تاس دەپ وتىرعانىمىز، بۇيرەكتىڭ ىشىنە جينالعان قاتتى تۇزدىڭ شوگىندىسى. ول تۇزىلىستەر اعزادان كىشى دارەتپەن شىعىپ كەتۋى كەرەك، ەگەر ونداي بولا قويماسا، كەلەر ءقاۋىپ ءبىرشاما دەپ ءبىلىڭىز. ءىرى تاستار نەسەپ شىعاراتىن جولداردى بىتەپ، اجەتحاناعا بارا المايتىنداي قيىندىقتار اكەلەدى. وعان قوسىمشا، ارقا قاتتى اۋىرىپ، ءىشتىڭ تومەنگى جاعى سىزداۋى مۇمكىن.
الەم تۇرعىندارىنىڭ ءاربىر ونىنشىسى نەسەپ شىعارۋ جولدارىنداعى تاستىڭ تۇزاعىنا ىلىنەدى ەكەن. ولاردىڭ باسىم بولىگى 20-40 جاس ارالىعىنداعى ەڭبەككە جارامدى حالىق. دەسە دە، اۋرۋ ەگدە جاستاعىلاردى دا اينالىپ وتپەك ەمەس، 70-كە جەتكەندەردىڭ 12،5 % وسى دەرتتىڭ زاردابىن تارتادى دەيدى زەرتتەۋشىلەر.
ايەلدەرگە قاراعاندا ەر ادامداردا بۇيرەك تاسى ەكى ەسە كوپ ۇشىراسادى.
قانداي جاعدايدا دارىگەرگە كورىنۋ كەرەك؟
- ءىشتىڭ تومەنگى جاعى نەمەسە بەلىڭىز اۋىرىپ، شىداتپاي كەتسە ارنايى ماماندار كومەگىنە جۇگىنىڭىز؛
- كەيدە اۋرۋ بەلگىلەرى جۇرەك اينۋ جانە لوقسۋمەن دە كەلەدى؛
- ءزارتاسى كەيدە ىستىعىڭىزدى كوتەرىپ جىبەرەدى؛
- نەسەپتە قان پايدا بولادى؛
- ءزار شىعارۋ تىپتەن قيىنداپ كەتەدى.
مۇنداي سيمپتومدار بۇيرەكتەردىڭ بۇزىلىسىنان حابار بەرىپ، نەسەپ شىعارۋ جولدارىنىڭ زاقىمدانۋىن ايعاقتايدى. ونىڭ سوڭى بۇيرەكتەردىڭ ىستەن شىعىپ، ناۋقاستىڭ ولىمىمەن دە اياقتالۋى مۇمكىن.
بۇيرەكتەگى تاستى قالاي انىقتاۋعا بولادى؟
كوپ جاعدايدا نەسەپاعار تاس اۋرۋى سيمپتومسىز بولادى. ياعني، تۇزىلىستەر بۇيرەكتە بولعانىمەن، كولەمىنىڭ كىشى بولۋىنان ەشقانداي بەلگى بەرمەيدى. تەك تۇزدى شوگىندى كوبەيىپ، ىرىلەنگەندە نە بۇيرەك پەن قۋىق اراسىنداعى تۇتىكتى بىتەگەندە بارىپ اۋىرسىنا باستايسىز. بۇل جاعدايدا ءزار بۇيرەكتەن شىعا الماي، سول اعزانىڭ ءتۇيىلىپ، شانشۋىنا الىپ كەلەدى.
بۇيرەكتە تاستىڭ بارىن بولجايتىن بەلگىلەر مىنالار دەيدى ۋرولوگ-دارىگەر رينات قۇلمۇحامەتوۆ:
- فيزيكالىق جۇمىس قانا ەمەس، قوعامدىق كولىكتە شايقالىپ، قوزعالعاننىڭ وزىندە بەل تۇسىنىڭ سىزداپ نە قاتتى اۋرۋى؛
- كەيدە نەسەپ شىعارۋ كەزىندە جانعا باتاتىن اۋرۋدىڭ پايدا بولۋى؛
- بۇلدىر، قوشقىل ءزار؛
- اجەتحاناعا بارۋدىڭ جيىلەپ كەتۋى.
بۇل اتالعانداردىڭ ەڭ بولماعاندا ەكەۋى كەزدەسسە، مىندەتتى تۇردە تەراپيەۆتكە كورىنۋ كەرەك. ول ءسىزدى ۋزي-گە جىبەرىپ، نەسەپتاس اۋرۋىن انىقتاۋعا كومەكتەسەدى.
ول تاستار قايدان پايدا بولادى؟
ر.قۇلمۇحامەتوۆ: «تاستىڭ پايدا بولۋىنا زات الماسۋدىڭ بۇزىلىسى اسەر ەتەدى. ولار ۋرات، فوسفات، وكسالات جانە تاعى باسقا تاستاردىڭ پايدا بولۋىنا الىپ كەلەتىن تۇزدار تۇزەدى. قىشقىل جانە اششى تاعامدار ءزاردىڭ قىشقىلىن ارتتىرىپ، تاستاردىڭ تەزىرەك قۇرىلۋىنا جاعداي جاسايدى. سول سياقتى اقۋىزدى سۇيەتىندەر، تازارتىلعان قانتتى كوپ جەيتىندەر، كالسييى كوپ تاعامداردى اسىرا پايدالانۋشىلار تاستىڭ «وسۋىنە» سەبەپ تاۋىپ بەرەدى. وعان قوسا، ا جانە ۆ دارۋمەندەرىنىڭ جەتكىلىكسىز بولۋى، جاراقاتتار مەن سۇيەك اۋرۋلارى (وستەوميەليت، وستەوپوروز)، اسقازان-ىشەك جولدارىنڭ سوزىلمالى اۋرۋى، اعزاعا سۋ جەتىسپەۋى، بۇيرەكتىڭ ءتۇرلى سىرقاتتارى مەن نەسەپ-جىنىستىق اعزالار جۇيەسىنىڭ (پيەلونەفريت، سيستيت، قۋىقاستى بەزى ادەنوماسى، پروستاتيت جانە ت.ب) اۋرۋلارى تۇرتكى بولادى. تاس جالعىز نە كوپ بولۋى مۇمكىن. كەيبىر ناۋقاستاردا كوپتىگى سونشا، بەس مىڭعا دەيىن جەتىپ جاتادى. سول سەكىلدى ول تاستاردىڭ كولەمى 1 ميلليمەتردەن 1 كەلىگە دەيىن بولىپ كەلەدى. 2،5 كەلى تاس الىنعان وقيعا دا تىركەلگەن. كوبىنەسە تاس ءبىر بۇيرەكتە كەزدەسەدى، ءبىراق 9-17% جاعدايدا بۇل اۋرۋ ەكى بۇيرەككە دە اسەرىن تيگىزەدى».
سونىمەن، دارىگەردىڭ ءسوزىن نەگىزگە الا وتىرىپ، تاستاردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەتىن باستى فاكتورلار تىزبەگىن ۇسىنامىز:
1. سۇيىقتىقتىڭ جەتىسپەۋى
بۇيرەكتە تاستىڭ تۇزىلۋىنە زاردەگى كالسيي، وكسالات، نەسەپ قىشقىلى كوبەيۋى اسەر ەتەدى. اعزادا سۋ جەتىسپەۋى بۇل اۋرۋعا عانا ەمەس، كوپتەگەن پروبلەمالارعا شالدىقتىراتىنىن جاقسى بىلەمىز.
2. راسيوننىڭ دۇرىس بولماۋى
بۇيرەكتەگى كەلەڭسىزدىككە تۇزدى تاعامدارمەن قاتار، تاتتىگە تىم اۋەستىك تە اسەر ەتىپ جاتادى. سول سياقتى قىزىل جانە قاقتالعان ەت، كونسەرۆىلەر، ۇلۋ مەن كەيبىر جاسىل وسىمدىكتەر – اسجاپىراق، بالدىركوك، قاسقىرجەم، سويا، راۋعاشتاردى دا ارتىق پايدالانۋ تۇزدى تۇزىلىستەرگە الىپ كەلەدى. ال قۇرامىندا كالسيى كوپ ءسۇتتى ونىمدەردى قانشا كوپ ىشسەڭىز دە، بۇيرەككە زيانسىز كەلەدى. ىرىمشىك، سىر، يوگۋرت سەكىلدى تاعامداردى قورىقپاي پايدالانا بەرىڭىز.
3. ىشەكتىڭ سوزىلمالى اۋرۋى
ماسەلەن، كرون اۋرۋى، ويىق جارالى كوليت، سوزىلمالى ديارەيا. ولار اس قورىتۋ جۇيەسىن بۇزاتىندىقتان، كالسيي مەن سۋدىڭ ءسىڭۋى ناشارلاپ، زاردە كريستالل تارىزدەس زاتتى كوبەيتىپ جىبەرەدى.
4. سەمىزدىك
سەمىزدىككە شالدىققانداردا، ياعني دەنە سالماعىنىڭ يندەكسى 30-دان جوعارىنى كورسەتەتىندەردە، نەسەپتاس اۋرۋىنىڭ ءقاۋپى ەكى ەسە ارتادى.
5. تۇقىمقۋالاۋشىلىق
بۇيرەكتىڭ تاس تۇزۋگە يكەمدىلىگى گەنەتيكالىق فاكتوردان دا تۋىنداپ جاتادى. ەگەر تۋعان-تۋىستارىڭىزدىڭ بىرىندە وسىنداي دەرت كەزدەسكەن بولسا، ءوز دەنساۋلىعىڭىزعا اسا ساقتىقپەن قاراڭىز.
6. كەيبىر دارىلىك پرەپاراتتاردى قابىلداۋ
كەيبىر انتيبيوتيكتەر (سيپروفلوكساسين مەن سۋلفانيلاميدتار)، ادامنىڭ يممۋن تاپشىلىعى ۆيرۋسى مەن جۇقتىرىلعان يممۋن تاپشىلىعىنىڭ سيندرومى سەكىلدى اۋرۋلاردان ەمدەلۋ ءۇشىن قابىلدانعان كەي دارىلەر؛ نەسەپايداتقى، مىسالى قان قىسىم جوعارى تەراپيادا قولدانىلاتىندارى (بۇل جەردە نەسەپايداتقىلاردىڭ جاعىمسىز اسەرى رەتىندە تاستىڭ تۇزىلۋىنە الىپ كەلەتىندىگىن ەسكەرگەن ءجون) تاستىڭ پايدا بولۋىن ىنتالاندىرادى.
7. باسقا دا اۋرۋلاردىڭ بولۋى
بۇيرەكتەگى تاس تومەندەگىلەردىڭ جاعىمسىز اسەرىنەن تۋىنداپ جاتادى:
- بەلگىلى ءبىر گەنەتيكالىق اۋرۋلار (مىسالى، مەدۋلليارلى كەمىك بۇيرەك – بۇيرەك ۇلپاسىندا ىسىككە الىپ كەلەتىن تۋعاننان پايدا بولاتىن دەفەكت)؛
- ەكىنشى تۇردەگى ديابەت (ديابەت ءزاردى قىشقىلداندىرادى، ال ول ءوز كەزەگىندە تاستىڭ تۇزىلۋىنە ىقپال ەتەدى)؛
- تۇز بايلانۋ اۋرۋى (بۇل سىرقاتقا شالدىققان ادامنىڭ قانىندا ءزار قىشقىلى كوبەيەدى)؛
- گيپەرپاراتيرەوز (قالقانشا جانىنداعى بەزدىڭ جۇمىسىنىڭ بۇزىلۋىنان قان مەن زاردە كالسيي ارتادى)؛
- بۇيرەك جەتكىلىكسىزدىگى.
بۇيرەكتەگى تاستى قالاي «ەمدەۋگە» بولادى؟
تەراپيەۆت، نەفرولوگ، ۋرولوگ الدىنا شاعىم ايتىپ كەلگەن ادامدى ارنايى تەكسەرىستەن وتكىزۋگە جىبەرەدى:
«الدىمەن قانعا اناليز تاپسىرادى: بۇل ونداعى كالسيي مەن ءزار قىشقىلىنىڭ كورسەتكىشىن انىقتاۋعا كومەكتەسەدى، سودان سوڭ نەسەپ ءاناليزىن تاپسىرادى جانە ۋزي-دەن وتەدى (كومپيۋتەرلى توموگرفيا نەمەسە قۇرساق قۋىسىنىڭ رەنتگەنى). ەگەر تاستىڭ بار ەكەنى بەلگىلى بولسا، ونىڭ كولەمىنە قاراي، ەمدىك شارالارى دا ءارتۇرلى جۇرگىزىلەدى» - دەيدى ۋرولوگ ر.قۇلمۇحامەتوۆ.
0،5 سانتيمەترگە دەيىنگى تاس تۇزىلىسىنە كونسەرۆاتيۆتى تەراپيا جۇرگىزىلەدى. ونداي جاندارعا كۇنىنە 1،9-2،8 ليتر سۇيىقتىق ىشۋگە كەڭەس بەرىلەدى، سۋ بۇيرەكتەگى شوگىندىنى تابيعي جولمەن شىعارۋعا كومەكتەسەدى. ال اۋرۋ سەزىمدەرىن باسۋ ءۇشىن ناۋقاسقا رەسەپتەن بوساتىلعان دارىلەر ۇسىنىلادى.
ءىرى تاستارعا ەلەكتروماگنيتتى تولقىندار (بۇل پروسەدۋرا «ەكستراكورپورالدى سوققى-تولقىندى ليتوتريپسيا» دەپ اتالادى) پايدالانىلادى. ءبىر سەانستىڭ ۋاقىتى – 40-60 مينۋت. ول جەڭىل ناركوزبەن وتكىزىلەدى. تاستان تولىق تازارۋ ءۇشىن مۇنداي پروسەدۋرانىڭ 4-5ء-ى جۇرگىزىلەدى. تاعى ءبىر نۇسقا – ينتراكورپورالدى ليتوتريپسيا دەپ اتالادى. بۇل تەك ناركوز ارقىلى جاسالاتىن پروسەدۋرا. وتا بارىسىندا نەسەپ جولىنا حيرۋرگيالىق قۇرىلعى كىرىپ، تاستى لازەر ارقىلى جويىپ جىبەرەدى.
بۇيرەكتە تاستىڭ پايدا بولۋىن الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
الدىمەن، ءومىر سالتىن وزگەرتۋ كەرەك. دارىگەر رينات قۇلمۇحامەتوۆتىڭ ايتۋىنشا، كۇنىنە 10 ستاقان سۋ ىشكەن دۇرىس. ونىڭ ءبىرىن اپەلسين نە ليمون شىرىنىمەن الماستىرۋعا بولادى. سەبەبى، بۇل اتالعاندار تاستىڭ قۇرىلۋىن كەشەۋىلدەتەدى. تۇزدى كوبىرەك پايدالانۋدان ساقتانۋ كەرەك.
وعان قوسىمشا، ىلگەرىدە ايتىلعان قىزىل ەت، قاقتالعان شۇجىق، كونسەرۆى سەكىلدى تاعامداردى ازايتىپ، سول قاتاردا اتالعان جاسىل وسىمدىكتەرى راسيونىڭىزعا قوسۋعا اسىقپاڭىز. ارتىق سالماقتان ارىلىپ، سەمىزدىككە دەيىن جەتە كورمەڭىز.
«دەنساۋلىعىڭىزدى كۇتىپ، ءجيى-جيى تەكسەرىستەن ءوتىپ تۇرعان ءجون. بۇيرەك تاسىن بولدىرماۋ ءۇشىن ۋزي-دەن ءوتىپ، نەفرولوگ پەن ۋرولوگقا قارالىڭىز» – دەيدى دارىگەر.
el.kz پورتالىنان
