ساڭلاق ءسوزدىڭ اقىنى

( بەردىبەك قۇرجىقاي ۇلىنىڭ ولەڭى حاقىندا)

قازاق پوەزياسىنىڭ اسا تانمىال ۋاكلدەرىنىنىڭ ءبىرى، ساڭلاق ءسوزدى اقىن، بەردىبەك قۇرجىقاي ۇلىنىڭ ولەڭ ونەرىنە، ۇڭىلە قاراپ كوزقاراس ايتۋدىڭ دا ،وزىندىك ءمانى مەن ماعىنىسى بار...

بۇل كۇندەرى بەكەڭ ، ءومىر شىندىعىن بويلاپ، تەرەڭ تامىر تارتقان فيلوسوپيالىق تالعامى، كوركەدىك كوكجيەگى كەڭ سىرشىل ليريكاسى، وزىنە ءتان وقشاۋ يستيل تابيعاتىمەن دە ،وقىرمان جۇرەگىنەن جول تاپتى.

بەكەڭ ،وتىز نەشە جىلدىق ولەڭ ءسوز ونەر- ولكەسىندە ءونىمدى جاسامپازدىق جاراتتى. ونىڭ بۇلتارتپاس ايعاعى- " ءۇيادان قياعا" ، " كۇرە تامىر"، جىر جىيناقتارى مەن " كوزقاراس"، " قازاق قانداي "، " تەمىر قازىق"، " قىزىل تاڭبا" سىندى ليريكالىق داستاندارى . بۇل تۋىندىلار وقىرمانداردىڭ قاستەرلەپ ، ءسۇيىپ وقىيتىن رۋحاني ازىعىنا اينالدى.

كوپ ءجۇرتتى تۇنەپ ءوتىپ قوتاندارى،
ورالدى الىستاعى وتار مالى.
الدىنان وسىلاردىڭ شىعۋ ءۇشىن،
كەۋدەمدە ءبىر ولەڭ ءتۇر وت العالى.

( " ءۇيادان قياعا" ، 4 - بەت)

بەكەڭ و باستا پوەزيا ەسىگىن اشقاندا - اق جوعارىداعىداي جىر مارجاندارىمەن ءوزىنىڭ تالانت ءتابيعاتىن تانىتتى. سەل سەزىم، مىزعىماس مىعىم سەنىم سەرپىلىسىن كورسەتتى. ولەڭ -ونەر مايدانىنا وزىندىك بيىكتەن كەلىپ قوسىلدى. ءوز ءۇنى ، ءوز داۋىسى، ءوز جازۋ ماشىعىمەن ، ەشكىمگە ءۇقساماس ارىندى تەبىنىمەن كەلىپ ىلەستى. ىلەسكەن جوق .توپ ورتاعا توق ەتە قالدى. بىراز قالامداستارى سەلت ەتتى، بەكەڭە العاشقى ولەڭىنەن- اق قۇرمەت وسىلاي باستالىپ تا كەتتى.

انە، وتىز بەس جىلدىڭ الدىندا ،ءۇيادان تۇلەپ ۇشقان تىرنەك بۇگىنگى تاڭدا، قازىرگى ساتتە ءوزى ايتقانداي " اقىندىقتىڭ جولىندا ، ءتۇز تۇيگەن كەلساپتاي" باسى اعاردى. تارلان تارتتى، ادۋىن ءسوزدى ، اردا اعا اقىنعا اينالدى.

جا، بەردىبەك قۇرجىقايۇى سوناۋ تىرنەك شاقتان ، اق باستى بارشىنعا، اردا اعا اقىنعا بىردەن، ولەڭ جازا سالىپ ،اينالا قالعان جوق. سان قىيىن، كۇردەلى كۇرمەكتى كۇرەڭ بەلدەر مەن بەلەستەردەن استى. قارا ءقۇيىندى ءقۇيتىرقى مادەنيەت توڭكەرىسىن باسىنان كەشتى. تار ەسىك تام بوساعىلى تۇرمەنىڭ قىل كوپرىنەن ءوتتى. ۇلتشىلدىقتىڭ قارا قالپاعىن كيدى. ولەڭ- ونەر ساپارىندا دا ، ورنەكتى ءسوز ولكەسىندە دە كۇردەلى ءبۇراڭ جولداردى باسىپ ءوتتى. قىيىن اسۋلاندان استى. اۋىر سىن تەزىنەن، قاتال ۋاقىت كوزىنەن ورمەلەپ ءوتتى. قوعامدىق ءومىر ارپالىسى تۋدىرعان ىزگىلىك پەن جاۋىزدىق تارتىسىندا سىنعا ءتۇستى، شىڭدالىپ شىقىقتى. سان قۇبىلعان ماقتاۋلار مەن سايقال مازاقتار ورتاسىندا ونەر جولىن جالىقپاي، جاسىماي جالعادى.

يا، وسىنداي قاتپارى قالىڭ ءومىر ورتاسى ونىڭ ولەڭ - ونەر تالانتىن ءوسىردى.سونىڭ ناتيجەسىندە ول نە جازسا دا، نە ايتسا دا ، ءار كەز جالاڭ جازبادى، جاداعاي ايتپادى. قايتا ءومىردىڭ اشتى شىندىعىن ايشىقتاي بەينەلەدى. ونى ۇشقىر ءسوز، تاپقىر تەڭەۋلەر ارقىلى كوركەم وبرازبەن اسەم ءومىر كارتيناسىنا اينالدىردى.
ءسوز راسىن ايتسىن، اقىن ءوزى جىرلاسىن:

ءون بويىمنان وسەكتىڭ،
وعىن تەرىپ وتىرمىن.

مىناۋ ەكى تارماق جىر جولىندا جىمى بەرىك جىمداسقان شىمىر شىندىق جاتىر. تاۋىپ ايتقان تاماشا ءسوز، ەرىكسىز تاڭداي قاقتىرادى." ءون بويىنان وسەك وعىن تەرىپ" قاننان قاپەرسىز وتىرعان، ەشتەمەنى ەلەڭ ءقۇرلى كورمەگەن اقىن وبرازى ادامدى قايران قالتىرادى. از سوزگە ءنارلى وي سىيعىزىپ، سوم ءتۇلعالى وبراز قۇدىرەتىمەن قوعامدىق ومىردە وسەك وعىن بوراتقان ءسۇرقيالارعا ءتىل نايزاسىن تۇيرەيدى.

ونىمەن تىنبايدى.
قاراڭعى كور كەۋدەدەن ورىگەن، قىزىل تىلىمەن ۇرىگەن وسەك اتتى ءبۇرالقى قانشىقتى ءولىرىپ ىندەتەدى. ءسۇيتىپ ،وسەكتىڭ ءتۇپ تامىرىنا بالتا شابادى، قايتا وسەك ايتپاستاي ەتىپ وكىندىرەدى.
وقىرماندارىنا دا ،ۇلاعاتتى وي سالادى. پاراسات ايىن تۋعىزادى، كەۋدەلەرىن سۇتتەي جارىققا قارىق قىلادى. مىنە بۇل بەردىبەك ءقۇرجىقاي ۇلى شىعارمالارىنداعى اسا كۇشتى تاربيەلىك ءماننىڭ ماعىناسىن تانىتادى.

يا، بەردىبەك ءقۇرجىقاي ۇلى شىعارمالارىنداعى ءمۇنداي ساتيرا تونىنا ورانعان تاربيەلىك ءماندى ولەڭدەر اقىننىڭ اسا اشىنعان ايبارلى وي ارىستانىنا مىنگەن ءتۇستارىنان كوپ رەت كورنىس تابادى:

جاماندىق جاقسى جىرمەن ۇشىقتالسىن،
جاۋىزدىقتى جاتىردا ۇسىك شالسىن.
اقىلدىنىڭ اي - كۇنى تولىپ تۋىپ،
اقىماعىڭ تۇسىك بولاپ ءتۇسىپ قالسىن.

انە، وسىنداي اشتى تولعانىستىڭ بايىبىنا بارعان سايىن، جەتەسىنە جەتكەن سايىن ءدۇيىم وقىرمان ساتيرا تىلىندەگى قىلپىلداعان وتكىر قانداۋىردىڭ قاسيەتىن تۇسىنگەن ۇستىنە تۇسىنەدى.
جوعارىداعى ولەڭ تارماقتارىنا ۇڭىلە قاراساق،
ومىردەگى جاقسىلىق پەن جاماندىق ورتاسىنداعى بىتپەس كۇرەستىڭ كوركەم كورنىسى - ساتيرانىڭ قىل كوپىندەگى تىكەندى مايداندا ، ءتىپتى تىرلىك ءتۇعىرى جاتىردا الىسادى.

قانداي ايتقىشتىق. "جاماندىق جاقسى جىرمەن ۇشىقتالادى"، " جاۋىزدىق جاتىردا ۇشىقتالادى" اۋەلى جارىق ساۋلەدەن ساداعا ەتىپ، قاراسىن بىراق وشىرەدى. " اقىلدىنى " تولعاعى تولىق ءومىر ساۋلەسىمەن جارىق دۇنيەدەن كۇتەدى.

ول عانا ەمەس.
جاقسىلىق پەن جاماندىقتى جەر مەن كوكتەي ، وت پەن سۋداي الشاقتاتادى. جامادىقتى جاتىردا جايراتىپ، جان دۇنيەڭدە جانار تاۋداي قوپارىلىس تۋدىرادى. ءسۇيتىپ " جاتىردا ۇسىك شالعان جاۋىزدىققا"، " ءتامۇقتاعى تامشى تۇسىككە" جيرەنە قاراتادى.

جاقسىلىقتان جانىڭا جىلۋ بەرەدى ، ءومىر ۇمىتىمەن راحاتتاندىرادى. بەكەڭ ولەڭدەرى وقىرمانىن ءبىر جاندىرىپ، ءبىر ءسوندىرىپ وتىرعان سىيقىرلى سىر- ونىڭ ولەڭدەرىندەگى تىكەنەكتى ءتىلدىڭ ارباۋىمەن جاسالعان جاعىمدى جانە جاعىمسىز وبرازداردىڭ تاعدىرلىق بەينەلرى. سول بەينەلەردىڭ تەرەڭگە تامىر تارتىپ جاتقان ەستەتيكالىق تاربيەلىك ءمانى.

ءسىز ،بەكەڭ ولەڭدەرىن ويلانا دا ،تولعانا دا وقىيسىز، وقىپ وتىرىپ، جاتتاپ تا الاسىز. ولەڭنىڭ ءسىزدى، وقىرماندارىن سونشا ىنتىقتىرىپ قۇمارتا باۋراپ الىۋى، قىزىقتىرۋى كەيىپكەر حارەكترىنىڭ ( مىنەزىنىڭ) ءتۇپ تامىردان ءتۇتاس اشىلۋى مەن قايشىلىقتاردىڭ كوركەم كورىس تاۋىپ شەشىلۋىندە جاتىر. ۇعىمداردىڭ ءبارى ءنارلى ءارى جۇعىمدى.

ءبىز بۇدان بەردىبەك قۇرجىقاي پوەزياسىنداعى قۋاتتى وي، قۇدىرەتتى ءسوز پاراساتىنىڭ اسەمدىك الەمىن تانيمىز. بەينەلەۋ ونەرىندەگى سوزبەن سالعان سۋرەتىنىڭ شالقار شالىمدىلىعىن بايقايمىز.

ول عانا ەمەس.
اشتى شىندىقتى اشىنا ايتاتىن، ايىبىن ايياماي بەتىنە باساتىن، قارا قىلدى قاق جاراتىن ناعىز جاۋىنگەر پوەزيا ەكەنىنە ەكىلەنبەي يلانامىز، سەلكەۋسىز سەنەمىز.

بەردىبەك قۇرجىقاي ۇلىنىڭ نازدى ليريكالىق ولەڭدەرىندە كەرىمسال كەرەمەت كوركەم كورىس، سۇلۋ وبراز، ءمولدىر سەزىمدى بەينەلەپ قانا قالماي، وعان تەرەڭ تاربيەلىك يدەيالىق اعىمدى استار دارىتادى. فيلوسوپيالىق قۋات بىتەرەدى. قاراپايىم ءومىردىڭ وزىنەن وركەنى كەڭ ورنەك توگەدى. كىشىلىك پەن كىسىلىك تانىتادى. شىندىقتى جالتاقتاتپاي، جاۋتاڭداتپاي ، جەتىمسىرەتپەي ، وگەيسىتپەي ،قاز قالپىندا ، قابىرعاسىن قاقىراتىپ ،بىراق ايتادى. ادامدىق ار مەن اقىل- پاراساتتى اسقاق ارمان شىڭىنا كوتەرە جىرلايدى. ۇلتتىق رۋحتى ۇلتتىق بوياۋمەن ، قازاق قارا تىلىمەن جىر نوسەرىنە اينالدىرا توگەدى:

وت اۋىزدى ، وراق ءتىلدى ، قۇلقىم بال،
قايسار حالىق - قازاق دەيتىن ۇلتىم بار.
ونىڭ جانى - تۋعان ءتىلى ءتۇماۋىراسا،
ءبارى اۋىرىپ توسەك تارتىپ ىڭقىلدار.

وڭعانى جوق ، ءتىلدى ءتىرى كومگەننەن،
قۇدىرەت جوق، تىلگە ەش تەڭ كەلگەن.
مەن ويلايمىن ءتىلىم كەشتە جويىلسا،
ەرتەڭىندە ەلەڭ- الاڭ ولگەن ءجون.

ءبىر سوزدەن ءتىرىلىپ، ءبىر سوزدەن ولەتىن " وت اۋىزدى، وراق ءتىلدى، قۇلقى بال، قايسار قازاق" ،" انا تىلىمەن بىرگە اۋىرىپ، بىرگە ىڭقىلدايدى" دەپ انا ءتىلىن كوز قاراشىعىنداي قاستەرلەيدى. جانىنداي ايالاپ قورعايتىن حالىقتىڭ پيسكيكالىق تەرەڭىن تانىتىپ، ءسوزدى ارىدان قوزعايدى. ويدى ويعا جالعاپ ، تەڭىزدەي تولعايدى. " انا ءتىلى كەشتە جويىلسا، ەرتەڭىندە ەلەڭ- الاڭ ولگەن ءجون" دەپ انا ءتىلىن ودان ارى ارداقتايدى. ار بيىگىنە شىعارادى، پاراسات شىڭىنا قوندىرادى. ءتىل جويىلسا، ۇلت بىرگە جويىلادى. بۇدان اسقان قاسىرەت جوق دەگەن ۇلى ۇندەۋ تاستايدى. ول ۇندەۋدى ءۇرانداتپايدى، ارسىز ايتىپ ايھايلاتپايدى. ساپ - سالقىن ، سابىرلى سارباز سوزبەن عانا جەتەلەپ جەتكىزە سالادى دا ، ارى قاراي:

قازاق حالقىن قاتارىنان قاتىرماي،
انا ءتىلى كوتەرىپ ءجۇر ارقالاپ.
ح ح ح ح
تىزگىنى ءتىل، كوڭىلى جۇيىرىك كوك دونەن،
شاتا ءسوزدى شاپتىرماعان كولدەنەڭ.

ۇلتىم، ءتىلىم، حالقىم، قازاعىم دەپ تۋعان، ۇلت تاعدىرىنىڭ اسىل ارمانىن قۋعان ، اردا اقىن اق جال وزەندەي وركەشتەپ "ءتىلىم" دەپ جىلاپ ءتۇرىپ جىر توگەدى. ۇلتىم، ءتىلىم ، حالقىم دەگەندە كوركەم كوكىرەگەننەن جاپ- جارىق كۇن كوتەرىلەدى. قاراڭى تارتقان كوڭىلگە سۇتتەي جارىق اي تۋادى. جانى جاسارىپ ، سەزىمى جىپ- جىلى كۇيگە وتەدى. جۇرەكتەن وت الا سويلەپ تە كەتەدى، ءتىلدى جويامىز دەگەندەردىڭ " شاتا ءسوزدى شاپتۆرماعان كولدەلەڭ" دەپ ءتۇپ قاراڭعىسىن قاقىراتىپ تا ، جارقىراتىپ تا كەتەدى.

مىنە، ناعىز پوەزيا ءومىردى وسىلاي جىرلايدى. بەكەڭ - ولەڭدەرى ۇلتتىق رۋحتى كوتەرىپ ، ادام جانىنا تازا تاس بۇلاقتاي تاسىتىپ قوييادى. انا ءتىلىنىڭ ارىمەن ، سەمىپ بارا جاتقان سەنىمدى وياتادى. انا ءتىلىنىڭ مولدىرلىگىن پاراسپتى باي ءتىل ەكەنىن ماقتان ەتەدى. ءتىلدىڭ جويىلماۋىن ، جوعالماۋىن ارتقى ءۇرپاققا اماناتتايدى.

بارىنەن كەرىكتىسى - ءتىل، ءدىل ۇعىمىن ءۇقىپتاپ ءۇتىقتى ۇقتىرادى. ۇلت تاعدىرى - ءتىل تاعدىرى وتە وزەكتى ماسەلە ،ءماندى مايەكتى ماسەلە .ءتىل- ۇلتتى تىرەپ ءتۇراتىن التىن دىڭگەك، ۇلتتىڭ ۇلى رۋحىنىڭ جارىق شام شىراعى.ءتىل جوعالسا، جويىلسا، ۇلت بىرگە جويىلادى. جانعان جارىق شىراعى بىرگە سونەدى دەگەن تاعىلىمدى تارلان ءسوز ونەرىمەن تەرەڭ تۇپتەپ تۇسىندىرەدى. ءمان - ماعىناسىن ، ماڭىزىن دا ، مىققتى مىق تامىردان تارامداپ تانتادى.

بەردىبەك قۇرجىقاي ۇلىنىڭ ولەڭدەرىندەگى تاعى ءبىر قىزىق سىرى، كىيكىمەت قىرى - ونىڭ ليريكالىق ولەڭدەرى ءتاتتى لەپپەن تىنىستاپ ءتۇرادى. تازا ساپ التىن سوزبەن ءۇزىلىپ سويلەپ ءتۇرادى. قازاقتىڭ دارحان دالاسىنا ، ءقۇنارلى قويناۋلارىنا قونىقتاپ ، قوماقتى ، قومدى ويلارعا باستاپ كەتىپ جاتادى. ءار كىم وينىنا كەلتىرە بەرمەيتىن ءتىلسىم وي تابادى، تىڭ ، سونى ءسوز تابادى. سۋ جاڭا سىلقىم سىرمەن سىلاڭداتىپ ،وقىرمانىن تاريىق قويناۋىنا ارباپ الىپ كەتەدى:

ەشكىمنىڭ ەتى - ەرمەنىڭ،
مارقامنىڭ مايى- جۋسانىڭ.
ءباتيما ءپىرىم جەر مەنىڭ،
باسىنا تۋسا اۋىر كۇن.

بوياعان گۇلمەن قاناتىن،
كوبەلەگىڭنەن ءتۇس العام.
قاراعايدى جۇلىپ الاتىن،
قارا ايۋىڭان كۇش العام.

باۋرى ءسۇتتى تاۋىمدى،
يىگەن نارداي سورمىن.

جاسىل جونىڭنان جاۋىندى،
ەل ءۇشىن جىلاۋدى ۇعىنعام.

بالە، اقىن ءتابيعات دۇنيەسىنىڭ سىرت سۇلۋلىعىنا سۇقتانىپ وتىرعان جوق. قىزىعىپ كوز توياتتاپ وتىرعان جوق. جان جىلۋىمەن تۇسىنگەن ، سەزىم دىرىلىمەن قابىلداعان قاسيەتتى كورنىستەردەن ۇلى دالا تاريقىن كورىپ وتىر. رايسىز رازى بولىپ قابىلداپ وتىر. سول ءوزى قابىلداعان عالامات دۇنيەنى ونەرمەن ورنەكتەپ ، ولەڭمەن ءورىپ جەتكىزىپ وتىر.

قانداي كەرەمەت كورىس. تۋساپ ءتۇرعان تۋ دالادا وتىرعان اقىننىڭ سۇلۋ وينا وقىرمان بىردەن عاشىق ويمەن كىرىپ ولەدەرىنىن داۋىستاپ وقىي بەرەدى. ولەڭ مايەگىندەگى ءماندى سوزدەردىڭ توركىنىندەگى تۇڭكەلى ۇعىمداردى سارالاي باستايدى. " قاناتىن گۇلمەن بوياعان، كوبەلەكتەن ءتۇس الادى"، " قاراعايدى جۇلىپ العان قارا ايۋدان كۇش الادى"، "باۋرى ءسۇتتى تاۋدى يىگەن نارداي سورادى" " جاۋىندى كۇندەي ەڭىرەپ" ەل قامىن جەيدى. اقىن ءوزى وزەكتەپ تانىعىن، تۇپتەپ تۇسىنگەن شىندىقتى ، ءقۇبىلىستى ءقۇبىلتا سىرتقا شىعارادى. تابيعاتپەن بىتە قايناپ بىرىگىپ كەتەدى. جان سىرىن ، جۇرەك ءنۇرىن، وي تەرەڭىن اقتارىپ تاۋسىلا ايتادى.
ۇقتىرار ۇعىمىن ءۇزاق ءمۇنارلى كوك ساعىمعا كومىپ ، وبرازدى كورسەتەدى. مۇنداي كەرىم كەرەمنت كورنىستەر مەن سۋرەتەۋلەر بەردىبەك ءقۇرجىقاي ۇلىنىڭ ولەڭدەرىنە ءتان دارا قول تاڭبا دەۋگە بولادى.

الەۋمىتتىك كوزقاراسى بولەك، ءبىتىمى وزگە قىرعي ءتىلدى قىران اقىن قوعامدىق بولمىستىڭ سان الۋان تاقىرىبىنا قالام تارتى. باسقا اقىندار سان جىرعا قوسقان انا تۋرالى دا ،جىر اعىتتى. بىراق بەكەڭ جىرلاعان انا تاقىرىبى باسقا اقىنداندان وق بويى وزىپ الدا ءتۇردى:

دوكىر عوي ەردىڭ دونەنى،
ايەلدىڭ ونان تايى وزعان.
اق ايۋ ءۇسىپ ولەدى،
ايەلسىز ۇيدەگى ايازدان.

دالانىڭ سوقىر ءتۇمانى،
ايەلسىز ءۇيدى بۇركەيدى.
قورىس- قوپا جۇكتىڭ لاڭى،
شاپقانداي جوڭعار سۇركەيلى.

دالانىڭ جەتى تامۇعىن،
جەڭىپتى قازاق ايەلى.
اجەمىز ايتقان تاعىلىم،
الەمدىك ويدىڭ مايەگى.

اتومنان كۇشتى جۇمىر ەت،
جۇبايدىڭ ءبىر جۇپ جۇرەگى.

كەمپىرلەر، قىزدار، كەلىنشەكتەر،
جوق بولسا كەلەر ءبىر ءتۇرلى وي.
سوقا باس سورلى ەركەكتەر،
تورعايداي توزۋ مۇمكىن عوي.

جا، مىنا ولەڭدى كىمدە - كىم بەي - جاي قالىپ وقىمايدى. سان قايتالاپ وقىيدى. سان قايتالاپ ويلانادى. توقتالىپ تولعانادى. انالار، ايەلدەر، قىزدار، كەپىرلەر - بار باقىتتىڭ كوزى، ءومىردىڭ وزەگى، قاجىر - قايراتتىڭ كۇشى ، اقىل - پاراساتتىڭ ءوزى دەپ جازبايدى. ءار ءۇيدىڭ ءلۇپ- ءلۇپ سوعىپ وتىرعان جۇرەگى - ايەل، انا ەكەنىنە كوزىڭدى ابدەن جەتكىزەدى. ايەلسىز تىرلىكتىڭ ەش ءمان- ماعىناسىنىڭ جوق ەكەنىن وتە قاراپايىم تۇسىنىكتى سوزدەرمەن- اق ايشىقتاي سالادى. سول ارقالى -اق انالاردىڭ اقىل جەتپەس جەتەلى ءومىر ونەگەلەرىن ولەڭمەن ورنەكتەپ ءۇمىتپاستاي ەتىپ مىيعا ورناتىپ تاستايدى.

راس- اۋ، " ايەلسىز ۇيدە اق ايۋ ءۇسىپ ولەدى"، " ايەلسىز ءۇيدى سوقىر ءتۇمان شالادى"، " ايەلسىز ءۇي جوڭعار شاپقانداي قورىس- قوپا بولادى" قانداي مۇشكىل حال. مىسكىن تىرلىك، جان تۇزبەس ، ادام ايتقىسىز جاعىداي. اۋەلى انتراكتيكاداعى ءمۇزدى ءمۇحيتا الپىس- جەتپىس كرادوس سۋىقتا ءومىر سۇرەتىن اق ايۋدىڭ ءوزى ايەلسىز ۇيدە ءۇسىپ ولەدى. مىناۋ ،تەك بەردىبەك قۇرجىقايۇلىنا عانا ءتان ءسوز ساپتاۋ، وي دارالاۋ. بۇرىن- سوڭدى جازعان اقىندار ولەڭنەن كەزدەسپەيدى.

مىنە، وسى سوزدەن كەيىن - " ايەل- انا"، " ايەل- ارۋ"، " ايەل- قۇدىرەت كۇش" ، " ايەل- تىرلىك كوزى"، " ايەل اي مەن كۇن" دەگەن تەڭەۋ، بالاۋ سوزدەرىڭ ەسكىرگەن كوبەدەي كوپ ايتىلعانىن اڭعاراسىڭ. انا قاسيەتىن ەش تەڭەۋسىز جۇرەك قالاۋىڭمەن باعاسىز تۇسىنەسىڭ. تۇسىنەسىڭ دە، اقىننىڭ مىنا ايتقان تاعىلىمىن وڭ قۇلاقپەن قايتا تىڭدايسىڭ. " دالانىڭ جەتى ءتامۇعىن جەڭگەن قازاق انا قانداي"، " الەمننىڭ مايەگىنەن تاعىلىم تارتقان انا قانداي" دەپ انا قاسيەتىن ۇققان ۇستىنە ۇعىنا تۇسەسىڭ. ءتىپتى كەرەمەتى دارالاپ، دانالاپ " قازاق انا" دەيدى.

ءما ءا، ودان دا كۇشتىسى بار. " ءجۇبايدىڭ ءجۇمىر جۇرەگى- اتومنان كۇشتى ءجۇمىر ەت" دەيدى اقىن. ءجۇبايلار تۋرالى جازىلعان تالاي ءجۇمىر جىرلاردان ءمۇنداي سوى تەڭەۋ، سۋ جاڭا وي وقىپ كورگەن ەمەسپىز. ولەڭدى وقىپ وتىپ ، ءجۇبايىڭا قاراپ قايتادان تانىي باستايسىڭ.جەر بەتىندەگى كۇللى كۇشتى تىرەك ايەل، ءتۇقىم ءودىرۋشى. ەردىڭ بار كەمىستىگىن كەشىرۋشى پەرىشتە، رۋح وتىن جاندىرۋشى ەكەنىنە كوزىڭ جەتەدى، انالار ادام بالاسىن اياپ قانا قالماي تابانىنىڭ استىنداعى قارا جەردى دە ، اييالاپ باسىپ بارا جاتقانداي اياۋلى جان ەكەنىنە ەرىكسىز مويىن ءۇسىناسىڭ، كۇندە مويىندايسىڭ.

بەكەڭ، ۇلگى مەن ونەگە كورسەتە ورتىرىپ ، مىنەزدى بولۋدىڭ دا سىر قۇلپىن اشادى:

نامىسىما شوق سالماشى،
ەڭبەكسىز قۇر ەمدىك.
تۇتىنشە ۇشىپ جوق بولماشى،
مورجاسىنان ءومىردىڭ.

جان لازاتى جاننات دەمە،
ءتاتتى شاراپ، سۇلۋ قىز.
باقىتىڭدى جالماپ، نەگە،
جاتقاندىعىن ۇعىپ ال.

يا، "ەڭبەكسىز قۇر ەمىنۋ"،"ءومىر مورجاسىنان تۇتىنشە ۇشىپ جوق بولۋ"، "جالعاندى جاننات سەزىنۋ" ادام باسىنداعى باعىن كەتىرەتىن، تىرشىلىگىن وڭدى- سولدى شاسقايتىن ، قادىر- قاسيەتىن جويىپ جوعالتاتىن دۇزاق ، قاقپان ەكەنىن ەكى اۋىز سوزبەن ءسولىن شىعارىپ وتىرىپ ۇقتىرادى. " ءتاتتى شاراپ - جان لاززاتى ەمەس" دەپ كەرتىپ ايتادى. كەكەپ جەتكىزەدى، جامادىقتان ءبىر جولا بەزدىرەدى.

بەكەڭ ، جىرلاعان تاقىرىپ وقىرماندارىنا وسقىرىپ ءتۇرىپ وسىلاي وي سالادى. قاراڭعى ساناعا جارىق ءتۇسىرىپ ساڭلاۋ اشادى. جۇرەگىنە اقىلمەن كىرىپ ، ءجون سىلتەيدى. ءدۇرىس باعىت- باعدار بەرەدى.

بەردىبەك قۇرقىقاي ۇلىنىڭ " قازاق قانداي" اتتى ولەڭى قازاق مىنەزىنىڭ كارتيناسى دەۋگە بولادى:

قاتتى جۇرسە، قورجىنى توق اتتى ادام،
قازاق دەي بەر قۋلىق- ءسۇمدىق باقپاعان.
قالاداعى تۋىسىنا كەلگەندە،
ارەڭ سىيعان ماشينا وتكەن قاقپادان.

كۇشتىلىگى توقتى ەتىنە تويمايدى،
كۇرەسكەندە ەكى- اق بۇكتەپ قويمايدى.
توي كۇندەرى قۇنان شاپسا سەركەنى،
ات ۇستىنەن اسپانعا اتىپ وينايدى.

كەدەيلىگى - پايداكەرلىك ەتپەيدى،
ءبىر بايلىعى استاۋ- استاۋ ەت جەيدى.
اۋىلىنا سوعىم باسىن بەرمەسە،
سول قىسقى اسى تاماعىنان وتپەيدى.

كەمشىلىگى - ۇنەمشىلىك ەتپەيدى،
ەركەك قويى ەكى اسقانعا جەتپەيدى.
اتامىزدىڭ ءبولىپ بەرگەنتەنشىسى،
داستارحانعا ءبارىن ءۇيىپ توك دەيدى.

ۋ تاقىمى تارپاڭعا ىرىق بەرگەن بە،
قارشىعا عوي قاشاعاندى كورگەندە.
كەۋدىرى جوق بايا پۇشىق اتانمەن،
زارەڭ ۇشار كەمپىر بەتتەن جەلگەندە.

" قىنىڭا جاق، تويداعى ادام كوپ" - دەيدى،
كوپ دەيدى دە ، اۋىز ءتيىپ ەت جەيدى.
ون قازاقتىڭ شاتتىعىنا اتى وزعان،
كىشى- كىرىم كەي مەرەكە جەتپەيدى.

العىر مىيى، سەزگىر نەرۆ جۇيەسى،
جوعالسا ەگەر بۋازىندا بيەسى.
التى جاسار ات بولعاندا تانيدى،
ىشتە كەتكەن سول قۇلىندى يەسى.

ەل باسىنا تۋعان كەزدە قان سەبەر،
اتپەن شاپقان داۋدىڭ باسىن شانشىپ ەر.
ات ۇستىندە اۋليەدەي كورىنگەن،
ءبىزدىڭ قازاق مىنە وسىنلاي قامشىگەر.

ىزگىلىك پەن جاقسىلىقتى جاناستىر،
قازاعىمدى جاماندىقتان حالاس قىل.
جاراتۋشى مارتەبەسىن ۇلتىمنىڭ،
دۇنيەنىڭ ششاڭعارىمەن تالاستىر.

( بەردىبەك قۇرجىقاي ۇلى)

جا، قازاق دەسە قازاق .ەندى ونى بەكەڭنەن اسىرىپ ايتا دا، جازا دا المايسىڭ. بۇل ولەڭدى ولەرمەندەنىپ تالداۋ جاساپ، ءتۇسىندىرۋ ءۇيات. تۇسىندىرەتىن ەشتەمەسى جوق. ءار تارماق، بار شۋماق نار تۇيەدەي ءتۇتاس قازاقتى بىراق كوتەرىپ ءتۇر. سەگىز شۋماق ولەڭمەن قازاقتىڭ بار مىنەزىن، ار مىنەزىن، نار مىنەزىن تۇگىنەن تۇبىنەدەيىن سىيعىزىپ ءورىپ ولمەس ولەڭ ەتىپ تاستاپ كەتكەن.

ءبىز، بەكەڭدى ،تالداۋ جاساپ شارشاماي- اق ، ولەڭدەرىن ادەمى ماقامعا كەلتىرىپ كەلىستى ەتىپ وقىپ جۇرسەك تە ، كوپتەن- كوپ تاعىلىم الامىز.

بولات بوپاي ۇلى

01.01. 1993 جىلى جازىدى. ءۇرىمجى قالاسى.
1996 جىلى " شۇعىلا " جۋرنالىنىڭ 9 - سانىندا توتە جازۋمەن جارىق كورگەن.

6الاش ۇسىندى