Astanada belgili jýrnalıs Qalıakbar Úsemhanulynyń «Ańsap keldim ata jurt» kitabynyń tusaý keseri ótti
Sharaǵa jazýshy Qoıshyǵara Salǵarauly, Tursynhan Zákenuly, Qarjaýbaı Sartqojauly, Erkin Qydyr bastaǵan zıaly qaýym ókilderi qatysty.
«Oı túbinde jatqan sóz», «Sóz syryna qushtarlyq», «Tildestirmek tilshiden» syndy úsh bólimnen quralǵan bul eńbekte avtordyń sońǵy jyldary ult taǵdyryna, el jaǵdaıyna, til máselesine qatysty jazǵan maqalalary men ǵalym, zertteýshi, jazýshy, mamandarmen ár taqyrypta ótkizgen suhbattary, sondaı-aq ulttyq dúnıetanym turǵysynan jazylǵan eńbekteri engizilgen. El tarıhy men jer tarıhyna qatysty shaǵyn zertteýleri de kitap mazmunynan kórinis tapqan.
«Óz basym úsh taraýǵa toptastyrylyp, elý túrli taqyrypty qamtyǵan qoljazbany túgel oqyp shyqqanda ár túrli oqıǵalardan quralǵan úzik-úzik shaǵyn áńgimelerdi emes, qazaq halqy bastan keshirgen tirliktiń belgili bir kezeńiniń bar bolmysyn kóz aldyńa ákeler bas-aıaǵy bútin, tolyqqandy tutas bir kórkem shyǵarmany oqyǵandaı kúı keshtim. Jınaqqa engen eńbekterdiń qaı-qaısysynyń da aqparattyq maǵlumatynan tanymdyq taǵylymy basym. Osyǵan oraı bulardy gazet maqalalary degennen góri «etnografıalyq tanymdyq shaǵyn áńgimeler jınaǵy» dep qabyldasaq ta artyq bolmaıtyn sekildi.
Mundaǵy taǵy bir erekshelik – ár áńgime qozǵalǵan taqyrybyna qatysty qorytylǵan jeke adamnyń ózindik paıymdaýynyń túıini bolǵanymen, sol túıindeýlerdiń qaı-qaısysynyń da avtordyń óziniń Qytaı men Qazaqstanda kórgeni men bilgeninderin ózara salystyrý arqyly paıymdalyp, naqty tujyrym jasalynatyndyǵynda, basqasha aıtqanda, turmys tirshiligi, tanym-túsinigi, salt-dástúri bir-birine uqsamaıtyn eki elde qazirgi tańda ómir súrip jatqan qazaq halqynyń búgingi urpaqtarynyń eldik tirligindegi jetistigi men kemshiligin salystyra saralap kórsetý arqyly jastardyń oılasýyna, ishteı ózindik bir baılamǵa kelýine, bastan keship jatqan jaǵdaılarynyń mán-mazmunyn jete túsinýine múmkindik jasaýy.
Osy oraıda shyǵarma tiliniń shuraılylyǵyn da erekshe ataı ketken jón. Ár áńgimeni oqı otyryp, ótken zamandarda ómir súrgen ata-babalarymyzdyń oı oramymen, sóıleý mánerimen qaıyra ushyrasqandaı kúı keshesiz. Bodandyq buǵaýynda ǵasyrlar boıy otarlaýshylar jıynynyń qaýly-qararlaryn, plenýmdary men sıezderiniń materıaldaryn aýdarý arqyly óziniń burynǵy kórkemdik kelbetinen, áýezdi úndiliginen aıyrylyp, kálkalyq aýdarma ómirge ákelgen jasandy sóz tirkesterin qalyptastyryp úlgergen qazaq tiliniń qazirgi ahýalyn da anyq ańǵarǵandaı bolasyń. Ókinish ózekti órteıdi. Osy aýdarma tildiń saldarynan qoldanysqa enbeı, qazaqtyń qanshama qunarly sózderi umytylyp, búgingi urpaqqa jetpeı qaldy. Bir qýanarlyǵy - Qalıakbar osy eńbeginde sondaı sózderdiń birazyn qaıta tiriltip, úıirine qosypty. Ár áńgimeden osyndaı sózderdi kezdestirgen saıyn, beıne bóten elde júrgende oıda joqta eski tanysyńdy kezdestirgindeı qýanyp, erekshe bir sezimge bólenesiń», -deıdi Tarıhshy, ǵalym-jazýshy Qoıshyǵara Salǵarauly.
Qalıakbar Úsemhanuly 1979 jyly 18 qyrkúıekte QHR Shyńjań ólkesiniń Boǵda baýraıyndaǵy Shonjy aýdanynda dúnıege kelgen.
1999-2004 jyldary Shyńjań ýnıversıtetinde «áleýmettaný» mamandyǵyn oqydy. 2018 jyly atajurtqa oralǵan ol 2020-2021 jyldary «Turan-Astana» ýnıversıtetinde «qazaq tili men ádebıeti» mamandyǵy boıynsha bilim alyp, pedagogıka ǵylymdarynyń magıstri atandy.
Qalıakbar eńbek jolyn Qytaı qazaqtary baspasóziniń qara shańyraǵy – «Shyńjań» gazetinen bastady. Atalǵan gazette tilshi, fototilshi bolyp 14 jyl qyzmet atqarǵan Qalıakbar Qytaı qazaqtarynyń jýrnalısıka salasynda ózindik iz qaldyrdy. QHR Shyńjań aqparat syılyǵynyń İ ornyn 9 márte, İİ ornyn 8 márte, İİİ ornyn 14 márte aldy. Qytaı teristigindegi bes ólkeniń «Az sandy ulttar aqparat syılyǵymen» 8 márte marapattaldy.
«Kósh» fotosy ólkelik fotobaıqaýda İİ oryn aldy.
2020 jyly Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyq mereıtoıyna arnalǵan stýdentter men magıstranttar arasynda ótken «Abaı álemi» ǵylymı baıqaýynda İİİ dárejeli dıplommen marapattalsa, 2021 jyly «Nur Suńqar» respýblıkalyq baıqaýynda «Ushqyr qalam» nomınasıasyn jeńip aldy.
Qalıakbar Úsemhanuly qazir «Astana aqshamy» respýblıkalyq qoǵamdyq-saıası gazetinde sholýshy bolyp qyzmet atqarady.
Rızabek Núsipbekuly
