Qurmanǵazy Saǵyrbaıuly (1818-1889) – qazaqtyń uly kúıshi-kompozıtory. Qazaqtyń aspapty mýzyka óneriniń klassıgi.
Týyp-ósken jeri Bókeı handyǵy, qazirgi Batys Qazaqstan oblysynyń Jańaqala aýdanyna qarasty Jıdeli degen jer. Topyraq buıyrǵan orny – Astrahan oblysynyń burynǵy «Shaıtanı bataga», qazirgi «Qurmanǵazy tóbe» dep atalatyn jer.
Qurmanǵazynyń bala kezinen-aq eń aıtqysh tili, eń sezimtal tili qos ishekti dombyra kómeıinen shyǵatyn kúı tili edi. Sondyqtan da, ol saharanyń dańǵyl kókirek dáýlesker kúıshisi Soqyr Esjandy alǵash kópip tyńdasymen-aq dombyrasynyn tilin men dinin túsinip, uıyp tyńdaıdy. Sondyqtan da, óziniń zamandastary Sherkesh, Baıjuma, Balamaısań sıaqty kúıshilerdiń kúıin qunyra tartyp, sol kúılerden ýaqyttyń eń shynshyl syryn uǵady. Al Qurmanǵazynyń ustazy – Uzaq bolatyn. 1830 jyly Berishten shyqqan Isataı Taımanuly jáne onyń jan dosy, daýylpaz aqyn, dáýlesker kúıshi Mahambet Ótemisuly bastaǵan Jáńgir-hanǵa sharýalar kóterilisinde Qurmanǵazy da bolady. Sol jyldarynda «Kishkentaı» degen kúı shyǵarady. 1857 jyly Qurmanǵazyny túrmege otyrǵyzady. Sibirge aıdataıyn dep jatqan jerden ol qashyp qutylady. Ekinshi ret ony Orynbor túrmesine qamaıdy, biraq general-gýbernator Perovskııdiń qoldaýymen qutqarylady. Túrme taqyrybyna birtalaı kúı shyǵarady: «Qaıran sheshem», «Erteń ketem», «Kisen ashqan», «Túrmeden qashqan», «Arba soqqan», «Perovskıı marshy», «Ne krıchı ne shýmı», «Mashına». 1880 jyly Astrahan túbindegi Saqmar eldi mekenine qonys aýdarady.
6alash usyndy
