Qazaq tarıhyndaǵy áıgili batyrlar Qabanbaı men Jánibektiń únemi birge bolǵany týraly jurt arasynda aıtylatyn áńgimeler men ańyzdar óte kóp.
Shámis Qumaruly
Jas kezinde Qabanbaı batyrdyń Jánibek batyr shyqqan Kereıdiń Súıindik aýylynda kóp jyl júrgeni de áńgime bolady. 2006 jyly qysta Morı aýdandyq turaqty komıtettiń orynbasar meńgerýshisi bolǵan Qaıdar Áýkishuly aqsaqaldyń aýyryp jatqanyn estip, kóńilin suraǵaly bardym.
Qabanbaı batyr men Er Jánibek batyr
Bul kisi ákemniń birge oqyǵan sabaqtasy ári quda edi, áńgimelesip kóp otyrdym, keter shaǵymda ol kisi:
– Jánibek batyr týraly jazǵan romanyńdy oqydym, seniń Jánibek batyr týraly roman jazyp júrgenińdi bilmeppin, bilsem burynyraq beredi ekenmin, bunda Aqmadı aqsaqaldyń bergen Jánibek batyr týraly deregi bar,- dep sómkesinen búktelgen kishkene juqa qaǵazǵa jazylǵan nárseni qolyma berdi.
Er Jánibek romany shyǵyp ketkendikten, kóp derekter qaıtalana beretindikten keıin kórermin dep qatıramnyń qabyna sala salǵam. Jaqynda osy qaǵaz qolyma ilinip, qaıta oqyp kórsem Qabanbaı batyr men Jánibek batyrdyń týystyq baılanysy týraly shaǵyn derek eken.
Aqmadı aqsaqaldyń rýy Súındik ekenin buryn estimegen edim. 1988 jyly Aqyn Baıbosynuly aǵadan uqqamyn. Aqmadı Muqametjanuly Súıindik ishinde Qulmambet áýleti eken.
Bul kisi shejireshi, aqyn adam bolatyn, «Jas qasqyr jaltańǵa, kári qasqyr qaltańǵa» qatarly birneshe dastan jarıalaǵan.
Bul aqsaqal 1981 jyly qaıtys bolyp ketipti, Qaıdar aqsaqal 2008 jyly qaıtys boldy. qolymdaǵy derektiń naq aqmadıdyń qoljazbasy ma emes pe anyǵyn bilý úshin nemeresi Murat Kókenulyna jazýdy únhat arqyly joldadym, ol:
– Naq atamnyń óz jazýy eken,- dep jaýap qaıtardy. Jáne:
– Atam únemi Qabanbaı batyrdyń bizdiń elge jıen ekenin, bizdiń elde kóp jyl júrgenin, Ybyraı Altynsarınniń ákesi Altynsarynyń sheshesi Jánibek batyr babamyzdyń týǵan qyzy Áımen ekenin, naǵashylaryn umyttyrmaý úshin, ulyna óziniń batyr atalary Alty men Sarynyń atyn jalǵap, Altysary dep at qoıǵanyn, Altysary keıin ózgerip Altynsaryǵa aınalǵanyn aıtyp otyratyn,- dedi. Murat Kókenuly qazir Morı aýdany, Tópterek aýyly, Sarymbulaq qystaǵynda turady.
Aqmadı Muhamedjanuly
Beısenǵalı Sadyqanuly men Zeınolla Sánik birlesip shyǵarǵan «Qabanbaı» atty kitapta Qabanbaı batyrdyń jas kezinde apaıynyń artynan ketip Súıindik aýylynda alty jyl júrgeni jazylǵan edi. Úlken jaqtan Qabanbaı batyrdyń jas kezinde Súıindik aýylynda bolǵany, osy dáleldermen anyqtalyp tur.
Myna derekke negizdelgende Qabanbaı batyr uzatylǵan apaıynyń aýylynda emes, týǵan naǵashysynyń aýylynda júrgeni aqylǵa sıymdy sekildi, óıtkeni, jıenin naǵashysy baǵyp alatyn jaǵdaı bizdiń qazaqta kóp kezdesedi, baıqaǵan kisige Aqmadı aqsaqaldyń dereginiń shyndyq jaǵy basym bolyp turǵan sıaqty. Qabdesh Jumadilulynyń «Er asyl» romany men Soltan Táýkeıulynyń «Aqyr Jánibek» kitabynda Jánibek batyrdy Qabanbaıdyń jıeni dep jazdy. Men Jánibek batyr týraly 18 jyl derek jınadym. Mundaı derekter kezdesken emes. Jánibek batyrdyń týǵan anasy Qadısha Shashapań tarıhtaǵy áıgili analardyń biri. Ol uly júzdegi Úısinnen shyqqan Dosymbek batyrdyń qyzy ekeni tarıhtan málim, ony bilmeıtin kisi óte az. Myna derekke qaraǵanda, qabanbaı batyr Jánibek batyrdyń jıen aǵasy bolady. Taǵy da joǵarydaǵy eki kitapta Qabanbaı qalmaq batyryn óltirip, sodan boı tasalap Súıindik aýylynda júrdi dep jazylady.
Bilgen kisige myna sóz Qabanbaı batyrdyń ataǵyna daq keltiredi dep oılaımyn, Qabanbaı ómirinde jan saýǵalaǵan batyr emes. Qabanbaıdy naǵashysynyń aýylynda júrdi degen sóz nanymdy bolatyn sıaqty. Uzaq zamannyń ótýimen eki batyrdyń kimi kimge jıen ekeni almasyp qalǵan kórinedi.
Sondyqtan Qabanbaı batyr men Jánibek batyrdyń únemi birge júrýi osyndaı týystyq baılanyspen qatysty bolsa kerek. Bul derek áli de izdenýdi, zertteýdi qajet etetin derektiń kózi eken. Qabanbaı batyr men Er Jánibek halqymyzdyń tarıhyndaǵy áıgili uly tulǵalar, sondyqtan zertteýshi, maman, jazýshylarymyzdyń izdenis jasaýyna usyndym.
6alash usynady
