Belgili jýrnalıs, ǵalym Dosan Baımoldaulynyń «Qıly taǵdyr» atty tarıhı zertteý kitaby jaryq kórdi.
Bul kitapta Tarbaǵataıda týyp, Ulanbatyrda nebári 34 jasynda atylǵan Shoqamanov Mahmýd Ybyraıulynyń qıly taǵdyry baıandalady. Kitap muraǵattyq qujattardyń naqty málimet, derekterimen qundy.
Mahmýd Ybyraıuly – 1917 jyly Tarbaǵataıda dúnıege kelgen. Ata jurty Semeı, Úrjar.
Qytaı, orys, mońǵol, uıǵyr, basqa da tilderdi jettik meńgergen. 1940 jyldarda gomından ezgisine qarsy uıymdardyń (qazaq, qyrǵyz aǵartý odaǵy bastyǵy) bel ortasynda saıası kúreske qatysyp júrip, eki el aralyq qatynas máselesimen (Mońǵol jerindegi Ospandy qaıtaryp kelýge Shen Shı Saı ókimeti Nýrmahmýd, Husaın Mahmýd úsheýin jumsaıdy) júrgeninde 1944 jyly qapyda qolǵa túsken. Ol 1946 jyldyń basynda bosatylyp, 1951 jyly qaıta ustalady.
Mońǵolıa ishki ister mınıstrliginiń usynysymen Mahmutty 1951 jyly 13 naýryzda memlekettik prokýratýraǵa «1944 jylǵy qylmysy» boıynsha ótkeredi. 77 táýlik qamaýda tergeledi. 21-mamyrda qylmys zańynyń 62-tarmaǵy boıynsha jaza kesip, aıdan astam qamap, 23-maýsymda tótenshe komısıa atý jazasyna buıyryp, 29-maýsymda Ulanbatyr ýaqytymen 23 saǵat 50 mınýtta atqan!.. Osylaısha nebári 34 jasynda ulty úshin otqa túsken qazaqtyń bir arysy Úrjarda týyp, Ulanbatyrda atylady.
Mahmuttyń artynda eki uly qaldy. Eki ulǵa «halyq jaýynyń urpaǵy» degen jaman at taǵylmaýy úshin olardyń tegin ózgertip, naǵashylary asyrap alady. Mahmuttyń urpaqtary (nemereleri) búginde Qazaqstanda ómir súrip jatyr. Marqumnyń ózi jetpegen topyraqqa urpaǵy jetipti.
Mahmuttyń tergeý derekhattary úsh tomdyq, tirkeý nómiri-10817, oǵan berilgen jaza «jalǵan jala» dep sanalyp Mońǵolıanyń joǵarǵy soty 1991 jyly jeltoqsanda Mahmutqa taǵylǵan «halyq jaýynynan» aqtap, abyroıyn sergitken.
Shoqamanov Mahmýd Ybyraıulynyń qıly taǵdyryn tolyǵyraq Dosan Baımoldauly jazǵan «Qıly taǵdyr» atty tarıhı zertteý kitabynan oqı alasyzdar!
6alash usynady
