قايراۋ
( ليريكالىق پوەما)
تالاپبەك ازانباي
قالام السا قوسىلىپ سيا مۇڭعا،
ءبىر وي تۋار اقىننىڭ قيالىندا.
الاماندا شاپقاندا ادىمىمەن،
الىمدىلىق تۇلپاردىڭ تۇيياعىندا.
قاسقىر مەنەن باقسادا قويىڭدى كىم،
وزگە جۇرتتان وزگەشە ويىڭ بۇگىن.
كوك بورىگە قالايشا تارتقان سەنىڭ،
ارلان مىنەز ءبىر قىڭىر مويىندىعىڭ.
قالام الىپ قولىنا، ال جىرلاسىن،
شالدىعىپ ءبىر، مەيلى، ەركى قالجىراسىن.
ات كەكىلىن كەسىسىپ كەتەر بىرەۋ،
و دۇنيەدەن كورسەتىپ "
"قانجىعاسىن".
اقىلىڭدى قوسساڭ دا اقىلىنا،
جاتتى قويشى، جاقپايسىڭ جاقىنىڭا.
دۇنيە ەمەس، ءبىر الەم ار ازابى،
شىندىقتى ايتىپ كۇش بەرەر اقىنىنا.
جازعان جىرىن ەگەردە سەزىنسە الەم،
قويارعا ءبىر جەر تاپپاس ءوزىن ارەڭ.
ءوزىن-وزى قايراۋمەن كەلەدى اقىن،
شابىت ءمىنىپ قيالمەن كەزىپ
الەم.
* * * * *
قالام الىپ جىرلايىن ارى قاراي،
ءوزىن اركەز كەتسە دە تانىپ اباي.
كەشە جۇرگەن بۇگىن جوق دوستارىڭدى،
دەمە اعايىن كورگەندە قالىڭ قالاي؟
قالىڭ نەشىك دەيسىڭ بە كوز كورگەندەر،
نە بولعانىن بۇرىنعى سەزدى ولگەندەر.
قاسىرەتتىڭ ورناعان قارا بۇلتىن،
تۇسىنەدى باسىنا كەز كەلگەندە ەر.
اقىن ايتسا شىندىقتىڭ شىرقاپ ءانىن،
موينىن جۇلىپ الاسىڭ شىلشا ءبارىڭ.
وت پەن سۋدى قولىنا كەزەك ۇستاپ،
باسىپ ءومىر كەلەدى قىرقالارىن.
ءبىزدى قارعام دەمەشى نەسىن ەكتى،
قورلاندى ايتساڭ بىرەۋدىڭ ەسى كەتتى.
اقىن تاعدىر وسى ەكەن نەگە جىلاپ،
مۇقاعالي دەسەم مەن وكسىپ ءوتتى.
اناۋ جايساڭ دەسەك تە، اسقار، الىپ،
ءوز ءانىن تەك ايتىپ ءجۇر ماسقارالىق.
قارامايدى ەل-جۇرتتىڭ زار كۇيىنە،
ۇرساڭدا تاۋ باسىڭدى تاسقا بارىپ.
دۇنيەنىڭ كىم كەپىل بارلىعىنا،
بولىپ جۇرسە ەگەردە ارلى كىنا.
جومارت ەردىڭ جوقشىلىق قولىن بايلار،
قايدا بارساڭ نيەتتىڭ تارلىعى ما؟
وسى كەيدە قالساڭدا ەل ەسىنەن،
قىزىعىڭنان ايىرما بەۋ نەسىبەم.
جۇرگەندەر بار ۇرىپ قۇر داڭعىرلاتىپ،
نان ءپىسىرىپ قاڭىلتىر كەۋدەسىمەن.
بار دەسەك تە ءبىر مىقتى ءار اۋىلدا،
قۇلقىن ءۇشىن جان بەرىپ، جان الۋدا.
نە بولارىن بىلمەيسىڭ ەلىك جانىڭ،
اڭدىپ اتار ىلىنسە قاراۋىلعا.
ايتساق دا سىن جاراماس ونىڭ دەسىپ،
قايدا باردىق ءناپسىنىڭ سوڭىنا ىلەسىپ.
قاي بيىككە شىعامىز جاقسىلاردىڭ،
جۇرسەك ءار كەز بىلدىرمەي جولىن كەسىپ.
بەس كۇندە وتەر، ءومىرىڭ جالعان مىنا،
قولىڭ جەتپەي سوزعان ءبىر ارمانىنا.
توزاڭ بولىپ دۇنيە ۇشىپ كەتەر،
سالعان ءتاڭىر شىداماي سالماعىنا.
كورسەتىپ ءبىر كوكەسىن ماسقارانىڭ،
تالاي جاننىڭ جانارىن جاسقا مالدىڭ.
قالاي جاۋاپ بەرەسىڭ ار الدىندا،
توردە وتىرعان شىرەنىپ قاسقالارىم.
دەسەكتە ءبىز دۇنيە-اي تىنىسى كەڭ،
قايسىڭ بىرگە مەنىمەن ۋ ءىشىپ ەڭ.
قاباعىنا قاراپ تەك مىقتىلاردىڭ،
السىزدەردىڭ بولماپپىز جۇمىسىمەن.
شەتسىز، شەكسىز بولسادا قيىر دالام،
جاقسىلىق پەن جاماندىق ءۇيىر ماعان.
جارتى الەمدى بيلەگەن ەسكەندىرگە،
ءبىر تيىندا ولگەن سوڭ بۇيىرماعان.
ەستىپ سونى بىلسەك دە ەرتەگىدەي،
ءومىر زاڭىن كەلدىك بە جەتە بىلمەي.
تاۋ عىپ ءۇيىپ بايلىقتى جۇرگەندەر بار،
الىپ ەرتەڭ كورىنە كەتەتىندەي.
اقىن كوڭىل لەپىرسە ارىنى اسىپ،
ساعان پەندە جولاماس جانى پاسىق.
جوق قاراعان كەلەدى جولاۋشىداي،
تابا الماعان مالى جوق ارىپ - اشىپ.
جازباسامدا كەيدە وسى جارتىپ نەنى،
اۋليەدەن كورەدى ەل ارتىق مەنى.
ويدىڭ سوقپاق شىتىرمان جول ازابى،
تۇرادى ءار كەز ەتەكتەن تارتىپ كەرى.
بىلمەسە دە، بىلسە دە سىرىن تانىپ،
بەرەدى ەلگە جۇرەگىن جۇلىپ الىپ.
بىردە بالا، بىردە ابىز اقىن دەگەن،
تۋعان ءوزى تۇسىنەر مۇنى حالىق.
ايدان ەسەن شىقساڭدا، جىلدان امان،
دەپ ويلاما باسىمدى مۇڭعا مالام.
وتكەن ءاربىر مينۋت پەن سەكۋندتار،
قاي پەندەنىڭ ءومىرىن ۇرلاماعان.
قويساڭ سۇراق تاعدىرىم، قيىن ماعان،
ءتاڭىر بەرسە نەسىبە، سىيىڭدى الام.
توم-توم بولىپ شاڭ باسقان تاريحتا،
جولىڭ جاتىر اقىندار شيىرلاعان.
تۇرسا بۇگىن باسىڭا قونىپ باعىڭ،
دەپ تىلەيمىن ءبىر كەسىر جولىقپاعىن.
كەزىپ الەم قيال مەن وي ۇستىندە،
سارى دالادا كەتەسىڭ بولىپ ساعىم.
جۇرگىزسە دە عالامعا ءامىرىن كىم؟
سىرى تەرەڭ جاتپاي ما تامىرىنىڭ.
ادال بەرگەن اقىنعا نەسىبەسى،
بۇلدا سىيى جاراتقان ءتاڭىرىمنىڭ.
رۋحىڭ بيىك كوتەرگەن ساناڭدا اسقاق،
ەگەر كوشتى اكەتسەڭ دارا باستاپ.
ادىلەتسىز قوعامدا شىندىقتى ايتىپ ،
وتىر اقىن كوز ىلمەي قالام جاستاپ.
ايتاتىن ءبىر ەندى ءسوز كەلدى بەيىم،
دەگەن مىنا ويىم جوق ەلدى ۇرلەيىن.
ساۋىق-سايران سالىپ ءجۇر كۇندە دۋمان،
نە ويلاپ ءجۇر باس بىتكەن مەن بىلمەيىم.
ب ا ق پا، سور ما، اقىننىڭ جىر-باسىنا،
كىمنىڭ قانداي قاراماس تۇلعاسىنا.
جالعىز شاۋىپ كەلەدى ۇيىتقىپ سوققان،
قاراماي ءبىر سار اياز بۇرقاسىنعا.
بولسا دا اۋىر كوتەرگەن تونى باتپان،
ايسىز تۇندە اداسپاي جولىن تاپقان.
ءدال تيسە دە كوزەۋلى نىساناعا،
مەنىكى دەپ ايتپاعان وعىن ماقتان.
تۇگەمەس داۋ قالسادا باسى ءمۇڭعا،
اتا مۇرا جىر مەنىڭ اسىلىمدا.
دەپ شىرىلداپ دات ايتىپ كەتكەن اقىن،
باسپاناسىز امانجول قاسىمىڭ دا.
تالاي جاننىڭ كەز بولساڭ كۇندەۋىنە،
بۇرالقى ءيتتىڭ كىم كەپىل ۇرمەۋىنە.
اتىلارسىڭ جارالى ارىستانداي،
كەلمەگەن سوڭ قىسقا ءجىپ كۇرمەۋىنە.
شالقىسادا شاتتىق پەن كوڭىل كوگىڭ،
بەرمەس، ءسىرا، ەنشىڭدى ءومىر تەگىن.
قىلت ەتكەنىڭ كەتەتىن وسەك بولىپ،
توپىراعىڭ نە دەگەن جەڭىل سەنىڭ.
سالىپ شالقار كەمەڭدى جىر-ايدىنعا،
قارسى ءجۇزىپ اعىنعا مۇڭايدىڭ با؟
ەركىن قىلىپ جاراتقان دۇنيەگە،
اقىن دەگەن ءبىر ق ۇلى قۇدايدىڭدا.
وتەر ۋاقىت بىلىنبەي كەلتە كۇنىڭ،
بىزگە ءبارى دەسەك تە ەرتە بۇگىن.
كەتسە شىعىپ شەڭبەردەن كەي شاقتاردا ،
ءتۇسىن حالىق اقىننىڭ ەركەلىگىن.
بولساڭ پەندە جارالعان باعىڭ دارا،
كۇڭىرەنگەن ەل-جۇرتتىڭ زارىن قارا.
جىر جازاتىن اقىننىڭ جۇپىنى ءۇيى،
ارتىق التىن پاتشانىڭ تاعىننان دا.
تۇرسادا ەلگە تەڭ كەلمەس كۇشىن ءبىلىپ، اقىن
قالاي العا شىعادى كىسىمسىنىپ.
بەتى كۇلىپ تۇرعانمەن قىزعانىشتىڭ،
قىزىل ءيتى جاتادى ىشىندە ۇلىپ.
ۇيتقىپ بوران سوقسادا داۋىل كەلىپ،
ءاز باسىنىڭ بولمايدى قاۋىمدا ەرىك.
ءبىر قاستاندىق جاسايدى الا تايىن،
الامانعا قوسسا ەگەر باۋىر سەنىپ.
جەتكىزسەڭدە شىندىقتى قۇلاققا ارەڭ،
ابىز جاندى زارلاتىپ جىلاتپا الەم.
تابالماسسىڭ اقىننان باسقا ادامدى،
ولگەن كۇنى ءمىنى جوق ءبىراق تا سەن.
بايلىق، مانساپ قاراماي بەت-مۇسىنگە،
سەنىپ اقىل، قايراتپەن تەك كۇشىنە.
قارسى جۇزەر اعىنعا بوگەۋ بەرمەس،
يت ءومىردىڭ تۇسسە دە تەپكىسىنە.
شىرىلداتىپ السا دا جانىن قىسپاق،
نامىس جىردىڭ كەۋدەسىن جالىنعا ۇستاپ.
كەلگەن كەزدە شىر ەتىپ دۇنيەگە،
تۇسكەنبە ەكەن قولىنا ار ۋىستاپ.
ءولىمدى ايتسا قالاي دەپ جاسقانباس كىم؟
سوعىپ جاردى اكەتەر اسقان تاسقىن.
ويى شۇڭەت، شىڭىراۋ اقىن دەگەن،
كەتەر كەزىپ قيالمەن اسپان استىن.
توزاڭ جۇقپاس توتىعىپ اسىل ارىڭ،
شىعارسا دا جاعاعا جاسىرعانىن.
نەشە تولقىپ كۇركىرەپ زامان ءوتتى،
قاتارىندا قايمىعىپ عاسىرلاردىڭ...
قالسا ايدىندا قايرانداپ قايران كەمەڭ،
ءومىر ءوزى كىل سوعىس مايدان دەر ەم.
ماڭ ماڭ باسىپ كەلەدى نار اتانداي،
شالقىپ اقىن شابىتىن قايراۋمەنەن!
سوڭعى
2022 جىل 3 تامىز
تالاپبەك ازانباي
