بۇل دۇنيەدە سىرى تولىق اشىلماعان، جاي كوزگە كورىنە بەرمەيتىن پەردەلى، حيكمەتتى جاراتىلىستار وتە كوپ. سولاردىڭ ءبىرى – اۋرۋ، دەرت. ادام نە ءۇشىن اۋىرادى، اۋرۋدىڭ استارىندا نە جاتىر، بۇكىل ادام بالاسى تۋعاننان قايتىس بولعانعا دەيىن باسى اۋىرماي، بالتىرى سىزداماي وتسە نە بولادى؟ سىرقاتتىڭ ادام جانىنا پايداسى كوپ پە، زيانى ما؟ مىنە، وسى سەكىلدى سۇراقتار كوپشىلىكتى مازالاسا كەرەك.
ارينە، بۇگىندە كوپ ادام اۋىرعاندى جاقسى نارسە دەپ ايتا قويماس. جانى قينالىپ، دەرت ۇستىندە جاتقان كىسىنى: «شىداي تۇر، بۇل اللانىڭ سىناعى» دەگەن سوزبەن جۇباتۋ دا قيىن. ال ءدىنىمىز يسلامنىڭ قاعيدالارىنا مۇقيات زەر سالساق، اۋىرعاننىڭ زيانىنان پايداسى كوبىرەك ەكەنىن اڭعارامىز. ارداقتى مۇحاممەد پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) حاديستەرىنىڭ بىرىندە بىلاي دەيدى: «مۇسىلماننىڭ باسىنا تۇسكەن ءبىر اۋرۋ، اۋىرتپاشىلىق، دەرت، سىرقات، قايعى-مۇڭ، ءتىپتى كىشكەنە ءبىر قيىنشىلىعى ءۇشىن اللا ونىڭ كۇنالارىنان ءبىر بولىگىن مىندەتتى تۇردە كەشىرەدى، جاسىرادى». كۇناسىنىڭ كەشىرىلۋىنە كىم مۇقتاج ەمەس؟ شىن مۇسىلمانداردىڭ قاي-قايسىسى بولسا، اللا تاعالادان كەمشىلىك، قاتەلىك، كۇنالارىنىڭ كەشىرىلگەنىن تىلەيتىنى ءمالىم. سوندىقتان جاراتۋشى يەمىز ءبىر قۇلىنا اۋرۋ-دەرت جىبەرسە، وعان جاقسىلىق قالاعانى. تاعى ءبىر سوزىندە سۇيىكتى پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) بىلاي دەگەن: «ءبىر قۇل اۋىرىپ قالعاندا، اللا وعان ەكى پەرىشتە جىبەرەدى: «كورىڭدەر، كوڭىلىپ سۇراپ كەلگەندەرگە نە دەيدى ەكەن؟» دەپ تاپسىرادى. ەگەر ول قۇل جاعدايىن سۇراي كەلەندەرگە اللاعا شۇكىرشىلىگىن ايتسا، پەرىشتەلەر ونى دەرەۋ اللا تاعالاعا جەتكىزەدى. سوندا اللا تاعالا بىلاي دەيدى: «ەگەر قۇلىمنىڭ جانىن السام، ونى مىندەتتى تۇردە جۇماعىما كىرگىزەمىن. ال شيپامدى بەرىپ، ايىقتىراتىن بولسام، وندا ەتىنىڭ ورنىنا جاڭا ءبىر ەت، قانىنىڭ ورنىنا جاڭا ءبىر قان بەرەمىن. وعان قوسا بارلىق كۇنالارىن كەشىرىپ، جارىلقايمىن».
كوردىڭىز بە، دەنەمىزدى دەرت شالعاندا، اقيقات الەمىندە وسىنداي جاعدايلار ءوتىپ جاتادى. ال ەندى ءبىز جايسىزدانىپ قالساق، بىرەۋ ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدى سۇراي كەلسە، وعان نە دەيمىز؟ اللاعا شۇكىر دەيمىز بە؟ بارلىق ءسوز ءبىر اۋىزدان شىعادى. اۋزىمىزبەن اللاعا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، تاعدىرىمىزعا نالىپ، مىڭ ءتۇرلى شاعىم سوزدەر ايتۋىمىز دا مۇمكىن. اللاعا شۇكىرلىك ءبىلدىرۋىمىز دە ىقتيمال. شۇكىرشىلىكتىڭ ارعى جاعىندا نە تۇرعانىن راسۋلاللا (س.ا.ۋ.) حاديسىندە ءبىلدىردى.
دۇنيەدە ەشبىر نارسە بوستان-بوسقا، سەبەپسىز، كەزدەيسوق جاراتىلمايدى. بارلىق نارسەنىڭ استارىندا بەلگىلى سىرى، حيكمەتى بولادى. بۇل دۇنيە – ۇلى ەمتيحان الاڭى، ەرتەڭگى اقيرەت جۇرتىنىڭ ەگىندىگى. ەمتيحان الاڭى بولعان سوڭ، اللا اركىمگە ءار ءتۇرلى سىناق جىبەرەدى. بىرەۋگە بايلىق، بىرەۋگە كەدەيلىك بەرىپ سىنايدى. بىرەۋگە تەمىردەي دەنساۋلىق، ەندى بىرەۋگە اۋرۋ بەرىپ سىننان وتكىزەدى. وسىنداي كەزدە قۇلدارىنىڭ نە ىستەيتىنىن جاساعان يەمىز سىننان وتكىزەدى. سول سىنداردان سۇرىنبەي ءوتۋ – باستى ماقساتىمىز بولماق.
نەگىزىندە، اۋرۋدىڭ استارىندا تۇسىنگەن جانعا مول عيبرات بار. اللا تاعالا قاسيەتتى قۇراندا ءاييۋب، يۋنۋس سەكىلدى پايعامبارلاردىڭ باسىنان وتكەن وقيعالاردى بەكەر بايان ەتپەگەن. مۇسىلماندار ودان ءدارىس الۋعا ءتيىس. مىسالى، قايسى قيىندىق بولسا دا كىسىنى سابىرعا ۇيرەتەدى. ال سابىر كوركەم مىنەزدىڭ دە، عىلىمنىڭ دا، ىزگى ىستەردىڭ دە تۋ باسى سانالادى.
سونداي-اق اۋىرعان ادام اللانى كوبىرەك ەسكە الادى. ءتىپتى ومىرىندە ءبىر رەت جاراتۋشىسىن ويلانباعان جاندار جانى اۋىرعاندا، «اللا! اللا!» دەپ قالۋى عاجاپ ەمەس. ونىسى ارقىلى كوپ ساۋاپقا يە بولادى. اۋرۋ-سىرقاتتىڭ بۇدان باسقا دا ءبىز بىلەتىن جانە بىلمەيتىن سىرلارى وتە كوپ. اللاعا جانە اقيرەتكە يمان كەلتىرگەن قۇلدار سونى جاقسى ۇعىنۋعا تىرىسادى. الايدا اۋرۋ سىناق ەكەن دەپ ەشبىر شارا جاساماي، قول قۋسىرىپ وتىرۋ دا شاريعاتتا ءجون سانالمايدى. ارداقتى پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) كوپتەگەن حاديستەرىندە اۋىرعانداردى ەمدەلۋگە شاقىرادى. ەرتە عاسىرلاردان بەرى مۇسىلمانداردىڭ ەرەكشە كوڭىل بولگەن سالالارىنىڭ ءبىرى مەديسينا بولىپ كەلگەن. اۋرۋدىڭ بارلىق ءتۇرى اللادان بولعانى سەكىلدى ەمنىڭ دە ءبارى اللادان. سوندىقتان دەرتى بار ادام ونىڭ داۋاسىن ىزدەۋى قاجەت. كەزىندە ايگىلى انەت ابىز ادام بالاسى جاس كۇنىندە ءقادىرىن بىلمەيتىن ءۇش ءقادىرسىزدى اتاعان كەزدە سولاردىڭ قاتارىنا دەنساۋلىقتى دا جاتقىزعان بولاتىن. جاستىقتا ءقادىرىن بىلمەي، ەسەيگەندە وكىنبەس ءۇشىن دەنساۋلىقتى بارىنشا قادىرلەۋگە ءتيىسپىز. اللاعا قۇلشىلىقتى دا دەنى ساۋ ادام دۇرىسىراق جاسايدى، كوبىرەك جاسايدى.
جانى قينالعان ادام اۋىرعان كەزدە تاعى نە ىستەيدى؟ ايشا انامىزدىڭ ايتۋىنشا، پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) وڭ قولىمەن اۋىرعان اعزاسىن سيپاپ، بىلاي دەپ دۇعا ەتەتىن: «ۋا، راببىمىز! باسىما تۇسكەن قيىنشىلىعىمدى كەتىرە گور! شيپا بەر! شيپا بەرۋشى ءوزىڭسىڭ. وزىڭنەن وزگە شيپا بەرۋشى جوق. اۋرۋدىڭ بارلىق سىرقاتتارىن جازاتىن شيپا بەر!» (ارابشا وقىلۋى: «ءاللاھۋمما ءراببانا! ءازھيبيل ءباسا. يشفي، ءانتاش-شاافيي. ءلا ءشيفاان ءيللا شيفاۋكا، ءشيفاان ءلا يۋعااديرۋ ءساقامان»)
ءسوز سوڭىندا تىلەرىمىز، شيپا بەرۋشى اللا ەلىمىزدەگى اۋرۋ-سىرقاۋعا ۇشىراعان بارشا وتانداستارىمىزعا شيپا بەرسىن! سىناقتاردان سۇرىنبەي ءوتۋدى ءناسىپ ەتسىن!
قانات تىلەۋبەكتەگى
islam.kz سايتىنان
