ءداريعا تىلەندييەۆا سۇيىكتى جارى نۇرعيسا تىلەندييەۆ تۋرالى سىر شەرتەدى...
– مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەندە-اق ونەرگە ىنتىق بولدىم، - دەدى ءداريعا جەڭگەي.
– ءانشى بولسام دەپ ارمانداۋشى ەدىم. سوندا كوبىنە كوپ ايتاتىنىم نۇرەكەڭنىڭ اندەرى. اسىرەسە 60-جىلدارى ەل اۋزىنان تۇسپەيتىن «كەڭ دالا»، «جان ساۋلەم» جۇرەگىمە ەرەكشە جاقىن. ال وسىنداي اندەرمەن ەلدى ەلەڭ ەتكىزگەن كومپوزيتور كۇندەردىڭ كۇنىندە مەنىڭ ومىرلىك جارىم بولادى دەپ ويلاپپىن با؟
نۇرەكەڭ ەكەۋىمىز 1968-جىلى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىندا تانىستىق. «قازاقفيلىم» ستۋدياسىنىڭ وندىرىستىك بولىمىندە جۇمىس ىستەپ، ءبىر جاعىنان وسى كينوستۋديا جانىنان شاكەن ايمانوۆ اشقان ەكى جىلدىق اكتەرلىق كۋرستا وقىپ جۇرگەن كەزىم بولاتىن.
جۇمىستا وتىر ەدىم، رەجيسسەر ابدوللا قارساقبايەۆ ەكەۋى كىرىپ كەلدى. ابدوللا اعانى بۇرىننان بىلەم. مەنى «قارىنداسىم» دەپ، ءىش تارتىپ تۇرادى. سول كەزدە سول كىسى «مەنىڭ اتىم قوجا» ءفيلمىن ءتۇسىرىپ جاتقان.
– قارىنداسىم، ماعان ماشينا كەرەك بولىپ تۇر، - دەدى ابدوللا اعا.
كينو ءتۇسىرىپ جاتقان جاققا تەز ارادا بارىپ قايتۋعا تۋرا كەلىپ ءتۇر. وندىرىستىك بولىمدە ىستەيتىن بولعان سوڭ، ماشينالاردى جان-جاققا ءبولۋ، ءتۇسىرۋ، قىزىمەتكەرلەر توبىن تەگىن كولىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ەدى. ارادا نۇرەكەڭ:
– اۋ، ابدوللا، قارىنداسىم دەپ تۇرسىڭ عوي، قارىنداسىڭنىڭ اتى كىم؟ -دەدى.
– ءداريعا.
– جاقسى ەكەن. قاي جاقتانسىڭ؟
– تالدىقورعاننانمىن، قالانىڭ وزىنەن ەمەس، اۋىلىنانمىن، كۋبيشيەۆ كولحوزىنان.
– ە، سەندەر جالايىرسىڭدار عوي وندا، - دەپ نۇرەكەڭ رۋىمدى ءداپ باسقانى. «مەنىڭ جالايىر ەكەنىمدى قايدان بىلە قويدى؟» دەپ ىشتەي تاڭ قالدىم. كەيىن ءبىلدىم، قازاقستاننىڭ بارلىق جەرىن ارالاعان نۇرەكەڭ قازاقتىڭ قاي رۋى قاي جەردى مەكەندەيتىنىن جاقسى بىلەدى ەكەن. ول كىسى كىمنىڭ دە بولسا، تۋعان جەرىن سۇرايتىن، سوسىن قانداي رۋدان ەكەنىن ايتىپ بەرەتىن.
ابدوللا ەكەۋى وسىدان سوڭ كوپ كىدىرگەن جوق، شىعىپ كەتتى.
بۇل نۇرەكەڭدى العاش كورۋىم. بۇرىن اتىن عانا ەستيتىن كومپوزيتوردىڭ ءوزىن كورىپ، جۇزبە-جۇز تىلدەسكەنىمە قۋانىپ قالدىم.
كوڭىلدە باسقا وي جوق...
كوپ ۇزاماي، نۇرەكەڭمەن تاعى دا جۇزدەستىك. بۇل مەنىڭ ءومىرىمدى جاڭا ءبىر ارناعا بۇرعان كەزدەسۋ بولدى.
سول جولى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىندا ستۋديادان كەلگەن ونەر ادامدارىن قوناق ەتكەن. ىشندە اكتەر، رەجيسسەرلەر، وپەرپاز انشىلەرى بار. دەلەگاسيا، مەيمانداردىڭ قۇرمەتىنە قالا سىرتىنان الماتى وزەنىنىڭ جاعاسىنا كيىز ءۇي تىگىلدى.
ورىك گۇل اشىپ، قۇستار سايراپ، جەر دۇنيە جاسىل كويلەگىن كيىپ، ءبىر ساتتە قۇلپىرىپ شىعا كەلگەن مامىر ايىنىڭ تامىلجىعان كۇنى ەدى. اسەم الاتاۋدىڭ بوكتەرى. سارقىراعان وزەن، قازاقتىڭ كول-كوسىر داستارقانى، قوناقتاردا شات-شادىمان. ادەمى ءازىل، كوڭىلدى اڭگىمە. ان-انگە، كۇي-كۇيگە ۇلاسقان تاماشا مەرەكە بولدى. ءجۇزى بال-بۇل جانىپ، كوزى ەرەكشە ۇشقىن اتىپ نۇرەكەڭ ەرەكشە شابىتپەن كۇي توكتى. اسىرەسە «اققۋدى» تارتقاندا قوناقتاردىڭ تاڭ قالماعانى جوق. قاراپايىم عانا ەكى ىشەكتى اسپاپتىڭ كومەكەيىنەن مىنانداي قۇدىرەتتى ءۇن شىعاتىنىنا سەنەر-سەنبەسىن بىلمەگەندەر اڭتارىلىپ وتىر. نۇرەكەڭ سول كۇنگى وتىرىستىڭ كوركى بولىپ ەدى.
عاجايىپ ونەرىمەن ەلدىڭ ءبارىن ءتانتى ەتىپ ەدى. كۇننىڭ قالاي باتقانىندا اڭعارماي قالدىق قانداي جاقسى وتىرىستىڭ اياقتالار كەزى بولادى. قوناقتار بار، باسقالار بار قايتۋعا جينالدىق.
– ءداريعا، سىزدەردى ماشينا كەلەسى جولى قاتىناعاندا الىپ كەتەدى، كۇتە تۇرىڭدار، - دەدى مەيمانداردى كۇتىپ جۇرگەن ۇيىمداستىرۋشى جىگىتتەردىڭ ءبىرى. ويىمدا ەشتەڭە جوق: – جارايدى، - دەدىم.
ءبىر قاراسام كيىز ۇيدە ۇشەۋىمىز عانا قالىپپىز. نۇرەكەڭ، مەن جانە ءبىر ۇلكەن كىسى – اقساقال. شاماسى وسى ءۇيدىڭ يەسى بولۋى كەرەك. باسقالاردىڭ ءبارى كەتكەن. ساعات تۇنگى ءبىر بولدى. ەكى بولدى... كەلەدى دەگەن ماشينا ءالى جوق.
شاماسى بۇل الدىن-الا ۇيىمداستىرىلعان شارۋا. سولاي ويلادىم. مەن وزەن جاعاسىنداعى ۇلكەن تاستىڭ ۇستىنە شىعىپ وتىردىم.
سول تۇنگى تاڭدى ۇيقىسىز اتىردىق. سول جەردە نۇرەكەڭ ماعان جۇرەك ءسوزىن ايتتى. نۇرەكەڭنىڭ بۇرىن ۇيلەنگەنىنەن حابارىم بار ەدى.
– ءسىز مەنى قالاي جاقسى كورەسىز. مەن وعان سەنبەيمىن، - دەدىم. نۇرەكەڭ قاتتى تولقىپ تۇردى. سول تولقۋ ۇنىنەن دە، اي نۇرىمەن الابۇرتقان جۇزىنەن دە كورىندى. سەنى سۇيەتىندىگىمە مىنا جىمىڭداعان جۇلدىزدار، جارقىراعان اي، ءبىزدىڭ الاتاۋىمىز كۋا، - دەدى. سونان سوڭ وز-وزىمەن تىلدەسكەندەي بوپ:
– كۋا بول، جۇلدىز،
كۋا بول، ايىم.
كۋا بول، الاتاۋىم، - دەپ الگى ءسوزىن مەن بۇرىن ەستىمەگەن اۋەنمەن جالعاستىرىپ اكەتتى.
الاتاۋدىڭ وركەش-وركەش شىڭدارىنان اي كوتەرىلىپ كەلەدى. اسپان توسىندە جۇلدىزدار جىمىڭ قاعادى. كۇركىرەپ اققان وزەن قاباتىندا جۇمىرتقاداي اق ءۇي، نۇرەكەڭ مەنى سۇيەتىنىنە كۋالىك سۇراپ الاتاۋدىڭ اقباس شىڭدارىنا، اسپان توسىندە جۇزگەن اي مەن سامسىعان جۇلدىزدارعا جۇگىندى. مەن وعان سەندىم. ويتكەنى مۇنداي ءان عاشىق جۇرەكتەن عانا تۋادى. نۇرەكەڭ وسىلايشا مەنى ءوزىنىڭ انىمەن باۋراپ ەدى، جۇرەك ءسوزىن انمەن ايتىپ ەدى. «كۋا بول» ءانى وسىلاي تۋعان...
نۇرەكەڭە تۇرمىسقا شىققاندا مەن 21 جاستا ەدىم. اعالارىڭ 44تە بولاتىن. نۇرەكەڭ ءان شىعارسا دا، كۇي شىعارسا دا، حالىققا ۇسىنۋعا ەشقاشان اسىقپايتىن. جۇرەگىنەن قايتا-قايتا وتكەرىپ، ءوز كوڭىلىنىڭ سىنىنا تولعاننان كەيىن بارىپ حالىققا ۇسىناتىن. ءبىر جىلدان كەيىن تۇمانبايدى شاقىرىپ، ءاننىڭ شىعۋ تاريحىن ايتتى.
كۋا بول، جۇلدىز،
كۋا بول، ايىم،
كۋا بول، الاتاۋىم.
بۇل نۇرەكەڭنىڭ سوزدەرى ەدى. تۇمانباي ول سوزدەردى ءان قايىرماسى ەتىپ قالدىردى دا، قالعان شۋماقتارىن جازدى. وسىلايشا ايلى تۇندە دۇنيەگە كەلگەن «كۋا بول» ءانى كوپكە تانىلىپ، عاشىقتاردىڭ شىرقايتىن ءبىر انىنە اينالدى...
6alash ۇسىندى
