تۋريزم – مەملەكەت جارناماسى. قازىرگى تاڭدا دۇنيەجۇزىلىك سيپات الىپ وتىرعان بۇل سالا تەك تابيعاتپەن عانا شەكتەلمەي، تاريح پەن ارحەولوگيالىق قازبالاردىڭ، مادەنيەت پەن وركەنيەتتىڭ، ساۋلەت پەن ەسكەرتكىشتەردىڭ تارتىمدىلىعىمەن، ءسالت-داستۇردىڭ دارالىعىمەن دە ەرەكشەلەنىپ وتىر. بۇل تۇرعىدان العاندا، قازاقستاننىڭ ورتا ازيانىڭ تۋريستىك شاڭىراعىنا اينالۋىنا ەش قيندىق جوق ەدى. ءبىراق ءبىز سول دەڭگەيگە جەتە الماي وتىرمىز.
بىرىنشىدەن، قازاقستان ۇكىمەتى ءتۋريزمدى دامىتۋ جوبا-جوسپارىن جاساعانىمەن، ەلىمىزدەگى تۋريستىك ورىنداردىڭ كوبىنىڭ شارت-جاعدايى كوڭىلدەگىدەي ەمەس. ءبارى ماۋسىمدىق سيپاتتى ساياحاتتىڭ شەڭبەرىنەن شىعا المايدى.
ەكىنشىدەن، تۋريزم ۇگىتى تەبىنسىز. ەلىمىزدىڭ كوركەم جەرلەرىن تانىستىرعان بىرەر فيلمنەن باسقا، تۋريستىك ورىنداردى، تۋريستەرگە جاسالاتىن قولايلىلىقتاردى تانىستىراتىن اقپارات جوقتىڭ قاسى. عالامتوردىڭ وزىندە تۋريستەرگە قازاقستاننىڭ تۋريستىك جەرلەرى تۋرالى ءبىلىپ، تانىسۋلارىنا مۇمكىندىك جاسالماعان. قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىنداي ايتىلىپ، جازىلىپ، كورسەتىلمەگەن سوڭ شەتەلدىك تۋريست تۇگىل، قازاقستاندىقتاردىڭ ءوزى وتانىمىزدىڭ اسەم جەرلەرىنە ساياحاتتاپ بارمايدى. قازاقستاندا تۇرىپ، قازاقستاننىڭ تۋريستىك ورىندارى تۋرالى بىلمەيتىن وتانداستارىمىز دا از ەمەس. «ءبىز شەتەلدىڭ تۋريستىك كومپانيالارىمەن بايلانىستامىز. وكىنىشكە قاراي، ولاردىڭ ءبارى «سەندەردە تۋريزم دامىماعان، قازاقستاننىڭ ءتۋريزمى تۋرالى جۇرتتىڭ كوبى بىلمەيدى» دەگەن ورتاق ءۋاج ايتادى. بۇل – شىندىق. بىرنەشە كانالداردا تۋريزم ۇگىتى جاسالدى، ءبىراق ول تۋريستەردىڭ نازارىن اۋداراتىنداي اسەرلى ەمەس. دەمەك، بىزگە ۇگىت، جارناما جەتىسپەيدى» دەدى «QTrih» تۋريستىك كومپانياسىنىڭ باسشىسى الما بەرماعامبەتوۆا.
ۇشىنشىدەن، قازاقستاندىقتاردىڭ تۋريزمگە دەگەن تۇسىنىگى باسقاشا. ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىزدىڭ كوبى قازاقستان تەرريتورياسى ىشىندە ەل كورىپ، جەر كورگەندى ساياحات سانامايدى. مۇمكىندىگى جەتسە، شەتەل اسىپ ساياحاتتاۋ ساناسىنا سىڭگەن. ونىڭ ۇستىنە، تاباتىن تابىسىمەن ساناعاندا قازاقستاندىقتار ءۇشىن تۋريستىك وڭىرلەردىڭ باعاسى قىمبات. وسىدان بارىپ ەلىمىزدە «بۋرابايدا ءبىر اپتا دەمالعاننان دۋبايعا بارعان ءتيىمدى» دەيتىن كوزقاراس قالىپتاسقان. ازاماتتارىمىزدىڭ كوزقاراسىنداعى مۇنداي سىڭارجاقتىلىق ىشكى ءتۋريزمنىڭ دامۋىنا تۇساۋ بولىپ قانا قويماي، اقشانىڭ شەتەلگە اعىلۋىنا دا سەبەپ بولىپ تۇر. «دۋبايعا 150 مىڭ تەڭگەگە 3 كۇنگە بارىپ كەلۋگە بولادى. ءبىراق بۇل اقشاعا بۋرابايدان 3 كۇنگە ءقوناقۇي الا المايسىڭ. ويتكەنى بۋرابايدا 5 جۇلدىزدى ءقوناقۇيدىڭ ءبىر كۇندىك باعاسى – 76 مىڭ تەڭگە. ارينە، دۋبايدا دا بەس جۇلدىزدى ءقوناقۇيدىڭ باعاسى قىمبات. ءبىراق 150 مىڭ تەڭگەگە شەتەلدە دەمالعان قانداي، بۋرابايدا دەمالعان قانداي؟!». جۇرت وسىلاي ەسەپ سوعادى. سوسىن دا «بۋرابايدا ءبىر اپتا دەمالعاننان دۋبايعا بارعان ءتيىمدى» دەگەن كوزقاراس قالىپتاسقان» دەدى الما بەرماعامبەتوۆا.
تورتىنشىدەن، سوڭعى كەزدەرى سالىنعان جولداردى ەسەپكە الماعاندا، قازاقستاننىڭ كوپ وڭىرلەرىندە جول ناشار. اۆتوبۋستارى وتە كونە، جاز ايلارىندا پويىز بيلەتى جەتىسپەيدى. ۇشاق بيلەتى قىمبات.
بەسىنشىدەن، تۋريستەردىڭ قازاقستاننىڭ ءار وبلىسىنداعى كورىكتى ورىندارىن تەز ءارى ۇتىمدى جولمەن ارالاپ شىعۋىنا ءتيىمدى ساياحات جوباسى جاسالماعان. ءار وبلىس، اۋدان، قالالاردىڭ تۋريزمگە ارنالعان ورتاق جوباسى جوق. تۋريستەردىڭ كوبى ەستىگەن، بىلگەن جەرىنە بارىپ قانا قايتادى.
التىنشىدان، قازاقستاننىڭ تۋريستىك ورىندارى شەتەلدىك تۋريستەردى كوپتەپ قابىلداۋعا ءالى دايىن ەمەس. قوناقۇيلەر جەتىسپەيدى، تانىمال ساياحات ورىندارىنان سالىنعان قوناقۇيلەردىڭ باعاسى شەتەل ساياحاتشىلارى ءۇشىن ارزان بولعانمەن، بۇل باعانى كەز كەلگەن قازاقستاندىق ساياحاتشىلاردىڭ قالتاسى كوتەرە بەرمەيدى.
جەتىنشىدەن، تۋريستىك ورىنداردىڭ ينفراقۇرىلىمدارى كەمەلسىز. ماسەلەن، اتاعى الەمگە ايگىلى شارىن شاتقالىندا ءجىبى ءتۇزۋ دارەتحانا جوق. «دۇنيە جۇزىنە ايگىلى شارىن شاتقالىندا دۇرىس دارەتحانانىڭ بولماۋى كىشكەنتاي ماسەلە سياقتى كورىنگەنىمەن، بۇل قازاقستاننىڭ تۋريزم سالاسىنا قانشالىق كوڭىل ءبولىپ وتىرعاندىعىنىڭ ءبىر دالەلى دەپ ويلايمىن. تاقتايمەن شەگەلەپ جاساپ قويعان دارەتحانالاردىڭ ءىشى وتە لاس» دەدى «التىن كوپىر» حالىقارالىق ساياحات سەرىكتەستىگىنىڭ ديرەكتورى امانتاي تۇرسىن ۇلى.
سەگىزىنشىدەن، ساياحاتشىلارعا جول باستاپ، تۋريستىك ورىنداردىڭ باستى ەرەكشەلىگىن تۇسىندىرەتىن تۋريزم نۇسقاۋشىلارى از. بار بولسا دا، ءبىلىمى، ءتىل قابىلەتى تومەندەۋ. كەيبىر ورىندار تۋريزمگە قىزمەت ەتۋدىڭ ماڭىزدى بۋىنى سانالاتىن بۇل ءتۇيىندى ەسكەرۋسىز قالدىرعان. ماسەلەن، جاقىندا قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنە زيارات جاسادىم. بيلەت الىپ ەسىكتەن ەنگەن سوڭ، قايدا بارارىمدى بىلمەي، قايتا بارىپ، نۇسقاۋشى سۇرادىم. «وعان قوسىمشا اقشا تولەيسىز» دەپ ەشقانداي ۇلتتىق نەمەسە قىزمەتتىك كيىم كيمەگەن 4-5 جىگىتتى نۇسقادى. ۋاقىتى شىعا قالسا ساياحاتشىلاردى باستاپ، اقشا تاباتىن دەلدالدار سەكىلدى. 2000 تەڭگەسىن بەرىپ، ەرتىپ ءجۇردىم. مىنە، بۇل دا قازاقستانداعى تۋريستەرگە قىزمەت ەتۋ سالاسىنىڭ كەنجەلىگىنىڭ كورىنىسى. نەگىزى، كىرەر بيلەتتىڭ باعاسىن جوعارىلاتىپ، كەسەنە ىشىنە ارناۋلى نۇسقاۋشىلار قويسا، تۋريسكە دە، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ قازىناسىنا دا پايدالى بولار ەدى. «تۇركىستاندا تۋريزم سالاسى ءالى دامىماعان. ماسەلەن، ءبىز قابىلداعان تۋريستەر تۇركىستانعا باراتىن بولسا، ءبىز نۇسقاۋشىنى ءوزىمىز قوسىپ بەرۋگە ءماجبۇرمىز. سەبەبى تۇركىستاندا بىرنەشە ءتىل بىلەتىن نۇسقاۋشى (گيد) جوق. ال ءۇندىستاننىڭ تادج-ماحالىندا قانداي تىلدە، قانداي نۇسقاۋشى الام دەسەڭىز دە دايىن. وكىنىشكە قاراي، ءبىز ءقازىر ول دەڭگەيگە جەتە الماي تۇرمىز» الما بەرماعامبەتوۆا. ول دا قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ كىرەر بيلەتىن قىمباتتاتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. «باعانى كوتەرۋ ارقىلى سول تاريحي ورىندى قورعاۋعا قاجەتتى قارجىنى شىعارۋ كەرەك. ۇكىمەتتىڭ بەرگەن قارجىسىنا عانا سۇيەنۋ تۋريستىك ورىندى كەمەلدەندىرۋدىڭ بىردەن-بىر قاجەتتى شارتى ەمەس» دەدى ول.
توعىزىنشىدان، قازاقستاننىڭ ۆيزاسىن الۋدىڭ قيىندىعى دا شەتەل تۋريستەرىنىڭ جولىن كەسىپ تۇر. «قازاقستاننىڭ ۆيزاسىن الۋ وتە قيىن. ەلەكتروندى ۆيزا بەرۋ جۇمىسى بيىلدان باستاپ اتقارىلماق. ءبىراق بۇل ءالى كەمەلدەنىپ، تولىق قولدانىسقا ەنگەن جوق. قازاقستاننىڭ ۆيزاسىن الا الماعان سوڭ، ەلىمىزگە كەلگىسى كەلەتىن تۋريستەر دە شاراسىزدىقتان شەتەلگە كەتىپ جاتىر» دەدى الما بەرماعامبەتوۆا.
ونىنشىدان، قازاقستاندا «ءتۋريزمدى دامىتۋ» تۋرالى كوپ ايتىلىپ، مينيسترلىكتەردە جوسپارى جاسالعانىمەن، ناقتى اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار ماردىمسىز. ءسوز بار، ناقتى ناتيجە جوق. تۋريزم تابىسىنىڭ ۇلكەن بولىگى جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە تۇسكەنىمەن، جەرگىلىكتى باسقارۋ ورگاندارىنىڭ تۋريستىك قىزمەتتى باسىمدىق دەپ تانىماۋى اتالعان سالانىڭ دامۋىنداعى تەجەۋشى فاكتورى بولىپ وتىر.
قالياكبار ۇسەمحان ۇلى
6alash ۇسىنادى
