بەردىبەك مۋسا ۇلى قۇرجىقايەۆ

بەردىبەك مۋسا ۇلى قۇرجىقايەۆ – 1940 جىلى 15 ساۋىردە اعاجاي التايدىڭ جەمەنەي اۋدانىندا وقىمىستى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن بولىپ، ءوز زامانىنىڭ سەتەرى، تاڭدايىنىڭ شاڭى شىققان جەز تاڭداي شەجىرە شەشەن اكەدەن ونەگە الىپ، ونەر ۇيرەنگەن اقىن بالالىقتان باستاپ-اق ساناسىنا ونەردىڭ ءنارىن قۇيىپ، اقىندىقتىڭ شابىتىن جيىپ وسكەن ەكەن.

ۇياسى عوي كوز-نۇردىڭ، كوڭىل-سىردىڭ،
قۇلقىن ءۇشىن كەلمەيدى ءومىر سۇرگىم.
ولەڭ كەنىن قادالىپ قازا بەرەم،
كايلىسىندەي قالامىم كومىرشىنىڭ.
وسىلاي جىرلاپ وتكەن اقىن عۇمىرعا ۇڭىلەر بولساڭىز، تىرناق الدىن تۋىندىسى 1959 جىلى «شينجاڭ ادەبيەت سيكۋستۆوسى» (قازىرگى شۇعىلا) جۋرنالىندا جاريالانعاننان باستاۋ العان شىنايى تالانت – ولەڭ عۇمىر وسىدان كەيىنگى 41 جىلدا 700 دەن استام ولەڭ، «جاڭا التاي»، «جەر انا اۋىرعاندا»، «الەمىنڭ ابايىنا ارناۋ»، «وتامالى»، «سىبىزعى تۋرالى باللادا»، «بايگە»، «بار ەكەن باتار كۇننىڭ اتار تاڭى» سىندى 25 كە جۋىق باللادا، تولعاۋ؛ «قىز قۇلاعان»، «قىزىل تاڭبا»، «تەمىر قازىق»، «قازاق قانداي»، «كوز قاراس سىندى داستان؛ «ساتيرالى شىعارما جازۋعا سالقىن قاراۋعا بولمايدى»، «پوەزيا اۋەسكەرلەرىنە اڭگىمە»، «ەتىكىشگە ءبىز داۋلەت، اقىندارعا ءسوز داۋلەت» سىندى سىن، عىلمي زەرتتەۋ ماقالالارىمەن قاتار تاعى دا، «ۇيادان قياعا»، «كۇرە تامىر»، «قىزىل تاڭبا»، «جانىم-جالعىزىم»، «اققاينار» سياقتى جىر جيناقتارىن دا قالىڭ وقىرماندارىنا ۇسىنىپ بولدى. وسى رەتكى اقىننىڭ شىعارماشىلىق عىلمي تالقى جيىنى بايلانىسىمەن تاراتىلعان «ولەڭىم-ومىرىم» اتتى جيناعى دا بۇرىنعى جيناقتارىنىڭ ءبىر ءبولىم مازمۇندارى مەن قوسا تاعى دا باسپا بەتىن كورە الماعان الماعان جىرلارىن ونەر ۇلدارىن ارداقتاپ، قادىر تۇتار باياقىمەت جۇماباي ۇلى، سىمادىل شۇكەن ۇلى سىندى اعالار مەن ازاماتتاردىڭ جيناپ، اقىن ولەڭىنە، ونەرىنە جوقشى بولۋىنىڭ ارقاسىندا باسپادان شىعىپ، حالقىمەن جۇزدەستى.

قۇرجىقايەۆ ءبىر تۋار اقىن، ەڭبەگى ەرەن، رۋحاني دۇنيەسى ۇشان تەڭىز بايلىق، قايتالانباس تۇلعا. ولەڭ ءتىلىن اشتى شىندىق، سىنباس اقيقاتقا،
ءبىر سىرىمدى ايتايىن توتەسىنەن،
ۇگىت ايتپاي حالىققا وتەتىن ەڭ.
ولەڭىمدى ءمانساپقا اۋىستىرسام،
باياعىدا باستىق بوپ كەتەتىن ەم، دەپ جانىعان اقىن عۇمىر ومىردەگى جاعىمسىز، جارامسىز قىلىقتاردى شەنەگەن. اقىن ءومىرى قاراپايىم وتسەدە، ءومىرى ءمانساپ، اتاق – ابىروي دەگەنگە قول سوزىپ، ارتىقشا باس اۋىرتىپ تا جاتپاعان.
جىلىندى سىبەريام سۋىق كىربەڭ،
ونەرگە قۋعىنشىمىن قۋىپ جۇرگەن.
جۇرەككە ادەمىلىك اكەلەم دەپ،
مەن دە ءبىر پوچتاليون سۋىت جۇرگەن، - دەپ كەلەتىن جىر شۋماقتارى اقىن جانىنىڭ كىرشىكسىزدىگىن، ولەڭگە ولەردەي عاشىق بولعان سەل سەزىم، سەتەر شابىتىن دا سەزدىرەدى.

ءيا، قۇرجىقايەۆ جۇڭگو قازاق پوەزياسىنىڭ كورنەكتى ۋاكىلى، تالانىتتى اقىن. ونىڭ حالقىنا ەڭبەگى تەك ولەڭدە عانا ەمەس، اقىن كوزى تىرىسىندە اعارتۋ ىستەرىنە دە ءبىر كىسدەي ەڭبەك ەتكەن ساقا اعارتۋشى.


اقىننىڭ وتباسى

بۇل رەتكى دابىرالى وتكەن مەرەيتوي اقىن ەڭبەگىن كوپتىڭ كوڭىلىنە ءتۇيىپ، ارتىندا قالعان حالقىنىڭ ونەرلى ۇلىنا دەگەن قۇرمەتىن ايگىلەدى. مۇندا اۋىزعا الارلىعى، كوكتوعاي اۋداندىق پارتكوم. ۇكىمەت ۇلكەن قولداۋلارمەن اقىننىڭ مىس ءمۇسىنىن جاساتتى. اقىننىڭ وتباسىنداعىلارعا شاپان جاۋىپ قۇرمەت كورسەتتى. جازۋشى، ماماندار اقىننىڭ شىعارماشىلىق عىلمي زەرتتەۋ ماقالالارىن وقىپ، ىستىق لەبىز ءبىلدىرىپ، اقىن ەڭبەگىن جوعارى باعالاپ، ونەرلى ۇلىن توبەسىنە كوتەردى.  

6alash ۇسىندى