Áıgili ǵalym Málik Ǵabdýllınniń sońǵy aspırant shákirti – Qabıdash Qalıasqaruly

Mońǵolıadaǵy qazaq ádebıettaný ǵylymynyń kóshbasynda turǵan jazýshy, synshy, aýdarmashy, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Qabıdash Qalıasqaruly 81 jasynda dúnıeden ozdy.

Mońǵolıadaǵy qazaq ádebıettaný ǵylymynyń kóshbasy jazýshy, synshy, aýdarmashy, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Qabıdash Qalıasqaruly

Qabıdash Qalıasqarulynyń qazaq rýhanıatyna sińirgen eńbegin sóz etkende, Baı-Ólkedegi at tóbelindeı qazaqtyń aýyz ádebıetinen bastap, halyq aqyndarynyń jyrlaryn jınaýda, ásirese, Aqyt qajynyń shyǵarmalaryn el arasynan jınap, qajynyń aty atalmaıtyn ýaqytta "bir aqyn aıtypty" dep jarıalap kitaptaryn bastyrǵan eresen eńbegin bólek ataýǵa bolar.

Sondaı-aq Mońǵolıadaǵy qazaq ádebıetin zerttep, zerdelep 5 tomdyq eńbek jazyp, otandyq ádebıettaný ǵylymyna ólsheýsiz úles qosqan aǵamyzdyń eńbegi umytylmaq emes. "Mádenı mura" baǵdarlamasymen jaryq kórgen "Babalar sózi" 100 tomdyq aýyz ádebıeti jaýharlaryn shyǵarýda Qabıdash Qalıasqaruly jınaǵan ádebıet nusqalary da paıdalanylǵan bolatyn.

Qalıasqaruly Qabıdash – 1938 jyly 18 qarashada Monǵolıanyń Baıan-Ólgeı aımaǵynyń Aqkól eldi mekeninde týǵan. Orta mektepti aıaqtap, Almatydaǵy Abaı atyndaǵy pedagogıkalyq ınstıtýtynyń til-ádebıet, tarıh fakúltetin bitirgen (1963).

  • - Mońǵolıa qazaqtarynyń halyq aýyz ádebıetin tuńǵysh jınap, zerttegen ǵalym.
  • - 1973 jyly – Almaty qalasynyń Qaz.SSR ǴA-nyń M.O.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda kandıdattyq dısertasıasyn qorǵady.
  • - 1992 jyly – doktorlyq dısertasıasyn qorǵady.
  • - 1963-1994 jyldar aralyǵynda Baıan-Ólgeı qalasynyń qazaq orta mektebiniń muǵalimi, KTM-niń dırektory, Aımaqtyq oqý bóliminiń meńgerýshisi, MHR ǴA-nyń Baıan-Ólgeı fılıaly – Qoǵamdyq ǵylymdar ortalyǵynyń dırektory bolyp istedi.
  • - 1994 jyly Qazaqstanǵa kóship kelip, Taldyqorǵan qalasynyń İ.Jansúgirov atyndaǵy ýnıversıtetinde qyzmet atqaryp zeınetke shyqty.

Qabıdash Qalıasqarulynyń jaryqqa shyqqan eńbekteri:

  • - Baıan – Ólgıı qazaqtarynyń aýyz ádebıeti. Ólgıı, 1969 j.
  • - Halyq jyrlary. Ólgıı, 1970j.
  • - Halyq aqyndary. Ólgıı, 197 j.
  • - «Ahtan Babıuly». Ólgıı, 1978 j.
  • - Mongolıa qazaq ádebıeti - 2
  • - Mongolıa qazaqtarynyń ádebıeti. Ólgıı, 1993j.
  • - Mongolıa qazaq ádebıeti – 3.
  • - «Jekpe – jek». Ólgıı, 1993j.
  • - «Aqyt Úlimjiuly» (jyr, tolǵaý, qısalar). Ólgıı, 1994j.
  • - Mongolıa qazaq ádebıeti – 1.
  • - «Halyq jyrlary». Ólgıı, 1995j.
  • - Halyq jyrlary. Ólgıı, 1995j.
  • - Monǵolıadaǵy qazaq ádebıeti. Almaty, «Arys» 2009j.
  • - «Aqyt Úlimjiuly» (óleń, tolǵaý, jyrlar). Pavlodar, 2010j.
  • - «Tuǵan eldiń tósinde» (nogonorym meniń). Taldyqorǵan, 2012j.
  • - Babalar sózi: Júztomdyq. Monǵolıadaǵy qazaq fólklory №79 tom, Astana: «Φolıant», 2011j. – tomdy qurastyryp, baspaǵa daıyndaǵan.

Aǵamyzdyń qazaq ádebıetine sińirgen eńbekteri joǵary baǵalanyp, Qazaqstan Respýblıkasynyń mynadaı basty ensıklopedıalaryna engizilgen:

  • - Qazaq Sovet Ensıklopedıasy - №6 tom, Almaty, 1975j., 425-426bet;
  • - Qazaq tili ensıklopedıa - «IDK-TIPO» redaksıalyq-baspa ortalyǵy, Almaty, 1998 j., 221-bet;
  • - Qazaq ádebıeti ensıklopedıa - «Bilik» Baspa úıi, Almaty, 1999j., 398-bet;
  • - KTO estKTO v Kazahstanskoı naýke - «Qazaq ensıklopedıasy», Almaty, 1999j., 75-bet;
  • - Qazaq ádebıeti – ensıklopedıalyq anyqtamalyq, A-Á, «Arýna» baspasy, Almaty, 2005j., 311-bet.

Áıgili ǵalym Málik Ǵabdýllınniń sońǵy aspırant shákirti, sanaly ǵumyryn qazaq sóz ónerine arnaǵan tulǵa Qabıdash Qalıasqarulynyń týǵan-týystaryna, shákirtterine qazanyń arty qaıyrly bolsyn dep kóńil aıtamyz.

Adebiportal.kz portalynan