اۆستريالىق كلاسسيك - جازۋشى ستەفان سۆەيگتىڭ (1881-1942) نوۆەللالارى كۇتپەگەن وقىس وقيعالارعا، ادام جانىنىڭ تەرەڭ قۇپيالارىنا تولى بولىپ كەلەدى. بۇل – قازاقشاعا سيرەك اۋدارىلعان قالامگەر. بەلگىلى ادەبيەتشى، اقىن مىرزاتاي بولات وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن، از دا بولسا، تولتىرۋعا تالاپتانىپتى. اۋدارمانىڭ ءتىلى جاتىق، تارتىمدى وقىلادى.
شاحمات بەزگەگى
(نوۆەللا)
ءتۇن ورتاسىندا نيۋ-يوركتەن بۋەنوس – ايرەسكە اتتانۋعا ءتيىستى ايلاپات كەمەنىڭ ءۇستى ابىر-سابىر ەدى... ساپارلاس جولداسىم، قاراپ تۇرماي، ءبىر اڭگىمەنى باستادى...
- بۇل كەمەمەن عاجاپ شاحماتشى چەنتوۆيچ مىرزا دا جولعا شىعادى عوي!
- «عاجاپ» دەيمىسىڭ؟..
- ول الەم چەمپيونى بولعان مىقتى ەمەس پە؟.. وسىنىڭ الدىندا عانا امەريكانىڭ بارلىق اتاقتى شاحماتشىلارىن كۇيرەتە جەڭىپ، تاسى ورگە دومالاعان ول – ەندى ارگەنتينانى باعىندىرماق!..
- ەسىمە ءتۇستى. ازداپ بىلەم ەكەن!..
گازەت-جۋرنال جاڭالىقتارىن قۇر جىبەرمەيتىن جولداسىمنىڭ كوپ بىلەتىنى راس... بۇدان ءبىر جىل بۇرىن چەنتوۆيچتىڭ اتى: الەحين، كاپابلانكا، تارتاكوۆەر، لاسكەر، بوگوليۋبوۆ سەكىلدى شاحمات «اۋليەلەرىمەن» قاتار اتالا باستاپتى. ءوزى – يۋگوسلاۆيالىق جارلى قايىقشىنىڭ بالاسى كورىنەدى. ءبىر ساپارىندا قايىعىنا ۇلكەن كەمە سوعىپ، اكەسىنىڭ اجالى سۋدان بولىپتى. سودان، جەتىمەكتى دەريەۆنيانىڭ قۇدايىنا قاراعان ءبىر پاستورى پاناسىنا الادى. اقىماقتاۋ، جايباسار ميركونى ءبىلىمدى قىلىپ شىعارماق بولعان ءدىن ادامى كوپ جۇمىستانادى. ءبىراق، ول ەڭبەگىنىڭ جەمىسى كورىنبەيدى!..
پاستوردىڭ كۇن سايىن كەشكىلىك پوليسيانىڭ كىشى وفيسەرىمەن ءۇش پارتيا شاحمات وينايتىن داعدىسى بار ەدى. ويىندى جاس ميركو دا سىرتتاي قىزىقتاپ تۇراتىن. ءبىر كۇنى ول ەكەۋىنىڭ ويىنىنىڭ ۇستىنە جەرگىلىكتى شارۋا تاپ كەلىپ، پاستورعا ءوز اناسىنىڭ حال ۇستىندە جاتقان جايىن حابارلايدى. امالى قالماعان ءدىن قىزمەتكەرى شاحماتتى تاستاپ، الگى شارۋامەن بىرگە اتتانىپ كەتەدى. سىراسىن اياقتاپ ءىشىپ، تەمەكىسىن تارتىپ بولىپ، كەتپەك نيەتپەن وتىرعان كىشى وفيسەردىڭ كوزى اياقتالماي قالعان پارتيانىڭ تاستارىنا قادالىپ قاراپ تۇرعان ميركوعا تۇسەدى!..
- مۇمكىن، پارتيانى ەكەۋىمىز اياقتارمىز؟..
مۇنى اڭگى سانايتىن وفيسەر: «بۇل – شاحمات تاستارىنىڭ قالاي قوزعالاتىنىن دا بىلمەيتىن شىعار!..»،- دەپ ويلايتىن. بالا، «مۇنىڭ ۇسىنىسى شىن با ەكەن؟..»،-دەگەندەي، پوليسيا قىزمەتكەرىنە كۇمانمەن قاراپ ءسال تۇردى دا، پاستوردىڭ ورنىنا وتىرا كەتتى!.. ءبىر قىزىعى، ون ءتورتىنشى جۇرىستە وفيسەر مىرزا جەڭىلىپ قالعانىن مويىنداپ تا ۇلگەردى! ەكىنشى پارتيا دا تاپ وسىنىڭ كەبىن كيدى! كەلەسى كۇنى ەسەسىن قايتارعىسى كەلگەن ءتارتىپ ساقشىسى دا، ءوزىنىڭ قامقورشى-پاستورى دا ميركوعا توتەپ بەرە الماي، قايتا-قايتا ۇتىلدى!
ءوز شاكىرتىنىڭ تۇيسىگىنە كۇماندانا قارايتىن پاستور: «مۇنى ۇلكەنىرەك جارىسقا قوسسام قايتەدى؟»- دەپ ويلايدى. سەلولىق شاشتارازدىڭ كومەگىمەن ونىڭ ءۇستى-باسىن رەتكە كەلتىرەدى دە، كورشى قالاشىققا شانامەن الىپ جۇرەدى. ونداعى شاحمات اۋەسقويلارى كافەگە جينالىپ الىپ، جارىستىڭ كورىگىن قىزدىرىپ جاتىر ەكەن! پاستوردىڭ قاسىنداعى اق سارى شاشتى، قىزىل شىرايلى جاسوسپىرىمگە جۇرت نازارى اۋادى. ونى شاحمات ۇستەلىنە شاقىرعانشا – ميركو ۇستىندەگى تاقىر تونىن دا، اياعىنداعى بۇزاۋباس ەتىگىن دە شەشپەستەن، ەدەنگە قاراپ مەلشيىپ تۇرادى دا قويادى. ءبىرىنشى ويىندا ميركو جەڭىلەدى. ويتكەنى، ءوزىنىڭ پاستور – ۇستازىنىڭ ويىن تاجىريبەسىندە «سيسيليا قورعانىسى» قولدانىلمايتىن!.. قالانىڭ تاڭداۋلى شاحماتشىسىمەن وتكەن پارتيا تەڭ اياقتالادى. ميركو ءۇشىنشى، ءتورتىنشى... قالعان ويىنداردىڭ بارىندە دە قارسىلاستارىن بىرىنەن كەيىن ءبىرىن قيراتا ۇتىپ شىعادى!
قاي قالاعا ساپارلاپ بارسا دا – ول ەڭ ارزان قوناق ۇيگە تۇسەتىن. ەگەر، اقىسىن تولەسە – كەز-كەلگەن كلۋب ءۇشىن سايىسقا شىعۋدان قاشپايتىن. ونىڭ سابىن وندىرەتىن فابريكا يەسىمەن، جارنامالىق حابارلاندىرۋعا قوسا، ءوزىنىڭ پورترەتىن شىعارۋعا كەلىسكەنى دە بار. ميركو ەكى ءسوزدىڭ باسىن قۇراپ جازا المايتىن ساۋاتسىز ەدى! سوعان قاراماستان، ءوز اتىنان «شاحمات ويىنىنىڭ فيلوسوفياسى» دەگەن كىتاپ تا شىعارادى! كىتاپتى ءتىسقاققان باسپاگەردىڭ تاپسىرماسىمەن جارلى ستۋدەنت جازىپ ەدى!.. چەنتوۆيچتىڭ ۋاقتىقتارى ارىپتەستەرىنىڭ كەكەسىنىن تۋعىزاتىن.
مۇنداي ادامدار، ءوزىنىڭ تابيعاتىندا بولماعاسىن، كوڭىلدى ءازىل-قالجىڭنان اۋلاق جۇرەدى. ول چەمپيون بولعاسىن-اق ءوزىن جەر جۇزىندەگى ەڭ ماڭىزدى ادام دەپ سانادى! نەبىر اقىلدى دا مادەنيەتتى تۇلعالاردى، كەرەمەت شەشەندەر مەن جازۋشىلاردى جەڭگەنى، ولاردان دا كوپ تابىس تاباتىنى – ونىڭ بويىنداعى وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىگىن-تاكاپپارلىققا اينالدىردى! «مىنە، مەن ەلدەن ەرەك تالانت پەن ۇلىلىق اۋرۋىن قاتار كوتەرىپ جۇرگەن سونداي مىقتىمەن ءبىر كەمەدە كەلە جاتىرمىن!..» «ونىمەن – قالاي ءتىل تابىسساق ەكەن؟..، «ودان – قالاي سۇحبات الساق ەكەن؟..» «شاحمات ويىنىنا قالاي شاقىرساق ەكەن؟..». وسىنداي ساۋالدار مەنىڭ باسىمدى قاتىردى. چەنتوۆيچپەن كەزدەسۋدىڭ ءساتى زورعا دەگەندە ءتۇستى! بىزبەن بىرگە شوتلانديالىق تاۋ-كەن ينجەنەرى ماك كوننور دا كەلە جاتقان... ول ەكەۋىمىز بىرنەشە رەت شاحمات ۇستەلىندە سىناسىپ، ابدەن سىرالعى بولىپ العانبىز! قىزۋقاندى، ءوزىمشىل جان ەدى! ۇتىلسا، قارىمتاسىن قايتارماي - جانى جاي تاپپايتىن! ءبىر كۇنى، اسىلى، يلليۋميناتوردان بايقاپ قالسا كەرەك، چەمپيون ءبىزدىڭ ويىنىمىزدىڭ ۇستىنەن ءتۇستى!.. ءجۇرىس كەزەگى – ماك كوننوردىكى بولاتىن. ونىڭ تاسىن قوزعاعانى سول – چەنتوۆيچ ءبىزدىڭ جاي اۋەسقوي ەكەنىمىزدى بىلە قويدى!.. سوسىن، جالت بۇرىلدى دا، شىعا جونەلدى!
ونىڭ سوڭىنان كەتكەن ماك كوننور ون مينۋتتىڭ شاماسىندا قايتىپ كەلدى. ءوزى كوڭىلسىز.
- ال، قالاي بولدى؟..
- ءيا، ءسىز دۇرىس ايتىپسىز. ول مەنىمەن قول بەرىپ امانداسقان دا جوق! سوندا دا، قورلىعىنا شىداپ، كەمەدەگى اۋەسقويلارعا سەانس بەرۋىن سۇرادىم. سوندا ول بەتى شىمىرىكپەستەن:
- ونداي ويىننىڭ ءبىر پارتياسى – ەكى ءجۇز ەلۋ دوللار تۇرادى،-دەدى. مەن قارقىلداپ كۇلدىم. ماك كوننور كۇلگەن جوق!
- نە دە بولسا، كەلىستىم!.. شىعىنىن ءوزىم كوتەرەتىن بولدىم!..-دەدى.
ەرتەسىنە بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا كوپ ادام جينالىپ، چەمپيوندى توسىپ تۇردىق. ون مينۋتتاي كۇتتىردى. اقىرى، كەلدى! امانداسپادى دا! ورتالىق ورىن وسى كەزدەسۋدىڭ كەلىسىمىن جاساعان، اقىسىن تولەيتىن ماك كوننوردىڭ وزىنە بۇيىردى. ويىن – ءبىر تاقتادا وتەتىن بولدى. ءار ءجۇرىستى بىرگە تالقىلايتىن بولدىق. ويلانۋعا، كوپ دەگەندە، ون مينۋت!.. چەمپيون فيگۋراسىن قالاعان شارشىسىنا قويادى دا، بىزگە كەدەرگى جاساماس ءۇشىن، سالوننىڭ ەكىنشى باسىنا كەتەدى. كەزەكتى ءجۇرىستى جاساعاسىن، ارناۋلى قوڭىراۋ جوقتىقتان، شايقاسىقپەن ستاكاندى شىڭىلداتامىز. پارتيا، «سولاي بولار-اۋ» دەپ كۇتكەندەي، جيىرما ءتورتىنشى جۇرىستە چەنتوۆيچتىڭ ۇتىسىمەن اياقتالدى! كوپشىلىكتى، ونىڭ ۇتىسى ەمەس، وزدەرىن ادامعا ساناماعانى كۇيدىردى! ول ءبىزدى تاقتادا ءتىزىلىپ تۇرعان اعاش فيگۋرالاردان ارتىق كورگەن جوق!
ماك كوننوردىڭ قالتاسى – وعان التىننىڭ تاۋسىلماس كەنى سياقتى كورىندى! بۋەنوس-ايرەسكە جەتكەنشە – ونىڭ نەشە مىڭ دوللار تاباتىنىن قۇدايىم ءبىلسىن!..
مىرزالار! سىزدەر ەندى قارا تاستارمەن وينايسىزدار!-دەدى چەنتوۆيچ. قاتارىمىز وسكەسىن – بۇل پارتيا بۇرىنعىدان قىزۋلاۋ سيپات الدى. ون جەتىنشى جۇرىسكە شەيىن جاعدايىمىز ءتاۋىر بولعان... سودان باستاپ قيىندادى. ون مينۋتتاي اقىلداسىپ، قاي تاستى قالاي جۇرەتىنىمىزگە كەلىستىك. ماك كوننور فيگۋرانى كوتەرە بەرگەندە – ارت جاعىمىزدان ءۇڭىلىپ تۇرعان بىرەۋ:
- قۇداي ءۇشىن!.. ولاي ەتپەڭىز!..-دەپ قالدى. جالت قاراستىق!.. ونى جوعارعى پالۋباداعى سەرۋەندەردە كورەتىن ەدىم! جاسى قىرىق بەستەر شاماسىندا شىعار... ونىڭ كەلىستى كەلبەتى، اۋرۋدان تۇرعانداي بوپ-بوز ءجۇزى نازار اۋدارتاتىن...وعان العاش ءتىل قاتقان ماك كوننور بولدى...
- سوندا، ءسىز نە كەڭەس بەرەسىز؟!-دەدى ول قىزۋلانىپ!
- ءازىر پەشكانى قوزعاماڭىز! جالتارما ءجۇرىس جاساپ، كورولدى ءقاۋىپتى ايماقتان شىعارىڭىز! سوندا، ەكى جاق تا وتپەلى پەشكالارعا يە بولدى! ەڭ ۇتىمدى جول وسى! ءبىز مەلشيدىك تە قالدىق!.. ونىڭ ەسەپتەۋلەرىنىڭ دالدىگى مەن جىلدامدىعى جۇرتتى تاڭ قالدىردى! ۇسىنىس دەرەۋ قابىلداندى! ىلە ستاقان دا شىڭ ەتتى!.. چەنتوۆيچ، ادەتىنشە، سىلبىر باسىپ كەلدى دە، قانداي ءجۇرىس جاسالعانىن كوردى... ءبىر كەرەمەتى، ول ءبىزدىڭ قۇپيا كومەكشىمىز جاڭا عانا بولجاپ قويعان ءجۇرىستى جاسادى! ءوز ۇسىنىسىن وتكىزگەن ادام – ويىنعا تاعى ارالاستى!..
- الدىمەن، ءپىلدى العا باستىرىڭىز!.. سوندا چەمپيون، امال جوق، پەشكانى قورعايدى! ءبىراق، مۇنداي ءجۇرىس وعان پايدا بەرمەيدى! «وتپەلى ەكەن» دەپ قاراپ قالماي، ءسىز ونىڭ پەشكاسىن – اتپەن الىڭىز! شابۋىلعا جول اشىلعانى دەگەن وسى!..
ونىڭ نە دەپ تۇرعانىن ءبىز پالەندەي ۇقپادىق. ماك كوننور دا جارىتىپ ەشتەڭە تۇسىنبەدى. سيقىرلانىپ قالعانداي، الگى نۇسقاۋدى ورىنداي بەردى. شايقاسىق-ستاقاندى تاعى دا شىڭىلداتتى... چەنتوۆيچ بۇل ساپار تەرەڭ ويلانىپ، تۇرىپ قالدى!.. ءسويتتى دە، فيگۋراسىن قوزعادى. بۇل دا – بەيتانىس مىرزا جاپ – جاڭا بولجاپ قويعان ءجۇرىس ەدى! چەمپيون باسىن كوتەردى دە: «ويىندى شيرىقتىرعان قايسىڭ؟»- دەگەندەي، ءبىزدىڭ قاتارىمىزدى شولىپ ءوتتى. ونىڭ ىزدەپ تۇرعان ادامى، ءبىر مينۋت تا كىدىرمەي، بىزگە كەلەسى ءجۇرىستى نۇسقادى! دەرەۋ ونىڭ ايتقانى ورىندالدى! قولىم قالتىراپ ستاقاندى جانە قاقتىم!.. چەنتوۆيچ بۇل جولى كىدىرمەي كەلىپ، تاقتاعا ءۇڭىلدى. ول تۇرەگەلىپ تۇرىپ وينايتىن داعدىسىنان – ءبىرىنشى رەت جاڭىلدى! وتىردى! ءتىپتى، قوزعالماي قالدى! اۋىر كىرپىكتەرى – كوزدەرىن جاۋىپ كەتۋگە اينالدى! قينالا ويلانعاننان – اۋزى دا اشىلىپ قالىپتى!.. بۇل ءتۇرى – ازداپ كۇلكى دە شاقىردى!.. چەنتوۆيچ ءبىراز كىدىرىپ بارىپ، اقىرى، ءجۇرىسىن جاسادى. ءبىزدىڭ دوس كىدىرمەدى، بىردەن پىكىرىن ءبىلدىردى.
- بۇل – قارسىلاس تاراپىنان جاقسى ويلاستىرىلعان پات!.. مۇنىڭ اتى – الداۋ! وعان ەلىگىپ قالماڭىز! ايىرباس جاساڭىز!.. ايىرباس!.. مىندەتتى تۇردە!.. سويتسەڭىز – پارتيا تەڭ اياقتالادى! چەمپيون ەشتەڭە دە جاساي المايدى!..
مۇنان كەيىن، بار بولعانى، جەتى ءجۇرىس جاسالدى. چەنتوۆيچ، كوپ ويلانباي-اق، تەڭ ويىنعا كەلىستى! مۇنداي ناتيجە، ارينە، ونىڭ قىتىعىنا ءتيدى! چەمپيون شىداي المادى!..
- مىرزالار! ءۇشىنشى پارتياعا قالايسىڭدار؟-دەپ، ءوزى ۇسىنىس جاساعانداي ءتۇر كورسەتتى. ءبارىمىز دە قۋانىپ، جەلپىنىپ تۇر ەدىك!.. ماك كوننور بىردەن:
- ارينە!.. سەانس جالعاسادى!.. بۇل ساپار چەمپيونعا قارسى مىنا مىرزانىڭ ءوزى جالعىز وينايتىن بولادى!..
- ول مۇمكىن ەمەس!..-دەدى ءبىزدى ءبىرىنشى رەت تەڭ ويىنعا جەتكىزگەن بەيتانىس جولاۋشى. – سەبەبى، مەنىڭ شاحمات ۇستەلىنە وتىرماعانىما – شيرەك عاسىر ءوتتى!.. تاعى دا ايتام!.. ول مۇمكىن ەمەس!..
ونىڭ ۇستىنە، ويىنعا قاپتالدان قوسىلىپ، ۇيات جاسادىم! كەشىرىڭىز!.. ەندى سەندەرگە كەدەرگى بولمايىن!..
ءبىز بۇل سوزدەردىڭ ءمان-ماعىناسىن ءتۇسىنىپ بولعانشا – ول سالوننان تەزدەتىپ شىعىپ تا كەتتى!.. مەن ونى ىزدەپ، ۇزاماي، تاۋىپ الدىم!.. جوعارعى پالۋبادا ەكەن. جىلجىمالى توسەكتە كىتاپ وقىپ جاتىر... ورنىنان تۇرىپ، مەنىمەن قول الىسىپ امانداستى. قاتتى شارشاعان ادامنىڭ ءتۇرى... ساماي تۇسى اپپاق. جاسىنا جەتپەي ەگدەرگەندەي. كىم ەكەنىن ايتتى. ول ايتقان ەسىم – ەسكى اۆسترياداعى اتاقتى ءبىر اۋلەتتى ەسىمە ءتۇسىردى... ءوزى بۇرىندارى جۇيكە اۋرۋىنا شالدىققان ادام سەكىلدى... بەت تەرىسى تارتىلىپ، جىبىر قاعىپ تۇرادى ەكەن!..
- شاحمات ءۇشىن مەن ءبىراز ۋاقىتىمدى جوعالتتىم!-دەدى ول. – ءبىراق، بۇل تىم ەرەكشە جاعدايلاردا بولدى. مەنىڭ تاريحىما قاتتى قىزىعىپ وتىرساڭىز، مۇمكىن، جارتى ساعاتىڭىزدى قيارسىز؟..
دوكتور ب. كوزىلدىرىگىن الىپ، قاسىنا قويدى دا، اڭگىمەسىن باستاپ كەتتى...
- ءوزىڭىز دە ۆەنا قالاسىنان بولعاندىقتان، اتا-تەگىمنەن حابارلى كورىنەسىز... الايدا، وندا زاڭ كەڭەسىمەن اينالىساتىن كەڭسە بولعانىن بىلمەيتىن شىعارسىز؟.. ونى العاشىندا اكەم ەكەۋمىز، سوڭىنان ءوزىم باسقاردىم. نەگىزىنەن، بىزدەر قازىنا – بايلىعى مول موناستىرلاردىڭ دۇنيە-مۇلكىن رەتتەپ، ولاردىڭ قىزمەتكەرلەرىنە زاڭ كەڭەسىن بەرىپ وتىردىق. يمپەراتور ءۇيىنىڭ بىرنەشە مۇشەلەرىنىڭ اقشا-قاراجاتىن دا باسقاردىق. مۇراگەرلىك شارۋالاردى ادۆوكاتقا تاپسىرۋ ءتارتىبى – تۇقىمنان-تۇقىمعا اۋىسىپ وتىردى. ءبىزدىڭ قىزمەتىمىزگە سەنىم ارتقاندار اقشانىڭ قۇنسىزدانعان، ءتىپتى، توڭكەرىس ەتەك العان جىلداردىڭ وزىندە دە قىمبات قۇندىلىقتارىن تۇگەلگە جۋىق امان ساقتاپ قالدى! بۇل – ءبىزدىڭ اكەمىزدىڭ تازالىعىنىڭ، ءوز ءىسىن جەتە بىلگەندىگىنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى!..
گەرمانيانى گيتلەر بيلەي باستاعاننان-اق شىركەۋلەر مەن موناستىرلاردىڭ دۇنيە-مۇلكى تاركىلەنە باستادى. اكەمىز مارقۇم بولىپ كەتتى!.. مەنىڭ سوڭىما گەستاپو ءتۇستى!.. گيتلەر – ۆەناعا دا كىردى. سودان، مەن ماڭىزدى دەگەن قۇجاتتاردى ورتەپ، شەتەلگە بايلانىستى قاعازداردى – كىر كيىم سالىنعان ۇلكەن قالتاعا تىعىپ، سەنىمدى ءىس باسقارۋشىم ارقىلى نەمەرە تۋىسىمنىڭ ۇيىنە جونەلتتىم!..
مەن قۇساعان اقشا-قاراجات پەن قۇندى قاعازدارعا تىكەلەي قاتىسى بار ادامداردى، ادەتتە، جالپى تارتىپتەگى لاگەرلەرگە جىبەرمەيدى. مەنى دە تىكەنەك سىمنىڭ ارعى جاعىنداعى، ءار بولمەسىندە 20 ادامنان توعىتىلىپ جاتاتىن مۇز باسقان باراقتارعا قاماعان جوق. قوناق ءۇيدىڭ جىلى بولمەسىنە تاپ بولدىم. وزدەرىنە اسا قاجەتتى مالىمەتتەردى الۋ ءۇشىن – ولار مەنى ۇرعان دا، سوققان دا جوق، ەسەسىنە، ءبىر بولمەنىڭ ىشىندە جاپادان-جالعىز قالدىردى!.. ونىڭ: ەسىگى، ۇستەلى، كەرەۋەتى، ورىندىعى، قولجۋعىشى، تورلى تەرەزەسى بار ەدى. ەسىك كۇندىز-تۇنى جابىق تۇراتىن. ۇستەلدە: كىتاپ تا، گازەت تە، قارىنداش تا، قاعاز دا بولمايتىن. تەرەزەنىڭ قارسى بەتىندە – تاس قابىرعا. ءسويتىپ، مەنىڭ جانىم مەن ءتانىم تۇيىق ءبىر قۋىسقا قامالدى دا قالدى!.. مەندە مۇلىك دەيتىن دە قالمادى!.. ۋاقىتتى بىلمەۋىم ءۇشىن – ساعاتىمدى، جازا الماۋىم ءۇشىن – قارىنداشىمدى، تامىرىمدى قيماۋىم ءۇشىن – پىشاعىمدى الىپ قويدى. جازىعى جوق ەرمەك - تەمەكىم دە الىندى. ادام بالاسىنان كورەتىنىم – جالعىز تۇرمە باقىلاۋشىسى. وعان – مەنىمەن سويلەسۋگە، سۇراعىما جاۋاپ قاتۋعا تىيىم سالىنعان. مەن، تۋرا، مۇحيت تۇبىنە تاستالعان زەرتتەۋشى – سۇڭگۋىر سەكىلدىمىن. ايتەۋىر، قول-اياعىم بايلاۋلى ەمەس!.. بۇرىشتان-بۇرىشقا جۇرۋگە بولادى... جالعىز سەرىگىڭ - ءوزىڭنىڭ ويلارىڭ. ءبىراق، ويعا دا – تىرەۋ كەرەك!.. تىرەۋى جوق بوس قۋىستان – وي دا شارشايدى!.. ەشتەڭە وزگەرمەيدى... سول بۇرىنعى قۋىس... ەشتەڭە دە وزگەرمەيدى!.. ونىڭ اقىرى – سامايىڭنىڭ سىزداپ – سىرقىراۋىنا الىپ بارادى!.. سولاي!.. سەن، بۇرىنعىشا، جالعىزسىڭ!.. جاپادان - جالعىزسىڭ!..
وسىلايشا ەكى اپتا ءوتتى. مەن تولىققاندى ءومىر سۇرمەدىم! تەك، تىرلىك كەشتىم! ۋاقىت پەن الەمنەن ءبولىنىپ قالدىم!..
اقىرى، جاۋاپ الۋ باستالدى... كەنەتتەن شاقىرادى!.. كۇن بە، ءتۇن بە – بىلمەيمىن!.. بولمەدەن شىققاندا – قايدا باراتىنىمدى، بارعاسىن – قايدا وتىرعانىمدى بىلمەيمىن!.. اقىرىندا، ارتىندا - اسكەري كيىنگەن ەكى ادامى بار ۇستەلدىڭ الدىندا وتىردىم!.. ونىڭ ۇستىندە ماعان جۇمباق بۋما-بۋما قۇجات-قاعازدار جاتتى. سوسىن، باس اينالدىراتىن سانداعان سۇراق! ولاردىڭ: قاجەتتىسى مەن قاجەتسىزى، تۋراسى مەن جاناماسى، پەردەلىسى مەن الدامپازى بار!.. مەن الدەبىر موناستىر ءۇشىن – قانداي قۇندى قاعازدار ساتىپ الىپپىن؟.. قانداي بانكىلەرمەن ىسكەرلىك بايلانىس ورناتىپپىن؟.. مەن الدەبىر ماڭىزدى تۇلعانى تانيمىن با، تانىمايمىن با؟.. مەنىڭ شۆەيساريامەن ناقتى بايلانىسىم بار ما؟.. بولسا، ونىڭ قاي جەرىمەن بايلانىستامىن؟.. مەنىڭ ءار جاۋابىمنىڭ ارتىندا – اجال سىعالاپ تۇردى!..
بىرتە-بىرتە مەن بوس قۋىس پەن تەرگەۋلەردىڭ جۇيكەمە تيە باستاعانىن سەزدىم. ءوزىمنىڭ - وزىمە دەگەن باقىلاۋىمدى جوعالتپاۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىم!.. ول ءۇشىن قالايدا بىردەڭەمەن اينالىسۋىم قاجەتتىگىن ۇقتىم!.. مەن ءوزىم بۇرىننان بىلەتىن بارلىق ولەڭدەردى، گومەردىڭ گيمنازيادا وتىلگەن ۇزاق جىلدارىن، «ازاتتىق ەرەجەلەردىڭ» نەگىزگى باپتارىن – وسىلاردىڭ ءبارىن ەرىنبەي – جالىقپاي ەسكە ءتۇسىردىم!.. سوسىن، ولاردى، اۋزىم كوپىرگەنشە – جاتقا ايتا بەردىم!.. ايتا بەردىم!.. سوسىن، اريفمەتيكالىق سانسىز ەسەپتەردى شىعاردىم!.. سان ءتۇرلى سانداردى: قوستىم، الدىم، كوبەيتتىم، ءبولدىم!.. وزىمە-وزىم ورناتقان مۇنداي «ءتارتىپ» - ءتورت ايعا سوزىلدى!.. ارينە، مەنى – بۇل دا قۇتقارىپ قالا المادى!..
قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى جالعىز كىسى ءۇن ءجوق-تۇن جوق كەلەدى دە تۇرادى. تاماعىڭدى ەسىكتىڭ تەسىگىنەن تىعا سالادى!.. باقىلاۋشىنىڭ داعدىسى وسى!.. بۇل دا جالىقتىرىپ بولدى!.. تاماقتى ءبىر اكەلگەنىندە – شىدامادىم!.. بەزگەك سوققانداي قالتىراپ-دىرىلدەپ، ارتىنان ايقايلادىم! مەن سوندا:
- مەنى تەرگەۋشىگە اپار!.. مەن ءبارىن مويىندايمىن!.. مەن بىلەتىن بارلىق قۇپيانى ايتام!..-دەپ ايقايلادىم!.. ءبىراق، باعىما قاراي، باقىلاۋشى مەنىڭ نە دەگەنىمدى ەستىمەدى، الدە، ەستىگىسى كەلمەدى!.. بۇل كۇنى تەرگەۋشىلەر - ءوز ەسىگىنىڭ الدىندا ۇزا-ا-ق كۇتتىردى!.. ساعاتتار ەكى رەت قوڭىراۋ سوقتى!.. ەكى ساعات ءوتتى!.. كىرەر بولمە!.. بىتپەيتىن كۇتىس!.. ماعان وتىرۋعا بولمايدى!.. اياقتارىم – اعاش سەكىلدى!.. جانسىز سەكىلدى!.. كۇتىپ تۇرىپ، جانىمدى جەپ تۇرىپ، بولمەنىڭ ىشىنە كوز سالدىم!.. مەنىكىنەن ۇلكەندەۋ. شاعىن ەكى تەرەزەلى. ەسىگىنىڭ ءتۇسى باسقا. سول جاعىمدا – قاعاز سالاتىن شاعىن شكاف. ونىڭ جانىندا – مەنىڭ ازاپتاۋشىلارىمنىڭ سۋ-سۋ شينەلدەرى سالبىراعان كيىمىلگىش. مەن سول شينەلدەرگە، ولاردىڭ تىگىستەرىنە شەيىن مۇقيات قارادىم. ءتىپتى، ءبىر شينەلدىڭ جاعاسىنا قونىپ قالعان جاڭبىر تامشىسىن دا بايقادىم... سوسىن، دەمىمدى ىشىمە الىپ تۇرىپ، الگى تامشىنى باقىلادىم!.. ول ۇزامادى – ەدەنگە تامدى دا كەتتى!.. قاراپ تۇرماي، ەندى شينەلدەردىڭ ىلگەكتەرىن ساناي باستادىم!.. ولاردىڭ بىرەۋىندە – سەگىز، ەكىنشىسىندە دە سونشاما، ال ۇشىنشىسىندە – ون ىلگەك بولىپ شىقتى!.. ءسويتىپ تۇرعانىمدا – مەن نەنى كوردىم دەسەڭشى!.. مەن ءبىر شينەلدىڭ قاپتال – قالتاسىنىڭ ازداپ تومپايىپ تۇرعانىن كوردىم!.. وعان جاقىن كەلدىم. ونىڭ قىرلارى قالتانىڭ سىرتىنان-اق ءبىلىنىپ تۇر ەدى!.. قۋانعاننان تىزەم دىرىلدەپ كەتتى!.. بۇل – كىتاپ قوي!.. كىتاپ!.. قولىما كىتاپ ۇستاماعانىما ءتورت اي بولىپتى!.. سيقىرلانىپ قالعانداي، شينەلدىڭ تومپايىپ تۇرعان قالتاسىنان كوزىمدى الار ەمەسپىن!.. وعان، ودان سايىن، جاقىنداي ءتۇستىم... «وسى كىتاپتى ۇرلاپ الا السام، شىركىن!.. بۇل ويىم جۇزەگە اسسا – ونى ءجۇز قايتارا وقىر ەدىم!..» قۇلاعىم شۋلاپ، جۇرەگىم بۇلقىندى!.. مۇزداعان ساۋساقتارىم ەركىمە باعىنبادى!.. مەن بىرتە-بىرتە شينەلگە جاناستىم!.. سوسىن، باقىلاۋشىدان كوزىمدى ايىرماي تۇرىپ، ارتىما ۇستاعان قولدارىممەن كىتاپتى قالتادان شىعارۋعا تىرىستىم!.. «جوعارى!.. جوعارى!.. ودان دا جوعارى!..» سوسىن، ونى جايلاپ جۇلقىپ كەپ قالعانىمدا – كىشكەنە كىتاپشا القانىمدا جاتتى!.. جالما-جان ونى بەلدىگىمنىڭ ارت جاعىنا سۇڭگىتىپ جىبەردىم!.. تەرگەۋدە، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋدەن گورى، كىتاپتىڭ جايىن، ونى ءتۇسىرىپ الماۋدىڭ قامىن كوبىرەك ويلادىم!.. سول ءۇشىن، وپ-وتىرىك جوتەلگەن بولىپ، قايتا-قايتا بۇگىلدىم!.. كىتاپتى بولمەمە جەتكىزگەنىمدە – مەنەن باقىتتى جان جوق ەدى!.. ەندى مەن جالعىز ەمەسپىن!.. كىتابى بار ادام – جالعىز بولمايدى!..
كىتاپپەن تانىسۋىم – العاشىندا مەنى وپىندىردى دا!.. بۇل، بار بولعانى، شاحمات ويىنىنىڭ وقۋلىعى بولىپ شىقتى!.. وندا شاحماتتىڭ ايگىلى شەبەرلەرى ويناعان ءجۇز ەلۋ پارتيا توپتاستىرىلعان ەكەن!.. بۇل ويىندى سيرەكتەۋ مەن دە ويناۋشى ەدىم. ءبىراق، كىتاپتاعى تەوريالىق ەرەجەدەن مەن نە تۇسىنەم؟!. شاحماتتىق بەلگى – تاڭبالاردىڭ مەن ءۇشىن قانداي ءمانى بولۋى مۇمكىن؟.. دەگەنمەن، مەن بۇل كىتاپتان سىرت اينالىپ كەتە دە المادىم!.. تورلى جامىلعىم – شاحمات تاقتاسىنىڭ تاپ وزىندەي كورىندى!.. ناننىڭ قامىرىنان: كورولدى، فەرزىنى، اتتى، لاديانى ت.ب. فيگۋرالاردى جاساپ الدىم!.. مۇنداي اقىلىم – كۇلكىمدى دە كەلتىردى!.. قامىردان جاسالعان اق «تاستاردى» قاراعا اينالدىرۋ - وتە قيىن شارۋا بولدى!.. اققا جاققان قوڭىر شاڭ – كەتىپ قالا بەردى!.. ءبىر پارتيانى قاتەسىز ويناپ، اياعىنا دەيىن جەتكىزۋىمە – تۇتاستاي التى كۇن قاجەت بولدى!.. سەگىز كۇن وتكەندە – فيگۋرالاردىڭ قالاي ورنالاسقانىن جاتقا بىلەتىن بولدىم!.. جامىلعىنىڭ ەندى قاجەتى بولماي قالدى!.. بۇدان ەكى اپتا وتكەندە – كىتاپتاعى كەز-كەلگەن پارتيانى جادىما توقىپ، كورمەي-اق ويناي بەرەتىن بولدىم!.. كوپ ۇزاماي بۇل كىتاپتى: «بۇل – ۇرلىق ەمەس، بۇل – جومارت-قۇدايدىڭ ماعان بەرە سالعان بايلىعى!..»-دەپ ۇقتىم. سول كىتاپتىڭ ارقاسىندا - ءوزىمدى قورشاپ العان بوس كەڭىستىكتى تولتىردىم!.. جۇمىسقا جەگىلگەنىم سونداي، كۇنبە-كۇن: تاڭەرتەڭ – ەكى، تۇسقايتا - ەكى، كەشكىسىن - ءبىر پارتيانى مىندەتتى تۇردە تالداپ وتىراتىن بولدىم. مەنىڭ كۇندەرىم، بۇرىنعىداي جارىمجان ەمەس، تولىق كۇنگە اينالدى!.. مۇنداي ماعىنالى ەرمەگىم – ءۇش ايعا سوزىلدى!.. ارتىنان، بۇل ەرمەك – ماعىناسىزدىققا اينالدى!.. سەبەبى، ءجۇز ەلۋ پارتيانىڭ ءاربىرىن – وتىز رەتتەن قايتالاپ شىققان ەكەنمىن!.. سودان، كىتاپتا ماعان بەلگىسىز، مەنى جالىقتىرماعان ەشبىر قۇپيا قالمادى!.. ەندى، مەن ءۇشىن – بۇل تۇيىقتان شىعۋدىڭ جالعىز جولى قالدى!.. وزىمە بۇرىننان تانىس پارتيالاردىڭ ورنىنا – جاڭالارىن ويلاپ تاۋىپ، ءبىر ءوزىم - ەكى ادامنىڭ ءرولىن ويناۋىم كەرەك بولدى!.. - دوكتور ب.توسەگىنە شالقايىپ جاتتى دا، كوزىن جۇمدى... ءبىراز ويلاندى... شاماسى، جاڭاعى ايتقان اڭگىمەسىنىڭ جالعاسىن جادىنا قايتا ورالتسا كەرەك... ونىڭ ەزۋى تاعى دا تارتىلىپ، جىبىر-جىبىر ەتىپ قالدى!.. سوسىن، قايتادان بويىن تىكتەپ وتىردى. اڭگىمە جالعاسىن تاپتى...
- سودان، وزىمە – قارسى ويناپ، وزىممەن باسەكەلەس بولدىم!.. مەن: بىرەسە - ءوزىم، بىرەسە-وزگە بولىپ، مىڭداعان پارتيانى ويناپ شىقتىم!.. «مۇنىڭ اقىرى نەگە سوقتىردى؟»-دەرسىز...
ايتپاڭىز!.. ويىننان الىپ جۇرگەن اسەرىم - قۇمارلىققا اينالدى!.. قۇمارلىعىم – ەسىرۋگە اينالدى!.. مۇنداي ەسىرىك كۇيدەن ەندى كۇندىز-تۇنى قۇتىلمايتىن بولدىم!.. كەيدە ۇيقىدان قارا تەرگە ءتۇسىپ وياناتىن بولدىم!.. سەبەبى، ويىن - ۇيىقتاپ جاتقاندا دا توقتامايتىن!.. تۇسىمدە كورگەن ادامدارىم: ات، نەمەسە لاديا سەكىلدى، قوزعالىپ جۇرەدى!.. شاحمات تاستارى سەكىلدى، قورعانادى، نە، شابۋىلدايدى!..
تەرگەۋلەردە: مەنىڭ ءوز سوزدەرىم مەن ارەكەتتەرىم ءۇشىن جاۋاپ بەرۋ تيىستىلىگى – ەسىمنەن شىعىپ كەتەتىن!.. سۇراق-جاۋاپ ۇستىندە – پارتيالاردى جالعاستىرعىم كەلىپ، جانىعىپ وتىراتىن بولدىم!.. سەبەبى مەندە – ويىندى توقتاتاتىن ەرىك كۇشى جوق ەدى!.. ويىن دەگەندە، بويىمدى بەزگەك قىسقانداي، شەكسىز شىدامسىزدىق بيلەيدى!.. بولمەنى تازالاۋعا كەتەتىن ون بەس مينۋتتىڭ وزىنە -شىداس بەرمەيمىن!.. ويىنمەن وتىرعاندا، كەيدە، تاماعىم ۇمىت قالادى!.. ءشولىم قانبايدى!.. بوتەلكە تولى سۋدى – ەكى جۇتقاننان قالدىرمايمىن!.. جالىنىپ، باقىلاۋشىدان سۋ سۇرايمىن!.. كەيدە، اكەلەدى... ءبىر، مينۋتتان سوڭ-اۋزىم تاعى قۇرعاپ قالادى!.. مۇنداي ازاپتى ءحالىمدى: «پسيحيكالىق جۇيكە اۋرۋى، - دەيمىن بە، الدە، - شاحماتتىڭ بەزگەگى!..»-دەيمىن بە، ءوزىم دە بىلمەيمىن!..
اقىرى... ءبىر كۇنى مەنى بىرەۋ – قۇردىمنان قۇتقارىپ قالدى!.. مۇنى، «عاجايىپ!..» دەسەم، ارتىق ەمەس!.. ەسىمدى جيسام، ءتۇسىم ەمەس، ءوڭىم!.. اۋرۋ تاپقان بولمەم ەمەس – باسقا بولمە!.. ودان الدەقايدا كەڭ، تەرەزەسى تورسىز، جارىق ءتۇسىپ تۇرعان، قابىرعالارى اپپاق، توبەسى بيىك بولمە!.. تەرەزەدەن تازا اۋا كىرىپ، جاپ-جاسىل اعاشتاردىڭ جاپىراقتارىن جەل تەربەپ تۇر. ءيا، ءتۇسىم ەمەس، انىق ءوڭىم ەكەن!..
تۇسكە تامان دارىگەر كەلدى. ءوزى ءبىر كەلىستى، ءجۇزى جىلى ادام كورىنەدى. مەنىڭ وتباسىلىق جاعدايىمدى بىلەتىن بولىپ شىقتى!.. لەيب – مەديك بولىپ جاساعان نەمەرە اعام تۋرالى دا جاقسى سوزدەر ايتتى!.. باسىمنان وتكەن ازاپتى تىرلىك شىداتپاي، مەن دە وعان ءۇن قاتتىم... «وسى، ماعان نە بولدى؟!.»-دەپ سۇرادىم. «جۇيكە جۇيەڭىز قاتتى بۇزىلعان!.. ۇزاماي جازىلىپ كەتەسىز!..»-دەدى ول. سوسىن: «ولاردىڭ جۇمىس ءادىسى بەلگىلى عوي!.. وندايدى كورگەن – جالعىز ءسىز ەمەس!.. ەندى مازاسىزدانباي-اق قويىڭىز!..» - دەپ قوسىپ قويدى. مەن ءوزىمدى قۇتقارۋشىنىڭ ءبىرى – تاپ وسى ادام ەكەنىن ءتۇسىندىم!.. جاراتقاننىڭ بەرگەنىنە – شۇكىرشىلىك قىلدىم!..
وسى ساتتە كەمەدەگى جولاۋشىلاردى تۇسكى تاماققا شاقىرعان قوڭىراۋ داۋسى ەستىلدى. مەن دوكتور ب.-عا كەرەمەت اڭگىمەسى ءۇشىن العىس ايتتىم. وعان كەلگەن شارۋامدى دا ۇمىتپادىم. چەمپيونمەن جەكپە-جەك ويىن وتكىزۋىن قايتالاپ ءوتىندىم!.. ول ويلانىپ قالدى... مەن تۇرىپ جۇرە بەردىم!.. ون شاقتى قادام ۇزاعانىمدا - ارتىمنان قۋىپ جەتتى!.. ءوزى قاتتى تولقىپ، ەرىندەرى ءدىر-دىر قاعىپ تۇر ەكەن!.. ءتىلى كۇرمەلىڭكىرەپ بارىپ:
- جولداستارىڭىزعا ايتىڭىز. مەن ءبىر-اق پارتيا وينايمىن!.. دەنساۋلىق جاعدايىم جەتسە – سوعان عانا جەتەدى!..-دەدى.
كوپتەن كۇتكەن ويىن دا باستالدى!.. سەگىزىنشى جۇرىستە ويىن شيەلەنىستى!.. چەنتوۆيچتىڭ ءار ءجۇرىسىن ۇزاق-ۇزاق ويلانىپ بارىپ جاساۋى دوكتور ب.-نىڭ جۇيكەسىنە ءتيدى!.. ونىڭ الداعى جۇرىستەرىن ەسەپتەۋ جىلدامدىعى – چەمپيون مىرزادان ءجۇز ەسە ارتىق كورىندى!.. چەنتوۆيچتىڭ قىلار ويلاسى قالمادى!.. ەشكىم بىلمەيتىن، ەشقانداي اتاعى جوق دوكتور ب. الەمدەگى ەڭ كۇشتى ويىنشىنى كۇيرەتە جەڭدى!.. ءبىزدىڭ قۋانىشىمىزدا شەك بولمادى!.. چەنتوۆيچ بولسا، قاباعى شارت ءتۇيىلىپ، ءۇنسىز قالدى!.. سوسىن، قارسىلاسىنا سۇپ-سۋىق قاراپ:
- تاعى ءبىر پارتياعا قالايسىز؟..-دەدى.
- بولسىن! بولسىن! – دەدى دوكتور ب. وسى جەردە ونىڭ ماناعى: «تەك، ءبىر پارتيا!..»-دەگەنى ويىما ورالدى.
- بولمايدى!.. بۇگىنگە جەتەدى!.. ارتىق سالماقتى – دەنساۋلىعىڭىز كوتەرمەيدى! - دەپ قالدىم... ەسىرىك بۋا باستاعان دوسىمىز – الدىندا ايتقان ءسوزىن مۇلدەم ەسىنەن شىعاردى!..
- قايداعى ارتىق سالماق؟! - دەدى ماعان بۇرىلىپ... سوسىن، چەنتوۆيچكە قاراپ:
- جىلدامدىق كەرەك!.. جىلدامدىق!..-دەدى. – جاڭاعى ويىنعا كەتكەن ۋاقىتتا – مەن ون جەتى پارتيانى ويناپ ۇلگەرەتىنمىن!.. ماعان ەڭ قيىنى – مۇنداي ىرعاقسىز ويىندا ۇيىقتاپ قالماۋ!..
ال، ءسىز نە قىپ تۇرسىز؟! باستامايسىز با؟!. ءتورتىنشى جۇرىستەن كەيىن چەمپيون تاعى دا تەرەڭ ويعا كەتتى... دوكتور ب.-نىڭ شىدامى تاۋسىلدى!..
- ءسىز جۇرەسىز بە، الدە، جۇرمەيسىز بە؟!.
چەنتوۆيچ وعان جاقتىرماي، سۋىق قارادى!..
- مەن كەلىسىلگەن ون مينۋتتى تولىق پايدالاناتىن بولامىن!.. ون توعىزىنشى جۇرىستە – پارتيادا داعدارىس تۋدى!.. چەنتوۆيچ ءجۇرىس جاساعان بويدا دوكتور ب.لادياسىن ءۇش تورعا جىلجىتتى دا: «كورولگە-شاح!..»-دەپ ايقايلاپ جىبەردى!.. چەنتوۆيچ داۋسىن كوتەرىپ:
- مەن ەشقانداي شاحتى كورىپ تۇرعان جوقپىن!..-دەدى.
اڭگىمەگە امالسىز ارالاسقان مەن دوكتور ب.-عا:
- ءسىز بۇل ويىندى دەرەۋ توقتاتىڭىز. دارىگەردىڭ ايتقانى قايدا؟!.-دەدىم.
دوكتور ب.ورنىنان اتىپ تۇردى!.. چەنتوۆيچكە قارادى!..
- مەنىڭ جاڭاعى ايتقانىم – بوس ءسوز بولدى!.. بۇل پارتيانى – ءسىز ۇتتىڭىز!-دەدى... سوسىن، نازارىن بىزگە اۋداردى.
- مىرزالار!.. مەن سىزدەردەن كەشىرىم وتىنەمىن!.. ماعان ءۇمىت ارتقاندارىڭ – بەكەر!.. بۇل – شاحمات ويىنىنا سوڭعى رەت شىققانىم!..-دەدى. ول بىزگە باسىن ءيدى!.. سوسىن، ءبىزدىڭ ورتامىزعا قانداي جۇمباقتى جاعدايدا كەلسە – تاپ سونداي جۇمباق كۇيدە شىعىپ كەتتى!.. مۇنشاما زەرەك تۋعان ادامنىڭ ەندى ەشقاشان شاحماتقا جولامايتىنىن – ونىڭ وڭاشادا ايتقان اڭگىمەسىنە ورتاق بولعان مەن عانا ءبىلىپ تۇردىم!..
- بۇل، جىندى ەمەي كىم؟!-دەدى وعان قايران قالعانىن جاسىرماعان ماك كوننور. ورىندىقتان ەڭ سوڭعى بولىپ ميركو چەنتوۆيچ كوتەرىلىپ، اياقتالماعان پارتياعا تاعى ءبىر كوز سالدى... ءسويتتى دە، ءبىرىنشى رەت كەڭپەيىلدىك تانىتقانداي بولىپ:
- وتە وكىنىشتى!.. ءيا، ونىڭ ويلاستىرعان شابۋىلى جامان بولعان جوق!.. اۋەسقوي ادام ءۇشىن – مۇنىڭ ءوزى از جەتىستىك ەمەس!.. -دەدى.
اۋدارعان مىرزاتاي بولات
Abai.kz پورتالىنان
6alash ۇسىنادى
