Jánibek batyr bı bolyp bılik quryp, sheshen atanyp, el aralaǵan kezderinde bolsyn, qartaıyp aýylda bolǵan shaǵynda bolsyn el-jurtyna násıhat aıtyp, tálim berip, kóptegen aqylıa sózder sóılegen eken. Sodan bizge jetken aqylálarynyń bir bólimi.
Jánibekten aýyl azamattary erligin, batyrlyǵyn áńgimelep berýdi ótingende, áńgimesin aıta kelip, sońynda:
– Jekpe-jekke shyǵyp, jaýdy óltirýde erlik, qanmaıdan soǵysta jaýmen aıqasýda erlik, qapyda kezikken qıyn iske aqyl taýyp tótep berýde erlik. Biraq shyn erlik, naǵyz batyrlyq – joryqtan túsken oljany, bıilikte usynǵan jol-joralǵyny almaý dep tálim beripti.
***
Aýyl-aımaq, týys-týǵan, el-jurt jınalǵan toptarda Jánibek «Urlyq, urlyqtyń túbi qorlyq, qorlyq súırep quldyqqa aparsa qurdym deı ber» dep násıhat aıtyp, ǵylym berip otyrady eken.
***
Abaq Kereı eli ata mekenge kóshetin bolǵan bir jınalysta bas qosqan ıgi jaqsylarǵa:
– Kóshpek, qonbaq elge syn. Kúnde kúıbek, qatyn-bala, mal men boqtyń hareketyne aldanbaıyq!
Jan baılyǵy – asyl baılyq, áýeli baılyq,
Tán baılyǵy – áıel baılyq, orta baılyq.
Mal baılyǵy – masyl baılyq, aqyrǵy baılyq.
Erdi etek basty etetini sońǵy ekeýi. Jasaǵanda bir kún bar, jeti aıǵa bergisiz, jaratqanda bir aı bar, jarty jylǵa bergisiz. Bir aıtsa – bilik, eki aıtsa – ezdik, sheshim osy kósh basyn Altaıǵa buraıyq! - depti.
***
Halyq degenimiz – qara taý, qalyń ormandaı ıemiz emes pe, halyqtyń ashý-yzasy men muń-nalasy qorqaqqa úreı, batyrǵa kúsh-qýat qosady. Tipti ol saǵan jeńis áperedi. Halyqtan aırylǵan qan qusady.
Er elden týady. Eli úshin eńbek etedi. Erdi el qorǵaıdy, elinen bezgen eńireıdi.
Mura – murat, berseń – qýat, bermeseń – syzat. Erdi el qorǵaıdy. Jaýdan jasqanyp, erdiń izin joǵaltýǵa bolmaıdy.
Jánibek batyr keıingilerge qaldyrǵan taǵylymatynda bylaı depti:
– Uran ornyn tapsa madaq, ornyn tappasa mazaq. Jaýǵa istetse sadaq. Eges kóńildi jyrtady. Mysyńdy qurtady. Ondaı dodaǵa meni salmańdar, týymdy tek on eki Kereı túgel qosylǵan soń jaýǵa qarsy kóterińder. Al atymdy; birinshiden – attandap jaýǵa qarsy shapqanda, ekinshiden – tolǵaǵy ashty bolyp, áıel bosana almaı qysylǵanda, úshinshiden – jalǵyz júrip janyńa aýyr qysym túsip, amalsyz qalǵanda ǵana atańdar.
***
Kógedaı Ejen hanǵa baryp, «Gúń» ataǵyn alyp kelgennen keıin, Jánibekke sálem bere barady. Sonda kóńili ornyqqan Jánibek:
– Batyry kóp el jaýdan qoryqpaıdy,
Shesheni kóp el daýdan qoryqpaıdy.
Tóresi bar el hannan qoryqpaıdy.
Tóbesi bar el taýdan qoryqpaıdy,
Tóreli jerge el toqtaıdy,
Ornyń boldy kemeldi,
Kereı endi teńeldi,
Mekenimen keneldi,
Ólsem ornym ornyqty boldy! - dep aqylıa aıtyp, tálimát bere kelip, Kógedaıǵa: – men qartaıdym, tilimdi alsań, aýyzyńnyń daýysy bolsyn, elden sýatyń bolsyn, azamattan qýatyń bolsyn! - depti.
6alash usynady
