Ábdikerimge azaqyp ólgen aqtańger aty
Shyńǵystaıdaǵy Ábdikerim bolys atyndaǵy murajaıdyń aldyna keri qasqa attyń, basyn tómen salyp turǵan músini ornatylǵan. Murajaı qyzmetkeri Ulpan bul músin jaıynda áserli tanystyrý jasady.
Alash qaıratkerlerinń biri Ábdykerim Erejepuly 1928-jyly jan saýǵalap, kórshiles Qytaı jerine ótip ketedi. Sol kezde jan serigine aınalǵan keri qasqa aty ańdýshylardyń qolynda qalady. «Ábdikerim qashsa osy atymen ketedi» dep oılaǵan olar, atty kúzetip qala beredi. Iesin izdegen qasqa at talaı kún, Ábdikerim únemi erin alyp, qańtaryp sýytyp qoıatyn úlken terekti aınalsoqtap, kisinep ketpeı júrip alady. Arada jyldar ótedi. Iesinen aıyrylǵan keri qasqanyń kúıi kete bastaıdy. Baıaǵy júris, shabys bári de saǵynshqa aınalyp, arbaǵa jegiledi…ótqa qoıa berse, únemi qart terektiń túbine kelip múlgip turatyndy tapqan. Qazaq jylqysynyń estiligi keri qasqanyń boıynda kórnekti edi. At qadyryn biletin úlkender, Ábdikerimniń zamandastary janýardyń mynaý isine Qaıran qalyp:
– Ábdikerimge haıýan qurly opaly bola almadyq-aý-dep kózine jas alatyn.
1935-jyldyń bir kúni óriste júrgen keri qasqa baıaǵy qart terektiń túbine kelip, basyn jerge salyp turyp alady. Beıne baılap qoıǵan attaı, shóp jemeı, sý ishpeı, aıdasa ketpeı, janarynan jas sorǵalap turǵan qalpy óledi. Keri qasqanyń mynaý tosyn áreketi dúıim eldi Qaıran qaldyrady. Kópti kórgen úlkender:
– Áı, haıýan bolsa da bul bizden aqyldy. Bir sumdyqty sezdi-aý. Ábdikerim aman bolsyn-dep duǵa-tilek jasaıdy. Rasynda osy jyly Altaı asyp ketken Ábdikerim bolys baqılyq bolǵan edi. Muny elden buryn keri qasqa at bilip, aza tutyp, ıesine degen adaldyǵyn ólymmen dáleldep ketken desedi. Bul Ýaqıǵa ańyz emes. El esinde saqtalǵan taǵylym. Mine, qasqa attyń sol qasıeti, qurmetyne bola murajaı aldyna músini ornatylǵan eken.
Tebirenisimdi basa almadym…at qulaǵynda oınaǵan urpaqtyń biri retinde jylqyǵa degen qurmetim eren edi. Al, keri qasqa attyń erligi meni qazaq jylqysyna onan ary ǵashyq etti! bul qasqanyń Kendebaıdiń keri qulasynan qaı jeri kem, Ertóstiktiń shalquıyrǵy da osyndaı bolar-aý!
Esti jylqyny etke, essiz jylqyny betke ustaı bastaǵan mynaý tusta keri qasqadaı jylqy tuqymyn saǵynasyń…jatyryn tanymaıtyn, tamaq talǵamaıtyn, shaýyp beretin, shamasy jetse tyıyn-teben taýyp beretin, essiz, teksiz jylqy ár qorada topanyn molaıa bastaǵany tym ókinish ham qorqynysh…qorqynysh bolatyny, sony minip, qymyzyn iship, etin jegen urpaq ta teksiz bolyp ketpesine kim kepil…Sherqansha kúrsinsek taǵy sol " Bir kem dúnıe ". . . . .
Qýanysh İlıasuly
20,07,2021
Araý usyndy
