"Yqylas" (romannan úzindi) İlıa JAQAN
Oqyǵan: Kúnsaıyn QÝANYSHQYZY
Jaqanov İlıa 1936 jyly 6 mamyrda Jambyl oblysy, Sarysý aýdany, qazirgi Aqtoǵaı aýylynda týǵan. Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń fılologıa fakúltetin bitirgen (1959).
1959–1963 jj. «Qazaqstan pıoneri» («Ulan») gazetiniń ádebıet jáne óner bóliminiń meńgerýshisi, 1963–1984 jj. Qazaq KSR Televızıa jáne radıohabaryn taratý jónindegi memlekettik komıtetiniń redaktory, aǵa redaktory, Qazaq radıosy mýzyka redaksıasynyń bas redaktory qyzmetin atqarǵan. 1984 jyldan shyǵarmashylyq jumysta.
«Qaıta oralǵan án» (1968), «Qosh bol, váls» (1969) povesteri shyqty. Qazaqtyń uly qobyzshysy Yqylas jaıly «Kertolǵaý» (1989) romany alǵash qyrǵyz tilinde, keıin qazaq tilinde «Yqylas» (1990) degen atpen jaryq kórdi. «Eki jıren» (1976), «Birinshi konsert» (1979), «Mahabbat válsi» (1983), «Aqqýlar qonǵan aıdyn kól» (1988) atty derekti áńgimeler, esseler jáne novelalar jınaǵy, sondaıaq «Qarabýra» (1977) tarıhıtanymdyq shyǵarmasy, «Synǵan qylysh» (1981) atty qyrǵyz tilinen aýdarylǵan (Qasymbekov shyǵarmasy) tarıhı romandary shyqty. «Birjan sal», «Aqan seri», «Úkili Ybyraı», «Estaı ánshi», «Jaıaý Musa», «Mádı», «Maıra», «Balýan Sholaq», t.b da salseriler, Qazaqstan kompozıtorlary M.Tólebaev, L.Hamıdı, S.Muhamedjanov, Q.Mýsın, B.Baıqadamovtardyń shyǵarmashylyq portretterin somdaǵan shyǵarmalary, «Shoqan jáne mýzyka», «Jambyl jáne mýzyka», «Sáken jáne mýzyka» atty teleserıaldary bar.
Yqylas Dúkenulynyń kúıi "Jez kıik"
Yqylas Dúkenuly (1843-1916) - qazaq halqynyń dáýlesker kúıshi-qobyzshysy. Ol Jezqazǵan oblysynyń Jańaarqa aýdanynda dúnıege kelgen. Onyń atasy men ákesi qobyzshy bolǵan. Kıeli óner uldaryna da qonyp, Yqylas qobyz áýenimen er jetedi. Qorqyt ata aıan berip, ákeden balaǵa jetken óner, qobyz úni taǵy da úzilmesten jalǵasyn tabady.
Yqylas - qazaqtyń ulttyq yspaly aspapty mýzykasynyń kórnekti ókilderiniń biri. Tulǵasy rýhanı tarıhymyzdyń tórinen oryn alǵan. Ol - ataqty Qorqyt babadan keıingi qobyzǵa til bitirgen adam.
Qobyzdyń qudiretti únin túrlendirip qubyltqan Yqylas - ǵasyr únin ǵasyrlarǵa jetkizgen asqan kúıshi. Onyń «Aqqý», «Erden», «Qasqyr», «Jalǵyz aıaq», «Jez kıik» jáne taǵy basqa kúıleri - halyqtyń asyl murasy.
Kóneden jetken qobyz ónerin artynda qalǵan muragerleri jalǵastyryp keledi.
6alash usynady
