Aqyn, jyraý, ánshi, ákter Sultan MÁJİITULY
Oq tıgen dombyra
(Sultan MÁJİITULYŃ rýhna)
1947-jyldyń kúzi edi. Sarbazdar Ertisten óte soǵys bastalyp ketti. Sarbalaqty tóbelerdi panalaı oq jaýdyrǵan eki jaqtyń atysy sozylyp barady. Jer jaǵdaıyna syralǵy qarsy jaq qylyp etkendi sanap atyp, turǵyny berer emes…búl shyn máninde Ospan batyrdyń qoly men «Úsh aımaq» áskeriniń atysy edi. . . Qazaqty qazaqqa salyp qoıǵan qytaıdyń taǵy bir ákiligi bolatyn. . . .
Dombyra asynǵan sarbaz shıyraqy qımyldap, qalt jibermeı oq atýda. Mańaıǵa jańbyrsha jaýǵan oqta esep joq. Bas kóterseń ysqyrǵan oq janyńdy jalmaǵaly tur.
Jas jaýynger Qojaı:
– Sultan aǵa, abaılańyz-degenshe bolǵan joq, sekseýlige súıep qoıǵan dombyranyń shanaǵyn oq tesip óte shyqty.
– Qap áttegen-aı-dep, dombyrany qushaqtap, búk túsip otyra ketken Sókeńniń janarynan jas shyǵyp ketti… bul qarsha boraǵan oq aldynda shyqpaǵan jas edi! bul antalaǵan ajal aldynda shyqpaǵan jas edi! dombyraǵa oq tyıgende shyqty. Qaıratty jaýynger shynmen jylap otyr. Atys sátke bolsa saıabyr tapty…aıtarǵa bolmasa Qojaıdyń da kóńili bosap ketken. Bir qolyna qarý, bir qolyna dombyra ustaǵan Sókeń, qosynnyń sáni de áni, batyry da aqyny edi. Kúndiz maıdanda júrip oq atysa, túneme jerde dombyrasymen áýeletip án salatyn aǵasynyń jan serigi dombyrasyna oq tyıý, júregine oq tyıgendeı kúı keshtirdi. Aqyryn basyyp sókeńniń qasyna keldi.
– Sóke aǵa, janyńyz aman bolsa, áli talaı domybra buıyrar-dep kóńilin aýlady!
Sultan:
– Joq, baýyrym qý taqtaı úshin qý jany qınalyp tur deseń qatelestiń! bul meniń ǵana jan serigim emes. Osy qosynnyń rýhy edi! qazaqta kıeli dúnıe azdyǵymen qundy. Qarashańyraq pen qara domybrasyn qarabasynan artyq kórmese, qazaqtyń nesi qazaq? -dep tolqyp baryp toqtady!
Qosyn Altaıǵa barǵannan keıin, bir aǵashshy azamat sókeńniń dombyrasyn bútindep beredi. Sonymen qońyr dombyra Sultan qolynda taǵy Saırady. Keıin soǵys aıaqtaǵansoń qosyn da tarady. «Qyryq jylǵy qyrǵynnan» aman qalǵan Sóńeń de, qońyr dombyra da aman-esen jan uıasymen qaýyshyp, baqytty ómirin bastady!
***
Qojaı Doqasuly
Arada 60 jyl ótkende osy jazbanyń avtory Sóńeń (sultan Májıt uly) omyrynen fılym alýǵa qarashańyraqqa bara qaldy! Sókeń álde qashan baqılyq bolǵan…İlýly turǵan, Sókeńniń qandy kóılek joldasyndaı shanaǵy tyrtyq dombyramen qaýyshty. Sondaǵy jas jaýynger, sol kezde toqsandy alqymdaǵan Qojaı aqsaqaldan osy hıkaıany tebirene estip qoıyn dápterine jazdy…
Kenet ilýli turǵan dombyranyń moıyny short úzildi de qulap qaldy…
Qýanysh İlıas
Sońy 2008-jyl
