كانتسەليارييانىڭ باسشىسى بولعان. ول رەسەي يمپەريياسىندا جاقسى قىزمەتى ءۇشىن گراف لاۋازىمىن العانداردىڭ العاشقىسى ەكەن.
اناسى ەكى جاسقا تولماي جاتىپ قايتىس بولادى.
ليەۆ تولستوي جاس كەزىندە قۇمار ويىندارعا اۋەس بولعان. ءبىر كۇنى ءوزىنىڭ كورشىسى گوروحوۆپەن كارتا ويناپ، يەلىگىندەگى ۇيدەن ۇتىلىپ قالادى. بۇل ۇيدە ليەۆ تۋىپ-وسكەن بولاتىن.
ليەۆ تولستوي تانىمالدىلىقتى جانە ءوزىنىڭ كورنەكتى شىعارمالارىنا ارقاۋ بولۋدى ۇناتپاعان. ول 1871 جىلى فەتكە جازعان حاتىندا بىلايدەگەن: "سوعىس "سەكىلدى تۇككە تۇرعىسىز كوپ ءسوزدى دۇنيەلەردى ەندى جازبايتىندىعىما باقىتتىمىن. . . ".
كاۆكاز سوعىسىنا قاتىسىپ، سيەۆاستوپول قورعانىسىندا بولعان. ەرلىگى ءۇشىن بىرنەشە وردەندەرمەن، مەدالدارمەن ماراپاتتالادى.
تولستويدىڭ "تسارستۆو بوجيە ۆنۋتري ۆاس "سىندى ەڭبەكتەرىندە كورسەتىلگەن باسقىنشىلىققا قارسى يدەيالارى ءۇندىستانداعى ۇلتتىق قوزعالىستى باسقارىپ، 1947 جىلدارى انگلييادان بەيبىت بولىنۋگە قول جەتكىزگەن جاس ماحاتما گانديگە وتە قاتتى اسەر ەتكەن.
حالىققا جاقىن بولۋ ءۇشىن (باسقا دەرەكتەردە دەنساۋلىقتى نىعايتۋ ءۇشىن دەلىنەدى) قارتايعان شاعىندا ليەۆ تولستوي جالاڭ اياق جۇرگەن ەكەن.
تولستويدىڭ جانۇياسىندا 13 بالا تۋىلعان. ونىڭ بەسەۋى بالا كەزىندە قايتىس بولادى. ايەلى وزىنەن 16 جاس كىشى بولعان. ياعني، ولار شاڭىراق كوتەرگەندە سوفيا 18-دە، گراف 34-تە ەدى.
تولستوي ءوزىنىڭ بولاشاق ايەلى سوفييا اندرەيەۆنا بەرستىڭ اناسىمەن دوستىق قاتىناستا بولادى دا، بەرستىڭ ءۇش قىزىنىڭ قايسىسىنا ۇيلەنەتىندىگىن بىلمەي، ءبىراز ۋاقىت تاڭداپ جۇرگەن.
ايەلى جازۋشىنىڭ نانىم-سەنىمدەرىمەن كەلىسپەگەن، سوندىقتان، ولاردىڭ ارالارى سۋىپ كەتەدى.
ەڭ تانىمال ءۇش شىعارماسى – "سوعىس جانە بەيبىتشىلىك "( "ۆوينا ي مير ")، "اننا كارەنينا "، "جەكسەنبى "( "ۆوسكرەسەنيە ") .
ليەۆ نيكولايەۆيچ تولستوي ەت جەمەيتىن ادام بولدى. ول ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلىندا، ياعني 1910 جىلى "سەكسەن جىلدان كەيىن بارلىق ادامدار ۆەگەتاريان بولادى، ولار ەت جەۋگە ادام جەگەن سەكىلدى جيىركەنىشپەن قارايدى "دەگەندى ايتىپ، ءسوزىنىڭ اقيقاتقا اينالاتىنىنا ۇمىتتەنگەن.
جازۋشى تەك قانا "سالماقتى "شىعارمالاردى ەمەس، «الىپپە»، «جاڭا الىپپە» سىندى بىرنەشە بۋىن وقىپ كەلە جاتقان بالالارعا ارنالعان ەڭبەكتەر جازدى.
ليەۆ تولستوي تۋرگەنيەۆپەن تانىس بولعان. الايدا، ولار دوستىق قاتىناستا بولا المادى. اراداعى كيكىلجىڭنەن كەيىن بىرنەشە جىلداردان بەرى سويلەسپەيدى، تىپتى، دۋيەلگە دەيىن بارۋعا شاق قالعان.
1857 جىلدارى تولستوي شەتەلگە اتتانادى. ول گەرمانييا، فرانسييا، شۆەيتسارييا، يتالييا سىندى كوپتەگەن ەۋروپالىق ەلدەردى ساياحاتتايدى دا، كۇزدە ماسكەۋگە ورالادى. 1859 جىلدارى ءوزىنىڭ تۋعان جەرىندە بالالارعا ارنالعان مەكتەپتەر اشادى. ول جاڭا مەكتەپتەرگە ەۋروپالىق ءبىلىم جۇيەسىن ەنگىزۋدى ءجون دەپ تابادى.
تولستوي قارتايعان شاعىندا ايەلىمەن ايىرىلىسىپ ساياحاتقا شىعادى دا، ساپاردا قايتىس بولادى. جەر اۋىستىرىپ جۇرگەندە تولستوي قابىنۋمەن اۋىرىپ قالادى. 1910 جىلدىڭ 7 قاراشاسىندا استاپوۆو ستانتسيياسىندا (ستانتسييا باستىعىنىڭ ۇيىندە) كوز جۇمادى.
6alash ۇسىندى
