Qazaq halqy qoldanǵan mata ataýlary
  • Jibek – beti tegis, jyltyr, qymbat mata.
  • Qamqa – zerli jipten toqylǵan jibek mata.
  • Qatıpa – jol-joly bar juqa jibek mata.
  • Torqa – eń qymbat jibek mata.
  • Pasyl – jibek mata.
  • Torǵyn – qymbat baǵaly jibek matanyń bir túri.
  • Patsaıy (batsaıy) – tyǵyz toqylǵan jibek matanyń bir túri.
  • Bıqasap – ensiz jibekten toqylǵan jolaq mata.
  • Dúrá – jyltyraýyq tyǵyz jibek mata.
  • Barshyn – jolaqty jibek mata.
  • Nasar – jibek kezdeme.
  • Qyrmyzy – joǵary sapaly qyzyl jibek.
  • Paı (paıy) – tyǵyz jibekten jatyq boıalǵan, keń kóldeneń usaq joldardan turatyn jibek mata.
  • Parsha – altyn men kúmisti aralastyra otyryp tyǵyz toqyǵan jyltyraq jibek mata jáne sol matadan tigilgen qymbat baǵaly kıim.
  • Qymqap – altyndy, kúmisti jip aralastyryp toqylǵan qalyń jibek mata.
  • Sarpońke – astarlyq jibek mata.
  • Barqyt – túgi tyǵyz jibek mata.
  • Shıbarqyt – bet jaǵy jol-jol bolyp kelgen barqyttyń bederli túri.
  • Barshyn – jolaqty jibek mata.
  • Qulpy – óńi qulpyryp turatyn jibek mata.
  • Qazıne – jibekten qalyńdy-juqaly etip toqıtyn mata.
  • Tiben – túrli tústi qalyń mata.
  • Maqpal – tyǵyz toqylǵan, qalyń, túkti barqyttyń bir túri (qara maqpal, qoı maqpal, qyrmyzy maqpal degen úsh túri bar).
  • Sáten – sapaly maqta jibinen tyǵyz etip toqylǵan jyltyr mata.
  • Shaǵı – juqa kelgen jumsaq mata.
  • Shuǵa – jumsaq maıda túkti jún mata.
  • Manat – syrt kıimdik barqyt sıaqty baǵaly shuǵa.
  • Maýyt (máýiti) – oń jaǵy maıda túkti kelgen qalyń mata.
  • Qyjym – sapaly júnnen toqylǵan túkti mata, plúsh.
  • Qoıqyn – jýan jipten toqylǵan qalyń mata.
  • Láńke – syrt kıimdik matanyń biri túri.
  • Ushtap – aq tústi tyǵyz mata.
  • Shójim – ish kıimdik, arzanqoldy juqa mata.
  • Sań – shyttan qalyńdaý, aq tústi mata.
  • Shyt – jeńil ári arzanqol juqa mata.
  • Boıaq – batsaıy tárizdes qalyń kezdeme.
  • Boıan – boıalǵan bózdiń bir túri.
  • Daby – juqa aq matanyń bir túri.
  • Lambok – syrt kıimdik sýdyraǵan jyltyr qara mata.
  • Bóz – maqtadan toqylatyn juqa, arzan qoldy mata.
  • Ańdaby – juqa aq mata.
  • Aqsań – aq mata, supy.
  • Supy – juqa aq mata, aq daby.
  • Sısa – maqtadan toqylatyn, arzan baǵaly, túrli-tústi, juqa shyt mata.
  • Asup – aqzon, aq sısa.
  • Bátes – maqtadan toqylatyn juqa aq mata.
  • Borlat – qyzyl tústi juqa mata.
  • Búlde – sapaly, qymbat mata.
  • Úlde – qymbat juqa mata.
  • Doqaba – syrty túkti barqyttyń jaqsy túri.
  • Kenep – kendir men zyǵyr talshyqtarynan toqylǵan mata.
  • Masaty – jumsaq, túkti barqyt, jibek mata.
  • Beren – qymbat asyl mata.
  • Mandala – kóbinese syrt kıim tigetin, sapaly da baǵaly shuǵa.
  • Drap – júnnen jasalǵan syrt kıimdik eki qabat qalyń mata, maýyty.
  • Kúldir – úlbiregen jumsaq jibek mata.
  • Atlas – bir jaq beti jyltyr kelgen jibek mata.
  • Zon – juqa aq mata, bátes.
  • Bomazı – jumsaq, túkti mata.
  • Suryp – shyttan sál qalyń, jyltyraq mata.
  • Sarja – astarlyq matanyń sýsyldaq, jyltyr, myqty túri.
  • Qumash – asyl kezdeme.
  • Úldirik – juqa shúberek, dáke.
  • Shúberek – qıylǵan, ıa jyrtylǵan shaǵyn mata.
  • Dáke – juqa, seldir aq mata (keı óńirlerde dákeni daki, marly, úldirik, sharapshyn, bóler dep te ataıdy).
  • Lastik – syrt kıimniń astary, kórpelik retinde kóp qoldanylatyn, jyltyr maqta matanyń bir túri.
  • Teptik – maqtadan ne zyǵyrdan toqylǵan mata.
  • Aqzý – aq mata, aq shyt.
  • Metketon – maqta matadan toqylǵan kezdeme, kendir jipti mata.
  • Alaetek – túrli-tústi jolaqty mata.
  • Trıko – jún, maqta, mata jibine hımıalyq talshyq qosyp toqylǵan tyǵyz, qalyń mata.
  • Dısholań – dakron kezdeme, dakron (terılennen toqylatyn kezdeme).
  • Púlish – túkti baǵaly mata.
  • Shilter – jibekten, maqtadan nemese jún jipten seldir etip toqylǵan áshekeıli buıym.

 

Bulardan syrt, Tapta, Mana, Buıdas, Sylań, Zıpýyn, Qasapdar, Qalamy, Pobrk, Grp, Shámbızi, Dıka sıaqty ataýlar da keıbir óńirlerde qoldanylǵan. Alaıda bul sózderdiń ishinaralary matanyń sapasyna baılanysty basqa ult tilderinen kirgen sózder ekenin de eskergen jón.

Sózdikterden rettep jınaqtaǵan Qalıakbar ÚSEMHANULY

6alash usynady