"Saqına salý" oıyny

SAQINA SALÝ /SAQINA TASTAÝ/ – bozbalalar men boıjetkenderdiń oıyny. Oıynǵa 10 nemese 15 oıynshy qatysady. Oıyndy jastar jazdygúnderi kógaldy alańqaılarda, al qys mezgilinde úıde de oınaı beredi. Saqına salý oıyny kóńil kóterip, jaqynyraq tanysý maqsatynda jastardyń túrli basqosýlarynda oınalady. Dástúrli ortada ózindik erejesine qaraı atalmysh oıynnyń eki nusqasy bar.

Saqına salý oıyny. QR MOM materıaldary boıynsha sýretti salǵan B.Dosymov

1-nusqasy. Oıyn sharty boıynsha, oıynshylar ul-qyz aralasyp, aralarynan bir adam erkin júrip ótetindeı dóńgelene otyrady. Olar qoldarynyń eki alaqanyn bettestirip ustap otyrýǵa tıis. Sosyn ortaǵa qolynda kádimgi saýsaqqa salatyn saqına nemese tıyn (baqyr) bar qyz shyǵady. Ol eki alaqanynyń arasyna saqınany salyp, eki qolyn bettestirip, otyrǵan oıynshylardyń alaqanyna, ıaǵnı ýysyna saqınany salǵandaı syńaı tanytyp, búkil oıynshylardy aralap shyǵady. Saqınany kimniń qolyna tastap ketkenin eshkimge bildirmeýi kerek. Saqınany alǵan oıynshy da ony baıqatpaýǵa tıis. Osylaısha saqınany bir oıynshynyń ǵana qolyna qaldyryp, ózge oıynshylardy tolyq aralap shyqqan qyz ortaǵa kelip «aq qoıanym yrshyp shyq!» nemese «aqshymshyǵymdy ber!» dep daýystaıdy. Osy kezde saqınany alǵan oıynshy men nemese mende dep daýystap birden ortaǵa shyǵýy tıis. Oıyn sharty boıynsha, otyrǵan oıynshylar oń nemese sol jaǵyndaǵy oıynshyny baqylap otyratyndyqtan, ony ornynan turǵyzbaı tartyp ustap qalýy kerek. Eger áriptesi ony tartyp ustap qalsa, saqınasy bar oıynshy aıypty dep tanylady. Al ustaı almaı qalǵan jaǵdaıda, otyrǵan oıynshy aıypty ózi tartady. Aıyptalýshyǵa basqa oıynshylar ózara aqyldasyp aıyp salady. Salynǵan aıypqa baılanysty ol óleń aıtady, oıynshylardy kúldiredi nemese bılep berýi múmkin.

2-nusqasy. Bul jerde joǵarydaǵy 1-nusqanyń mazmuny tolyǵymen qaıtalanady. Tek oıyn shartynda birqatar ózgeshelikter bar. Aıtalyq, munda ortaǵa 1 ul, 1 qyz shyǵady. Munda qyz bir oıynshynyń qolyna saqınany tastap kelgen soń janyndaǵy jigitke «saqınany tap!» dep buıyrady. Jigit óz topshylaýymen oıynshylardyń bireýine qarap «saqına sende!» nemese «ber saqınany!» deıdi. Ol dóp basyp saqınany taýyp alsa, oıyn sharty boıynsha, ónerin kórsetedi. Al izdeýshi jigit saqınany taba almasa, onda ózi aıypty dep tanylyp aıyp óteıdi. Sosyn ortaǵa kelesi jup shyǵyp, osylaısha oıyn jalǵasa beredi.

Saqına salý oıyny jastardy eptilik, suńǵylalyq pen qyraǵylyqqa tárbıeleıtin oıyn bolǵandyǵy sózsiz.

Paıdalanylǵan ádebıetter: