Mustafa Kábenuly Ábdirahman (23.11.1954, Musahodjaly aýyly, Kaıserı qalasy, Túrkıa, – 15.3.1995, Almaty) – belgili sportshy, taekvondodan qara belbeý 6 dan ıegeri, QR taekvondo (WTF) federasıasynyń negizin qalaýshy, halyqaralyq dárejedegi jattyqtyrýshy.
Naıman taıpasynyń baıjigit rýynan. Stambuldaǵy orta mektepti bitirip, Taıvandaǵy eksperımentaldy ýnıversıtetti jáne sol eldegi Halyqaralyq qatynastar ýnıversıtetiniń jýrnalısıka fakúltetin qosa bitirgen. Osy elde júrip koreıdiń kóne sport óneri taekvondony úırendi. Keıin Germanıanyń Keln, Múnhen jáne Túrkıanyń Stambul qalalarynda óziniń taekvondo mektebin ashqan. Qazaqstan táýelsizdik alǵannan keıin Almatyǵa kelip, taekvondo mektebin ashty. Belgisiz jaǵdaıda qazaǵa ushyrap, denesi Stambul qalasynda jerlendi. 2000 jyly Almaty qalasynda Óztúrik Mustafa atyna kóshe berilip, eskertkish belgi qoıyldy. 2004 jyly Óztúrik Mustafanyń 50 jasqa tolǵan mereıtoıy qarsańynda Almaty oblysy Talǵar aýdany Besaǵash aýylynda eskertkishi ashyldy.
- 1975-1980 jj. Taıbeı qalasyndaǵy Halyqaralyq Saıasat Ýnıversıtetinde oqydy, halyqaralyq-jýrnalıst mamandyǵy boıynsha joǵary bilimin Taıvanda aldy.
- 1980-1990 jj. Taekvon-Do joǵary mektepteriniń negizin AFR men Túrkıada qalady.
- 1990-1995 jj. tarıhı eli Qazaqstanǵa oralyp eńbek etti. Taekvon-Do joǵary mektebiniń negizin qalaýshy.
- Taekvon-Do sportynan alty-dúrkin álem chempıony, 6-shy Dan dárejesi bar, halyqaralyq jattyqtyrýshy. Alty tilde sóılegen.
- 1995 jyly Almaty qalasynda qaıtys bolyp, Stambulda (Túrkıa), ákesi jatqan beıitke jerlengen.
Mustafanyń ákesi Qaben (Qabyl) Tóleýbaıuly el bastaǵan kósem, sóz bastaǵan sheshen, jaýyryny jer ıiskemegen ataqty palýan bolǵan. Sol kezderi el ishinde kámpeske bastalyp ketedi de, bir áýlet bir túnniń ishinde tutasymen taýdan asyp, Ulasty ózenin jaǵalaı júrip, Shyń eline ótip ketedi. Alaıda araǵa jıyrma jyl salyp, Qytaı elinde de qyzyldar qyrǵyn salǵan súreń bastalyp, 50- jyldary Túrkıaǵa baryp turaqtaýdy oılaıdy. Anadoly eline jetýde ońaıǵa soqpaıdy. Adamzat aıaǵy tımegen ataqty Takmala shólin basyp ótip, Úndistan shekarasyna da jetedi. Jol-jónekeı qyrǵyn soǵystan kóz ashpaı Pákistan arqyly áıteýir Túrkıaǵa taban tireıdi. Qalyń toptan qalǵan jurnaq mine, osylaı Kaıserı qalasynan pana tabady. Jergilikti túrikter birden jaqsy qabyldaıdy. Qandastar dep qurmetteıdi. Sonyń arqasynda bul áýlettiń jaǵdaılary da jaqsara bastaıdy. Qaben aǵa osy jerde palýandarmen beldesip, óziniń jaýyryny jer ıiskemeıtin sheber ekenine kóz jetkizedi. Túrik baýyrlardyń Qaben aǵaǵa degen syılastyqtary artyp, Óztúrik atap ketken. Mine, osylaı otbasy músheleri osy ataýdy ózderine tek etip alady.
Arada biraz ýaqyt ótkende, ıaǵnı 1954 jyly Qaben aqsaqaldyn úıinde qýanyshty ýaqıǵa bolady. Ómirge ul keldi. Esimin Mustafa qoıady, tegin Óztúrik etip jazdyrady. Bala Mustafa óte zerek, alǵyr bolyp ósedi. Bar bolǵany 16 jasynda Ystambul qalasyndaǵy mektepti aıaqtap, arnaıy joldamamen Taıvanǵa oqýǵa attanady. Bul álemniń túkpir-túkpirinen talantty balalardy jınap, oqytqaly jatqan eksperımentaldy oqý orny edi. Eshbir aqysyz, emtıhansyz oqýǵa túsken Mustafa bes jyl ótken soń jýrnalısıka fakúltetin bitiredi. Bul oqý ornynda oqyp júrip Mustafa koreı halqynyń jekpe-jek óneri − taekvandomen aınalysady.
Mustafa 1995 jyldyń 11 naýryz kúni Almatydaǵy Balýan Sholaq atyndaǵy sport saraıynda ótip jatqan kıkboksıńten jarysty tamashalaýǵa barady. Jarys aıaqtalǵannan keıin Mustafa ózin jaısyz sezinedi de, dáriger shaqyrady. Dárigerler Mustafany Almaty qalasyndaǵy QR Prezıdenti İs basqarmasy Medısınalyq ortalyǵynyń Ortalyq klınıkalyq aýrýhanasyna jatqyzady. Mustafa Óztúrik 1995 jyldyń 15 naýryz kúni Almaty qalasyndaǵy QR Prezıdenti İs basqarmasy Medısınalyq ortalyǵynyń Ortalyq klınıkalyq aýrýhanasynda qaıtys bolady. Qaryndasy Ferýhannyń jáne týystarynyń sheshimimen Mustafa Óztúrik Ystanbuldaǵy qazaqtar kóptep turatyn Gúneshli aýdanyndaǵy zıratqa óziniń ákesiniń janyna jerlenedi. Anasy Rázıa BAQ-qa bergen suqbatynda: "Jurttyń birazy «Mustafanyń súıegin Túrkıada jerleýge Halıfa Altaı sebepker boldy» dep júrgen kórinedi. Shyndyǵynda, olaı emes. Kerisinshe, «osynda qaldyraıyq» dep aqyl qosqan alǵashqy adam edi. Biraq, Mustafanyń qaryndasy, meniń qyzym Ferýhan qarsy boldy. «Aǵam ákemniń qasynda jatsyn. Juma saıyn baryp, Quran oqyp turamyz» dedi ol. Ol kezde meniń bálen dep aıtýǵa shamam joq edi" degen.
Mustafa Óztúriktiń dosy Mamet Damır: «15 naýryzda onyń jaǵdaıy qıyndaı berdi. Keshki bes jarymda ol kóz jumdy. Onyń janynda bolǵan dostary: «Ony bireýler ýlaǵan» dedi». 1995 jyldary elde reketırlik ýaqyt edi. Bireýlerge Mustafanyń elge kelip, kóterile bastaǵany unamasa kerek. Bizdiń boljamymyzsha, onyń tamaǵyna ý qosqan sıaqty» deıdi.
Alaıda aýrýhananyń bergen resmı málimeti Óztúriktiń qastandyqpen óltirilgenin rastamaıdy.
6alash usyrdy
