اقىمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ۇلى پاراسات يەسى ەكەنىنە عالىمنىڭ 1912 جىلدان 1928 جىلعا دەيىن جازعان وقۋلىقتارىنداعى ءاربىر سوز-سويلەمدەر ارقىلى كوزىمىز جەتە تۇسەدى. جەلىلەس ماقالامىزدىڭ وتكەندەگى ەكى كەزەگىندە ۇلت ۇستازىنىڭ 1926 جىلى ءبۇتىن ءسوز ءادىسى ارقىلى جازىپ شىققان «ءالىپبي. جاڭا قۇرال» اتتى وقۋلىعىنىڭ مۇقاباسىنداعى، ايقارا بەتىندەگى (تيتۋل) جانە ءوزى جازعان العى سوزىندەگى اقپاراتتار مەن اڭداتپالاردىڭ وزىندە ۇشان-تەڭىز ۇلى ءمان جاتقانىن اشۋعا تىرىسقانبىز. تىپتەن، اقاڭنىڭ جازۋى نە ءۇشىن «توتە جازۋ» اتالعانىنا دا عالىمنىڭ ءوزىنىڭ سوزدەرىنەن دالەل كەلتىرە وتىرىپ، بىرنەشە تۇيتكىلدىڭ بەتىن اشقانداي بولعان ەدىك. بۇگىن عالىمنىڭ اتالعان وقۋلىعى – «ءالىپبي. جاڭا قۇرالىنىڭ» العاشقى بەتتەرىندە كەزدەسەتىن كەيبىر تىركەستەردى ادىستەمەلىك، ءتىل بىلىمىندىك جانە تەرمينجاسامدىق تۇرعىدان جۇرتقا جاياتىن بولامىز.
اقىمەت بايتۇرسىن ۇلى وتە جاڭاشىل عالىم بولعانى ءمالىم. 1912 جىلى بۇعان دەيىن اراب ءتىلىنىڭ زاڭدىلىعىنا بەيىمدەلگەن قادىمشە جازۋدىڭ قازاق جاستارىن ونەر-بىلىمگە شاقىرۋدا اۋىرلىق اكەلەتىنىن سەزىنىپ، «توتە جازۋدى» قولدانىسقا ەنگىزىپ، «قازاق» گازەتىن شىعارىپ، جاڭا جولمەن (دىبىس ءادىسى) «وقۋ قۇرالى» اتتى وقۋلىق جازىپ، سول وقۋلىعى ارقىلى 14 جىل بويى بىلىمگە شولدەگەن الاش بالاسىنا اعارتۋ جۇمىسىن كوش باستاپ جۇرگىزگەنى بەلگىلى. سولاي بولا تۇرسا دا، توڭىرەكتەگى ەلدەردىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى جاڭا باعىتتاردان دا قازاق بالاسى قالىس قالماسىن دەپ، «جاڭا قۇرالدى» جازىپ شىققانىن، بۇل قۇرالدىڭ عالىمنىڭ پاراسات بيىگىنە كوتەرىلگەن جىلدارى جازعان كەسەك ەڭبەگى ەكەنىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەس. ەندەشە، ءبىز ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ وسى «جاڭا قۇرالىنىڭ» سىرىنا ۇڭىلەيىك. اقىمەتتانۋ مەن الاشتانۋ تۇرعىسنان جەلىلەس جازىپ كەلە جاتقان بۇل تىزبەكتى ماقالامىز – «اقاڭ جازعان اسىل ءسوزدى» جەلىسىن ۇزبەي وقىپ وتىرعان وقىرمان وكىنبەسىنە سەنىمدىمىز.
بىرەگەي عالىم، ادىسكەر ۇستاز اتالعان وقۋلىعىنىڭ ءبىرىنشى بەتىن بىلاي جاساعان:
ايعايلاعان بالا، ىرىلداعان يت، ىزىڭداعان ارا.
ورتادا تۇرعان بالا «اااااا» دەپ دىبىستاپ تۇر. «ا» (ا) دىبىسىن (ءارپىن) وسىلاي بەينەلەسە، ارينە العاش الىپپە ۇيرەنىپ وتىرعان بالانىڭ ەسىنە مىقتاپ قالارى داۋسىز. سول جاقتا ارا ىزىڭداپ، «ززززززز» (ز) دەپ تۇرسا، وڭ جاقتا يت «ررررر» (ر) دەپ ىرىلداپ تۇر. بالاعا بىردەن ادام مەن جانۋارلاردىڭ دىبىستاۋى ارقىلى ءارىپتى ەلەستەتۋدىڭ ءوزى ءبىر تاپقىرلىق دەۋگە بولادى. سەبەبى، اتالعان ءۇش ءارىپ ءالىپبي رەتى بويىنشا كەلىپ تۇرعان جوق. دىبىس ءادىسى جولىمەن جازعان بۇرىنعى وقۋلىقتارىندا اۆتور باسقاشا جازىپ، ال ءبۇتىن ءسوز ءادىسى ارقىلى جازعان «جاڭا قۇرالىندا» ارىپتەر ارقىلى سوزدەردىڭ تەزىرەك قۇرالۋىن كوزدەسە كەرەك. ارا مەن يت جانە بالا ۇشەۋى قازاق ءۇشىن جات ۇعىم ەمەس. باسقا مىسالدان گورى وسى ۇشەۋى ارقىلى ءۇش دىبىستى ءبىلىمنىڭ ەسىگىن ءبىرىنشى رەت اشىپ وتىرعان جەتكىنشەكتىڭ ساناسىنا سىڭىرە سالۋ دەگەن وسى بولار.
ءۇش دىبىستى ارپىمەن بىرگە تانىپ العان بالا ەندى ەكىنشى بەتىن اشادى:
- ارا از.
ارىپتەر جايلى تۇسىنىگى ورناي قويماعان بالا وقۋلىقتىڭ ەكىنشى بەتىنەن كورەتىنى – ەكى ارا مەن بەس كوبەلەك. كوبەلەك كوپ تە، ارا از. از دەگەن سوزدەگى «ا» مەن «ز» دىبىسى ەستە قالۋى ءۇشىن، كىتاپتىڭ سول جاق شەكەسىندە ەكى ارا كوكەيگە وشپەستەي ورناپ قالارى مۇندا تۇر. وسى ارقىلى جاڭا عانا ءۇش ءارىپتى ۇيرەنگەن بالا ەندى «ارا از» دەگەن ءسوز تىركەسىن جازا الادى.
- شىققانىن شىرپىدان جاساۋ.
الاشتىڭ ۇلت ۇستازى ا. بايتۇرسىن ۇلى جاڭاشا وقىتۋ ادىستەمەلەرىنە ايىرىقشا ءمان بەرگەنى جانە سول تۇرعىدا جاي ادامنىڭ ويىنا كەلە بەرمەيتىن وڭاي ءارى قىزىقتى جولداردى پايدالانا بىلگەنىنە «جاڭا قۇرالدىڭ» ءار بەتىن اشقان سايىن كوزىمىز جەتە تۇسەدى. عالىم بالالارعا ساتىرلاتىپ تىڭ ارىپتەردى ۇيرەتە بەرۋدەن گورى، ويىن مەن ءىس-قيمىلدار جاساتۋ ارقىلى ارىپتەردى تۇبەگەيلى ساناعا ءسىڭىرۋدى كوزدەگەن.
سۋرەتتەگى كەستەدە ار، ارا، ازار، از، ازا، ازار دەگەن التى ءسوز تۇر. استىندا:
«بۇلار بولەك-بولەك سىزىق بويىمەن كەسىلىب، قارتاشا ۇلەستىرىلەدى.
اركىم وزىنە شىققانىن شىرپىدان (وتتىقتان) جاسايدى» دەپ ەسكەرتىلگەن. مىنەكي، ەندى بالالار وزدەرىنە تيگەن ءسوزدى شىرپىمەن جاساپ شىعادى ەكەن. بۇل دەگەن ءبىلىم مەن ويىننىڭ اراجىگىن اجىراتىپ ۇلگىرمەگەن جەتكىنشەك ءۇشىن تاماشا ءتاسىل ەمەس پە؟!
عالىمنىڭ وسىنداعى شىرپىنى نەگە تاڭداعانى دا تەگىن ەمەس. ەگەر، شىرپى ەمەس، قارىنداش نەمەسە تاياقشادان جاساڭدار دەسە دە بولار ەدى، ءبىراق، قازاقتىڭ مىڭجىلدىق عۇمىر وتى شىرپىدان (وتتىقتان) ياعني ۇساق وتىننان جانادى ەمەس پە؟! بالا ءۇشىن شىرپى جات دۇنيە ەمەس. ونىڭ ۇستىنە شىرپىنىڭ ءتۇزۋى، قيسىعى ارالاس كەلەدى. ءتۇزۋ شىرپى «ا» (ا) ءۇشىن، قيسىق شىرپىلار «ر» (ر) مەن «ز» (ز) ءۇشىن تاپتىرماس قۇرال عوي. كورەگەن عالىم مىنە وسىنى ەسكەرگەنى مەنمۇندالاپ تۇر. ونىڭ ۇستىنە «شىققانىن شىرپىدان» دەگەندە دە الليتەراسيالىق (ءبىرىڭعاي داۋىسسىز ش دىبىسىمەن كەلۋى) ۇيقاس بار. ول دا ەستىگەن ادام جادىندا جاقسى قالاتىن قۇبىلىس.
- ەرمەك – ەڭبەك.
ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ «ءالىپبي. جاڭا قۇرالىندا» «ەرمەك-ەڭبەك» اتتى جاتتىعۋ ءبولىمى ءار ساباقتان كەيىن بەرىلىپ وتىرادى. بۇل دا ەڭ اۋەلى ۇيقاسىپ تۇسكەن تەڭ تىركەس. سوسىن، اسسونانستىق قۇبىلىس (ءبىرىڭعاي ە داۋىستى دىبىسىمەن كەلۋى) بار. ۇشىنشىدەن، بۇل تىركەستىڭ ماعىناسى تۇسىنىكتى. ءبىر قاراساڭىز ەرمەك سياقتى، ءبىر قاراساڭىز ەڭبەك سياقتى. ءبىراق، بالا وسى ەرمەك-ەڭبەك بارسىندا حات ءبىلىپ، قارا تانىپ الادى. «ءبىز بۇگىن ەرمەك-ەڭبەك ساعاتىندا ارىپتەردىڭ شىققانىن شىرپىدان جاسادىق» دەپ بالا ماسايراپ وتىرسا، قانداي قىزىقتى بولارى مۇندا تۇر.
- العانىن جازۋ (ەرمەك-ەڭبەك).
ا، ر، ز ءۇش دىبىستى تانىعان بالا ءبىرىنشى ەرمەك-ەڭبەك ارقىلى ولاردى شىرپىدان جاساۋدى ۇيرەنىپ الدى دەلىك، ەندى ەكىنشى ەرمەك-ەڭبەك ارقىلى ءوز ۇلەستەرىنە تيگەن ارىپتەردى جازۋى كەرەك ەكەن. ونى جايدان-جاي جازا سالماي، بالالار ۇلەسكەندە ۇتقان جاق ۇپاي ارقىلى وسىنى جازۋ مىندەتتەلىپتى. اۆتور جوعارىداعى كەستەنى ءسال عانا وزگەرتىپ، كەستە سوڭىنا بىلاي دەيدى:
بۇلاردى دا بولەك-بولەك سىزىق بويىمەن كەسىب، ەكى بالا، نەمەسە وداقتاسىب ەكى جاق ۇش-ۇشتەن ۇلەسىب الادى.
العاننان كەيىن العان سوزدەرىنىڭ ارىپتەرىن سانايدى.
ءارىپ كوب شىققان جاعى ۇپاي سالادى. ۇپاي تۇسكەن جاق العان سوزدەرىنىڭ ءبارىن جازادى.
ءارىپ ەش جاعىنا ارتىق شىقپاسا، ءارقايسىسى العان سوزدەرىن جازادى.
ۇپاي سالعان جاق و جولى ءبىر ءسوز دە جازبايدى.
ويىن قىزىعىنا ەنە وتىرىپ، ءبىلىمنىڭ مۇنشاما تاماشاسىنا باتقان بالادا ارمان بولسىن با؟ ءبىر قاراعاندا ويىن، ءبىراق، بالانىڭ ويىن وسىرەتىن تاپقىر ويىن.
- وداق – گراۋپپا.
جوعارىداعى ويىن ەسكەرتپەسىندە وداقتاسۋ دەگەن ءسوز بار. بۇل جات ءسوز ەمەس. ءقازىر ءبىز توپقا ءبولىنۋدى گرۋپپا دەپ ءجۇرمىز. بالا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاي سالا، ويىن ارقىلى ءبىلىم العاندا وداقتاسۋدى ۇيرەنەدى. وداقتاسىپ باسەكەلەسىپ ۇيرەنۋدىڭ قىزعىندى بولاتىنىن عالىم وتە جاقسى بىلگەن.
- قيسىنداۋ (ەرمەك-ەڭبەك)
بالالار ءارىپتى دىبىس ارقىلى تانىدى. شىققانىن شىرپىدان جاسادى. وداقتاستى، جەڭىلگەن جاق ارىپتەردى جازدى. ەندى قيسىندايدى. جوعارىداعى شاعىن كەستەنى قايتا بەرىپ، وقۋلىق جازۋشى عالىم كەستەدەگى سوزدەردى قيسىنداۋ تۋرالى بىلاي دەپ جول نۇسقايدى:
وسى التى ءسوزدى بولەك-بولەك كەسكەننەن كەيىن ەكەۋ-ەكەۋدەن قوسىب، قىيسىنىن كەلتىرىب بالالار سويلەم جاساۋلارى كەرەك. جاساعان سويلەمدەرىن جازىب وتىرادى. ەكى-ەكىدەن ارتىن-الدىن الماستىرىب قوسىب، وسى سوزدەردەن وننان اسىۋ سويلەم مەن لەپەس جاساۋعا بولادى.
ەندى بالالار وسى ايتىلعان بويىنشا، ار، از، ارا، ازا، اراز، ازار دەگەن التى ءسوزدى قيسىندايدى ياعني قيسىنىن كەلتىرىپ، ءسوز تىركەسىن قۇرايدى. بالالار «از ازار»، «ارا ازار»، «اراز ازار»، «ارا از»، «از ارا»، ت.ب. ونشاقتى تىركەس جاسايدى ەكەن. شەشەندىككە تاربيەلەۋدىڭ دە باسى وسى الىپپەنىڭ ءبىرىنشى بەتىنەن باستالاتىنداي.
عالىم اتاپ وتىرعان «قيسىنداۋ» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى قانداي تاماشا قيسىندالىپ تۇر. ءبىزدىڭ بۇگىنگى ويىمىزشا بولعاندا، ءسوز قۇراۋ، سويلەم قۇراۋ، سوزدەردى ىڭعايىنا قاراي بىرىكتىرۋ، سوزدەردى بىر-بىرىنە ماعىناسىن كەلتىرىپ جالعاۋ دەپ كورسەتەتىن شۇبالاڭقى ويىمىزدى جالعىز-اق «قيسىنداۋ» ءسوزى بەينەلەپ بويىنا سىيدىرىپ تۇر. عالىمنىڭ وسى «قيسىنداۋى»، «ەرمەك-ەڭبەگى»، ت.ب. اتاۋلارى كەزدەيسوق اتالعان سوزدەر ەمەس، وقۋلىق سوڭىنا دەيىن بالالاردىڭ وقىعان ءبىلىمىن ءسىڭىرۋ بارىسىندا ىستەلەتىن جاتتىعۋلاردىڭ اتاۋ رەتىندە قولدانىلادى.
لەپەس – ءسوز تىركەسى. سويلەم نەمەسە لەپەس جاساۋعا بولادى دەيدى وقۋلىق شىعارۋشى عالىم. وسى جەردەگى ماعىناسىنا قاراپ ءبىز عالىم سوزدەر تىركەسىن «لەپەس» دەپ اتادى ما ەكەن دەگەن ويدا بولىپ وتىرمىز. قازاقتا «جاقسى لەپەس – جارىم ىرىس» دەگەن ءسوز بار. ياعني، لەپەستىڭ ءبارى سويلەم بولمايدى. ءسوز تىركەسىنەن دە ادامنىڭ ايتپاق ويى، لەبىزى بىلىنەرى داۋسىز. وسى جەردە ءبىز «لەپەس» ءسوزىنىڭ ماعىناسى تۋرالى سوزدىكتەرگە جۇگىنىپ ەدىك: ەتيمولوگيالىق سوزدىكتە مىناداي تۇجىرىمعا كەز بولدىق:
«جاقسى لەپەس — جارىم ىرىس (ماقال). ءدال وسى ماقالداعى لەپەس ءسوزىن لەبىز سوزىمەن الماستىرىپ «جاقسى لەبىز — جارىم ىرىس» دەپ ايتۋعا دا بولادى. ءبىراق بۇل ەكەۋى ءبىر ءسوز ەمەس. لەبىز ءسوزى اراب-پارسى تىلدەرىندەگى «ءسوز» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەتىن (لافز) سوزىنەن اۋىسقان. ف. ە.كورش قازاق تىلىندە لەپەس ءسوزى لەبىز سوزىنەن شىعۋى مۇمكىن ەمەس، ۇيتكەنى قازاق تىلىندە س//ز دىبىستارىنىڭ الماسۋى كەزدەسپەيدى. لەپەس اراب- پارسى تىلدەرىندەگى «ءدام»، «لەپ»، «تىنىس» ماعىناسىنداعى (نافاس) ءسوزىنىڭ وزگەرگەن ءتۇرى بولۋ كەرەك دەيدى (ورياس. ت. II، كن. I، 1906، 283). وسى پىكىرگە ءبىز دە قوسىلامىز. ويتكەنى، قازاق تىلىندە (اسىرەسە اراب-پارسى تىلدەرىنەن ەنگەن سوزدەردەگى) ن دىبىسىن ل دىبىسىمەن يا كەرىسىنشە الماستىرىپ ايتۋ ءجيى كەزدەسەدى. (سالىستىر: ءناپسى ءلاپسى). (ب. س.)» (ا. ىسقاقوۆ، ر. سىزدىقوۆا، ش. سارىبايەۆ. قازاق ءتىلىنىڭ قىسقاشا ەتيمولوگيالىق سوزدىگى، قازاق سسر-نىڭ «عىلىم» باسپاسى، الماتى -1966. – 240) .
«قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگىندە» «لەپەس» ءسوزىن بىلاي وربىتەدى:
[ار. لفظ ] ز ا ت. ايتىلعان ءسوز، لەبىز. ءبىر سۋىق حابار ەستىپ، سۋىت ءجۇرىپ كەپ ەدىم. لەپەسىڭ جاقسى ەكەن (ز.شاشكين، توقاش بو- كين). جاقسى لەپەس جاتپايدى (ماقال-ناما). سويى – تاتار، زاتى زيالى ف.مانسۋروۆتىڭ بۇل ويى شىنايى لەپەس ەدى («جاس الاش»). (قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ سوزدىگى. ون بەس تومدىق. 10-توم. / قۇراست.: م.مالباقوۆ، ن.وڭعاربايەۆا، ا.ۇدەربايەۆ جانە ت.ب. – الماتى، 2011. -752 ب).
ال، قازاق ءتىلىنىڭ كىرمە سوزدەر سوزدىگىندە: لەپەس- «ءۇن، داۋىس شىعارۋ»، «ءسوز، سويلەم». بۇل ماعىنالارى قازاق فولكلورلىق جىرلارىندا كەڭىنەن قولدانىلعان. قازىرگى تىلىمىزدە «جىلى، جاعىمدى، ءىلتيپاتتى ءسوز» دەگەن اۋىسپالى ماعىنادا قولدانىلادى (قازاق ءتىلىنىڭ كىرمە سوزدەر سوزدىگى / قۇراستىرعاندار: ش. قۇرمانباي ۇلى، س.يساقوۆا، ب.ميزامحان جانە ت.ب. الماتى: «ۇلتتىق اۋدارما بيۋروسى» قوعامدىق قورى، 2019. – 596 ب.) دەپ كەلتىرىلگەن.
مىنە، وسى ايتىلعانداردى جيناقتاي كەلسەك، ا. بايتۇرسىن ۇلى سويلەم نەمەسە لەپەس جاساڭدار دەگەندە، سويلەم نەمەسە سوزدەردىڭ تىركەسىن جاساڭدار دەگەنى بولار دەپ ويلايمىز. سەبەبى، سوزدەردەن لەپەس قۇراۋ وقۋلىقتىڭ ءبىر جەرىندە عانا ەمەس، كەلەسى بەتتەرىندە دە كەزدەسەدى.
اقىلحات (اقىل قات).
وقۋلىقتىڭ سەگىزىنشى بەتىندە ءتورتبۇرىشتىڭ ءار بۇرىشىنا سوزدەر جازعان. تۇسپا-تۇس سوزدەردى وقىعان ادام: «از ازار» جانە «اراز ازار» دەگەن ەكى لەپەستى وقي الادى. عالىم وسى جەردە «اقىل حات» دەگەن ءسوزدى الدەبىر اتاۋعا بالاما رەتىندە العان سياقتى. ياعني تۇجىرىمدى ءبىر تۇراقتى تىركەس (فرازەولوگيالىق تىركەس) ماعىناسىندا السا كەرەك. تۇراقتى تىركەستەرگە ماقال-ماتەل، يديومالار كىرەتىنى بەلگىلى. ياعني، بۇلار جاي ءسوز تىركەستەرى مەن سويلەمدەردەن گورى اجارلى، بەينەلى سوزدەر تىزبەگى.
عالىم وقۋلىعىندا ءبىرىنشى ساباقتا ۇيرەتىلگەن ءۇش ءارىپتى «ەرمەك-ەڭبەكتىڭ» بىرنەشە جاتتىعۋى ارقىلى ۇيرەنگەننەن كەيىن، ساباقتىڭ سوڭىن ءبىر بەينەلى سوزبەن تۇيىندەۋ ءۇشىن اقىلحات جاساۋدى تاپسىرماعا بەرگەنى بولسا كەرەك. ولاي دەيتىنىمىز – سۋرەتتە كورسەتىلگەن اقىلحاتتىڭ ۇلگىسى وزگە جاي كەستەلەرگە ۇقسامايدى. فورماسى حاتتىڭ ۇلگىسىنە ۇقساس كەلىپ، ءتورت بۇرىشتان ءتورت ءسوز كوركەم ويدى بەينەلەپ تىركەسىم تابادى. «از ازار، اراز ازار» دەگەن اقىلحاتتىڭ ءوزى ساباق ۇيرەنۋشىنىڭ ەسىندە قالۋمەن بىرگە، وزگە ادامعا دا وي سالادى. ارينە، از بولۋ مەن بەرەكەسىز بولۋدان ازىپ-توزىپ بارىپ تۇعىرىنا قايتا قونعان ەل ەمەس پە ەدىك. اقىلحات دەگەن اتاۋدى عالىمنىڭ وسى ماعىنادا الدى دەيتىنىمىزگە تاعى ءبىر سەبەپ، اتالعان وقۋلىقتىڭ سوڭىندا قۇلاقحات دەگەن تەرمين كەزدەسەدى. قۇلاقحات (وقۋلىقتا قۇلاق قات بولىپ جازىلعان) ءتارتىپ-تۇزىم، قاعيدا-ەرەجەلەر ەكەنى مازمۇنىنان شىعىپ تۇر. قۇلاقحاتتى ساباقحانانىڭ كورنەكتى جەرىنە ءىلىپ قويادى. سول سياقتى، اقىلحات تا ساباقتان الىنعان بەينەلى ءتۇيىن سوزدەردى جازىپ وتىراتىن حات بولعانى. قورىتا كەلگەندە، اقاڭشا ايتقاندا، جاي ءسوز تىركەسى – لەپەس، تۇراقتى ءسوز تىركەسى – اقىلحات.
مىنە، ا. بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۇتاس ءسوز ادىسىمەن جازعان «ءالىپبي. جاڭا قۇرالىنىڭ» جەتكىنشەكتەرگە قازاق الىپپەسىن ۇيرەتەتىن ءبىرىنشى ساباعىنان وسىنداي ماعلۇماتتاردى بايقاي الامىز. اينالاسى بىرنەشە بەتتىڭ ىشىنەن عالىمنىڭ وسىدان عاسىر بۇرىن جازعان وقۋلىعىنداعى زاماناۋي ءبىلىم بەرۋدىڭ ەڭ قىزىقتى ءارى وزىق تاسىلدەرىن جاساعان بايقامپازدىعىن، شەبەرلىگىن جانە تەڭدەسسىز پاراساتىن كورە باستادىق. وقۋلىقتىڭ كەلەسى بەتتەرىندە كەزدەسەتىن قىزىقتى مالىمەتتەردەن بۇل ويىمىزدىڭ ونان ءارى دالەلدەنە تۇسەتىنىنە سەنىمدىمىز. سەبەبى، اقىمەت بايتۇرسىن ۇلى – ۇلتتىڭ ۇلى ۇستازى ەدى.
ادىلەت اقىمەت ۇلى
م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى
