"اسىل اردا التايىم"
ءسوزى: سۇلتان رامازان ۇلى جانبولاتوۆ
ءانى: تۇياق ايتاقىن ۇلى شاحقايىموۆ
ءبىر تىزەرلەپ كەۋدەمە قول تارتايىن،
ارمىسىڭ اعاجايىم-التايىم.
اقيىقتار مەكەن ەتكەن اسقارلار،
ەركە ەرتىس، قالىڭ ورمان، تال-قايىڭ.
قايىرماسى:
ەسىمدەسىڭ ءار دايىم،
اسىل اردا التايىم.
الەمگە ايگى اتىڭ بار،
قول جەتپەس قۇندى زاتىڭ بار
اناسىڭ تالاي اسىلعا،
كۋاسىڭ سان عاسىرعا.
تاريحتىڭ الىپ ەسىگى،
تىلدەستەر التىن بەسىگى.
شىڭدار كۋا ايىرعان بۇلت اراسىن،
تالاي تاۋعا ەرتەدەن زور اعاسىڭ.
قوينىڭا العان جاۋحارلارىن تاريحتىڭ،
تاۋ عانا ەمەس، وركەنيەتتى قالاسىڭ.
(قايىرماسى)
اسقارىڭدا قالىقتاعان قىرانىڭ،
اسپانىڭدا شارىقتاعان ءجىر-انىڭ.
ءنار الماققا اسىلىڭنان كەلىپ تۇر،
ساعىنىشى اڭساتتىرعان ۇلانىڭ.
(قايىرماسى)
سۇلتان رامازان ۇلى جانبولاتوۆ. 1936 جىلى 1-ايدىڭ 1-كۇنى، تارباعاتاي ايماعىنداعى شاعانتوعاي اۋدانىنىڭ قاراكەمەرىندە، مالشى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ورتالاۋدى تاۋىسقاسىن، 1952-1953 وقۋ جىلىندا تارباعاتاي 2-ورتا مەكتەبىندە مۇعالىم بولىپ، 1953-1956جىلدارى شينجاڭ ينستيتۋتى فيز-مات فاكۋلتەتىندە، 1957-1961 جىلدارى چاڭچۇندەگى جيلين ۋنيۆەرسيتەتى فيزيكا فاكۋلتەتى راديو-ەلەكترونيكا ماماندىعىندا، 1979-جىلى بەيجىن ونەركاسىپ ۋنۆەرسيتەتىندەگى اسپيرانتتاردىڭ كومپيۋتەر كۇرسىندا وقىعان.
سۇلتان 1956-1986 جىلدارى شينجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيزيكا فاكۇلتەتىندە 30جىل وقىتۋشى بولدى.
وسىدان كەيىن، لەكتور، جۇڭگو قازاقتارىنان تۇڭعىش دوتسەنت (1982-جىلدان)، كافەدرانىڭ جانە ينفورماسيا زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، فاكۋلتەت دەكاننىڭ ورىنباسارى (1982-جىلدان)، ۋنيۆەرسيتەت باستىعىنىڭ ورىنباسارى(1983-جىلدان)، ماگيسترلەر جەتەكشىسى (1985-جىل)، جۇڭگو ەلەكترونيكا قوعامىنىڭ باسالقا مۇشەسى، جۇڭگو ازۇلت جازۋىنداعى ينفورماسيالاردى وڭدەۋ قوعامىنىڭ ٴتوراعاسى، ش ۇ ا ر عىلىم جانە تەحنيكا قاۋىمداستىعىنىڭ تۇراقتى جوراسى، ش ۇ ا ر جوعارى وقۋ ورىندارى كاسىپتىك قىزمەت اتاقتارىن اتتەستاتتاۋ كوميسياسىنىڭ باستىعى، ت.ب. قىزمەتتەردى وتەدى. راديو-ەلەكترونيكا ماماندىعىن (قازىرگى شينجاڭ ۋنيۆەرسيتەتى ەلەكترونيكا فاكۋلتەتىنىڭ تاعانىن) قۇرىپ شىعۋعا باسشىلىق ەتتى. توتە جازۋدى كومپيۋتەردە بىرجاقتى ەتۋ جۇيەسىن جاراتقان توپقا جەتەكشىلىك ەتىپ، «عىلىم-تەحنيكالىق ىلگەرىلەۋ» سىيلىعىن (1985-جىلى) الدى. «كومپيۋتەر پرينسيپتەرى»، «جارتىلاي وتكىزگىشتىك راديوقابىلداعىش»، «ماگنيتوفوندى راديوقابىلداعىش»، «كالكۋلياتور»، ت. ب. تەحنيكالىق كىتاپتارى سول جىلدارى جارىق كوردى.
سۇلتان 1986-1996 جىلدارى ش ۇ ا ر وقۋ-اعارتۋ كوميتەتى ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى، بۇعان قوسا وقۋ-اعارتۋدى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى (1988)، شۇار-دىڭ «توتەنشە ۇلەسى بارجاس-ورتا جاس مامانى» اتاعىنىڭ جانە ونىڭ ءبىرىنشى دارەجەلى سىيلىعىنىڭ يەگەرى (1990)، جوعارى وقۋ ورىندارىندا ٴبىلىم بەرۋدى زەردەلەۋ ينستيتۋتىنىڭ باسشىسى جانە اعا زەرتتەۋشىسى، ۇرىمجى كاسىپتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى(قوسىمشا) بولدى. ال، 1993-2003 جىلدارى 8-جانە 9-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، ونىڭ ۇلتتار كوميسياسىنىڭ مۇشەسى قىزمەتىن وتەدى. 2005-جىلى دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ 3-قۇرىلتايىندا ونىڭ 7 كىسىلىك ٴتورالقاسىنا مۇشە بولىپ سايلاندى. ۇرىمجى كاسىبي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى بولۋدان سىرت، ش ۇ ا ر تەلەۋنيۆەرسيتەتى، قازاقستاننىڭ استاناداعى ەۋروازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، ق. شاكارىم اتىنداعى سەمەي ۋنيۆەرسيتەتى سىقىلدىلاردىڭ دا قۇرمەتتى پروفەسسورى اتاندى.
س.ر.جانبولاتوۆ 1986-جىلدان كەيىن، ياعني لابوراتوريادان قول ءۇزىپ، تەحنيكالىق ماماندىعىن جالعاستىرۋ مۇمكىندىگىنەن ايرىلعان سوڭ، اكىمشىلىك قىزمەتتەرىن تالاپتاعىداي اتقارۋدىڭ سىرتىندا، ءوزى بالا جاستان قىزىعاتىن، 1962-جىلدان بەرى ۇزدىك-سوزدىق(«دومبىرا فيزيكاسى» سەكىلدى وچەركتەر، «ارۋاقتار اراسىندا» سىقىلدى عىلىمي فانتاستيكالىق اڭگىمەلەر جاريالاپ) ارالاسىپ كەلگەن كوركەم ادەبيەتكە بۇرىلدى. 1994-جىلدان باستاپ «ءۇيسىن حيكاياسى» اتتى («ەلجاۋ كۇنبي»، «سانشورا كۇنبي»، «وڭعاي كۇنبي» روماندارىنان تۇراتىن») تريلوگياسى جارىق كوردى جانە ەلىمىزدە مەملەكەتتىك كىتاپ، شۇار-لىق «ۇزدىك تۋىندى» سىيلىقتارىنا يە بولدى. ول بەرتىندە، قازاقستاندا، 20-عاسىرداعى قازاق ءتىلدى 100 رومان اتتى باعدارلاماعا (العاشقى نۇسقاسىنا) ەندى. سۇلتاننىڭ وسى ەڭبەكتەرى ەسكەرىلىپ، 2004-جىلى،) ليۋ شاۋۋ، ۋاڭ يۇيحۋ، يۇسۇ ماماي، عازى امەت، پاشا يشاندارمەن بىرگە تۇڭعىش «تىيانشان ادەبيەت-ونەر سىيلىعىنداعى» «ۇلەس» سىيلىعىن الدى. 2008-جىلدان باستاپ شينجاڭ قازاقتارىنىڭ شاعىن ءبىر توبىنىڭ 20-عاسىرداعى ءومىرىن سۋرەتتەگەن «ءبىز» اتتى اۆتوبيوگرافيالىق تريلوگياسى بەيجىندە جانە قازاقستاندا جارىق كوردى امبە قازاقستاننىڭ «حالىقارالىق الاش ادەبي سىيلىعىن» ەنشىلەدى. جۋىقتا «ەجەلگى ۇلىس تاريحى»(«ۇيسىنناما») اتتى، ەرتەدەگى ۇيسىن مەملەكەتىنىڭ تاريحىن بايانداعان كىتابى جانە «قازاق تاريحىنان ساۋات» اتتى ەڭبەگى «اتا جۇرت» باسپاسى تاراپىنان جارىققا شىقتى. «قازاق تاريحىنان ساۋات» اتتى ەڭبەگى ورتالىق حالىق راديوسى ارقىلى تاراتىلدى.
سۇلتان مەملەكەتتىك جازۋشىلار قوعامىنىڭ مۇشەسى جانە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ شەتەلدىك مۇشەسى. اتالعان ەڭبەكتەرىنە وراي قازاقستان پرەزيدەنتى نازاربايەۆتىڭ بەكىتۋى ارقىلى، 2002-جىلى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 10جىلدىعىنا ارنالعان مەرەكەلىك مەدالمەن سىيلاندى، 2007-جىلى جۇڭگو مەن قازاقستان حالىقتارىنىڭ مىڭدعان جىلدىق تاريحي بەرەكەسى جىرلانعان «ءۇيسىن حيكاياسى» اتتى تريلوگياسى ءۇشىن «دوستىق» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. 2004-جىلى قازاقستان عىلىم اكادەمياسىنىڭ «قازاق عىلىمىنا قوسقان زور ۇلەسى ءۇشىن» گراموتاسىنا يە بولدى.
سۇلتان، اتالعان ەڭبەكتەرىنەن سىرت، اعارتۋ، ءتىل، جازۋ، ت. ب. جونىندەگى ماقالالارى مەن اڭگىمە، حيكايات، ولەڭدەرىن قوسقاندا 20 تومنان استام ەڭبەكتىڭ اۆتورى. بۇلار شەتىنەن جارىق كورۋدە.
تۇياق ايتاقىن ۇلى شاحقايىموۆ. 1940-جىلى دۇنيە ەسىگىن اشقان. شينجياڭ ۋنيۆەرسيتەتى ماتەماتيكا فاكۋلتەتىن تامامداعان. ىلگەرىندى-كەيىندى التاي ورتا مەكتەبىندە، التاي ايماقتىق سىفان مەكتەبىندە، التاي ايماقتىق وقىتۋشىلار ءبىلىم تولىقتىرۋ كوللەجىندا ماتەماتيكا وقىتۋشى، وقىتۋ گرۋپپاسىنىڭ باستىعى ؛ ىلە وقۋ-اعارتۋ ينيستيتۋتىندا (قازىرگى شينجياڭ قولدانىلمالى كاسىپتىك تەحنيكا ينيستيتۋتىندا) ماتىماتيكا وقىتۋشىسى، فيز-مات فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى قاتارلى مىندەت اتقارعان. تۇياق ايتاقىن ۇلى ەلىمىزدىڭ وقۋ-اعارتۋ شەبىندە ۇزاق جىلدار وقىتۋ، تالىم-تاربيە قىزمەتىمەن شۇعالدانىپ، ۇرپاق تاربيەلەۋ، وقىتۋشىلاردى جەتىستىرۋ جولىندا ايانباي تەر توگىپ، وشپەس ەڭبەك سىڭىرگەن ارداگەر. 1956-جىلى اتا-اناسىمەن بىرگە 16 جاسىندا وتانعا ورالعان مۇحاجىر، وتانشىل قايراتكەر. سودان بەرى كومپارتيانىڭ تاربيەسىندە ەسەيىپ-ەرجەتكەن كوممۋنيست. مايتالمان پەداگوگ. تالاي رەت وزات وقىتۋشى، ۇلگىلى قىزمەتكەر، ۇلگىلى پارتيا مۇشەسى بولىپ ناگراتتالدى. وبىلىستىق قوس وزاتتار جينالىسىنىڭ 1-دارەجەلى سىيلىق يەگەرى، ينيستيتۋت وقىتۋىنا 3-دارەجەلى ەڭبەك ءسىڭىرۋ اتاعىن ەنشىلەگەن قايراتكەر. ماتەماتيكا عىلىمى بويىنشا دوتسەنت. مەملەكەتتىڭ «جۇڭحۋا ايگىلى ادامدار شەجىرەسى»«، «جۇڭگو از ۇلتتاردىڭ مامان وقىمىستىلار سوزدىگى» قاتارلى ءتۇيىندى كىتاپتارىندا ىزگى ىستەرى تانىستىرىلعان مامان.
تۇياق شاحقايىموۆتىڭ قىرۋار ماتەماتيكالىق جانە پەداگوگيگالىق عىلىمي ماقالالارى مەن باسقادا ادەبي، تاريحي، شەجىرەلىك جانە مونوگراپيالىق ماقالالارى باسىلىم بەتتەرىندە جاريالاندى. مەملەكەت باسپاسىنان باسىلىم كورگەن: «اريفمەتيكا»، «تريگونومەتريالىق ەسەپتەۋلەر»، «ماتەماتيكا جانە ماتەماتيكتەر»، «شاحمات» قاتارلى كىتابتارى بار. «جىلىستاپ وتكەن جىلدارمەن جىلجىعان ءومىر ورنەكتەرى اتتى ەكى تومدىق ەسسە رومانى باسىلىمعا ۇسىنىلدى. «جالىندى جىلدار مەن الىمدى جىلدار» اتتى كىتابى جازىلىپ بولىپ، باسپاعا ۇسىنۋ الدىندا تۇر.
ءوزىنىڭ 44 جىلدىق قىزمەت ستاجىندا ۇرپاق تاربيەسى جولىندا كوز مايىن تاۋىسىپ، جۇرەك قانىن سارىققان باعبان، اياۋلى ۇستاز. ول، مايتالمان پەداگوگ رەتىندە، ىلگەرىندى-كەيىندى شينجياڭ گازەتى، التاي گازەتى، شينجياڭ وقۋ-اعارتۋ جۋرنالى قاتارلى باسىلىمداردا، سونداي-اق ەلىمىزدە ءتۇرلى سالا مامان قايراتكەرلەرىن تانىستىرعان ٴبىر نەشە كىتاپتا ىزگى ىستەرى تانىستىرىلدى.
اتالمىش ماماننىڭ ەندى ٴءبىر ەرەكشەلىگى ان-مۋزىكا اۋەسكەرى، ماندالين، گيتارا، گارمون، دومبىرا وينايدى. ”باۋىر ەتىم بالالارىم“، “اققۋلار جازى” (س: قۇماربەك ساقارين)، ”سول كۇندەر-اي“، ”تۋعان جەر“، ”يىيستيتۋت كەشى“، ”شاكىرتكە سالەم” ، ”جاپىراق جۇرەك جاس قايىڭ“(س: م. ماقاتايەۆ)، "قايران دا ەسىل قارتتارىم "، ”اق حالاتتى پەرىشتە“، ”اسىل اردا-التايىم“ قاتارلى ٴاندەر ، "اۋىل شاتتىعى " اتتى كۇي مۋزىكاسىن جازدى.
مانداليندە ءان-جىر مۋزىكالارىن تامىلجىتىپ ويناۋمەن بىرگە "سارجايلاۋ "، "اتا تولعاۋى "، "اداي "، "كوش كەرۋەن "، "اڭشىنىڭ زارى "، "اق جاۋىن ". . . قاتارلى 30 دان استام كۇي ورىنداي الادى. بۇگىندە بالا-شاعالارىنىڭ، جاناشىر دوس جاراندارىنىڭ، اعا-باۋىرلارىنىڭ اراسىندا ءانى قالماي، ساۋساعى تالماي كەلە جاتقان ونەرلى جان.
جاس كەزىندە سپورتشى بولىپتى، ۆاليبولدان مەملەكەتتىك 2-دارەجەلى سپورتشى سىندى كىنەشكالى زناك يەگەرى. ال، شاحماتتى ٴءبىر كىسىدەي وينايدى. شينجياڭ رايوندىق جارىستىڭ 4-دارەجەسىن ۇتىپ العان شاىماتشى. جۇڭگو ماتەماتيكا قوعامىنىڭ مۇشەسى، شينجياڭ ماتەماتيكا قوعامىنىڭ جوراسى، كۇيتىڭ قالالىق مۇعاجىرلار بىرلەستىگىنىڭ ورىنباسارى، شينجياڭ وقۋ-اعارتۋ جۋرنالىنىڭ ءتىلشىسى، وبلىستىق مۋزىكانتتار قوعامىنىڭ مۇشەسى قاتارلى مىندەتتەردە بولدى. بۇگىنگى كۇندە پەنسيونەر.
6alash ۇسىنادى
