فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قازاقستان رەسپۋبيكاسى الەۋمەتتىڭ عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى، تەرمينولوگ ءومىرزاق ايتباي ۇلى.
- ءسىز ءتىلدىڭ دىبىستاۋ مانەرى، ياعني ءتىلدىڭ مۋزىكالىلىعى دەگەنگە قالاي قارايسىز؟
– جاقسى سۇراق. وتە نازىك نارسە. ارينە، ءاربىر ءتىلدىڭ وزىندىك ماقامى، اۋەنى بار. ءبىزدىڭ قازاق تىلىندە دە مۋزىكالىلىق كۇشتى. اسىرەسە، داۋىستى دىبىستار ارالاسقان سوزدەردىڭ اۋەزدىلىك، اۋەندىك ەرەكشەلىگى كۇشتى. مىنە وسىنداي سوزدەردى اۋەندىك ەرەكشەلىگىنە قاراي، قىراعاتىمەن، ماقامىمەن، وزىنە ءتان اۋەنىمەن ايتا ءبىلۋدىڭ ءوزى ءتىلدىڭ مادەنيەتىنە جاتادى. ءقازىر ءتىلىمىزدىڭ سويلەۋ زاڭدىلىعىنا، دىبىستاۋ جۇيەمىزدىڭ ەرەكشەلىگىنە ۇيلەسپەيتىن قيقىلداعان، شيقىلداعان سوزدەر، دىبىستار كوبەيىپ، سويلەۋ مادەنيەتىمىزگە، ءتىل مادەنيەتىمىزگە ىقپال جاساي باستادى. قۇلاققا تۇرپىدەي تيەدى، تىڭداعىڭ كەلمەيدى. كەزىندە ءبىز مۇحتار اۋەزوۆ، ماۋەلەن بالاقايەۆتاردىڭ ساباعىن تىڭدادىق. ول كىسەلەردىڭ سويلەۋ مانەرىنىڭ ادەمىلىگى سونشا، تىڭداعان سايىن تۇشىنىپ، ءسۇيىنىپ ەستيسىڭ. ويتكەنى ولاردىڭ اۋىزىنان شىققان سوزدەر ادامعا وزگەشە اسەر جاساۋشى ەدى. بىلايشا ايتقاندا، ول كىسەلەردىڭ سوزىنەن قازاق ءتىلىنىڭ تازا مۋزىكالىلىق اۋەنى توگىلىپ تۇراتىن. دەمەك، سويلەۋ دەگەن بار دا، قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستاۋ زاڭدىلىعىن ەسكەرىپ، سوعان بويسۇنىپ ادەمى سويلەۋ دەگەن بار. قانشا شەشەن سويلەگەنىڭمەن، ءسوزدىڭ مۋزىكالىلىعىنا، اۋەنىنە ءمان بەرمەسەڭ، ول تىڭداۋشىعا تاتىمسىز بوپ شىعادى. ءسوز ءقادىرىن، ءتىل ءقادىرىن، ءتىل مادەنيەتىن بىلەتىن ادام تىلگە، ءتىلدىڭ اۋەزدىلىگى ماسەلەسىنە دە ءمان بەرمەي تۇرا المايدى. ويتكەنى ءتىل دەگەنىمىز ۇلتتىڭ ءوزى. ءتىلسىز ۇلت جوق. احمەت بايتۇرسىنوۆشا ايتساق، «ءسوزى جوعالعان ۇلتتىڭ ءوزى دە جوعالادى».
قالياكبار ۇسەمحان ۇلى
6 alash
