– «سالەم سالۋ» ەسكىلىكتىڭ سارقىنشاعى ما، جوق الدە ادەپتىلىك بەلگىسى مە؟
سالەم سالۋ ىقىلىم زاماننان بەرى كەلە جاتقان سالت. تۋىستىق قاتىناستاردىڭ كۇردەلەنگەنىنە بايلانىستى، اۋلەتتەگى جاراسىمدى سىيلاستىقتىڭ ءجىبىن ۇزبەۋ ءۇشىن قالىپتاسقان دۇنيە.
قازاق قوعامىندا ايەل زاتىنا قاتىستى ىرىم-تىيىم، شەكتەۋ وتە كوپ. سەبەبى ايەل – ومىرگە ۇرپاق اكەلەتىن، ونى ءوسىرىپ، تاربيەلەيتىن بىردەن ءبىر ادام. سوندىقتان ونىڭ دەنى ساۋ، كورەگەندى، تاربيەلى بولۋى كەرەك. وتباسىنىڭ كىشى ۇل-قىزدارى ۇيدەگى شارۋاشىلىقتىڭ بەل ورتاسىندا جۇرگەن كەلىنگە قاراپ بوي تۇزەپ، سوعان قاراپ وسەتىن بولعان. ۇرپاق وسىرەتىن بىردەن ءبىر ادام ايەل بولعاندىقتان، ىرىم-شەكتەۋ دە كوبەيە تۇسكەن.
جالپى، كەلىنگەن جۇكتەلەتىن مىندەت كوپ قوي. سولاردىڭ ءبىرى – ءوزى تۇسكەن شاڭىراقتا، ءوزى جۇرگەن ورتادا جاقسى اۋرا قالىپتاستىرۋ. نەگە دەيسىز عوي. كەلىننىڭ سالەم سالۋى – سىيلاستىق ورتانى قالىپتاستىراتىن، وزگەلەردىڭ سۋبورديناسيا سياقتى دۇنيەلەردى قاتاڭ ساقتاۋىنا، ءوزىن دۇرىس ۇستاۋىنا جەتەلەيتىن كەرەمەت ءبىر ەتيكالىق ءمانى بار ەرەجە، ءتارتىپ رەتىندە ورنىققان دۇنيە.
سالەم سالۋ جاي عانا يىلە سالۋ ەمەس، ونىڭ ار جاعىندا ۇلكەن تاربيە، سىيلاستىق جاتىر. سالەم سالعان كەلىنگە ۇلكەندەر دە «وركەنىڭ ءوسسىن»، «باقىتتى بول»، «كوپ جاسا» دەپ جاۋاپ قايتارىپ، ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتادى.
سالەم سالعاننان ەشكىم قورلانىپ، كەم بولىپ قالمايدى. كەرىسىنشە، بۇل وتباسىنداعى سىيلاستىققا جول اشىپ، ونى ودان ءارى كۇشەيتە تۇسەتىن ءۇردىس.
– كەلىن قانداي جاعدايدا سالەم سالمايدى؟
كۇيەۋى قايتىس بولعان جەسىر ايەلگە جىلىن بەرگەنشە، ءبىر جىل بويى سالەم سالماۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
ءبىر جىل بويى ازا تۇتادى. جىلىن بەرگەن سوڭ، ازا تۇتۋ اياقتالدى دەپ ەسەپتەلەدى. وسىدان كەيىن ءداستۇرلى ورتادا امەڭگەرلىك سالتىمەن جەسىر ايەل قايىن اعاسىنا نەمەسە قايىن ىنىسىنە كۇيەۋگە شىعۋى ءتيىس. ياعني، امەڭگەرلىكپەن اۋلەتتەگى ەركەك كىندىكتىنىڭ بىرىنە تيگەنشە، سالەم سالمايدى.
بۇگىندە سالەم سالۋ ءداستۇرى بارلىق وڭىردە ساقتالماعانىمەن، ۇمىتىلىپ بارا جاتقان جوق. كەرىسىنشە، ءقازىر قايتادان تامىرىن جايىپ، جاڭعىرا باستاعان.
سالەم سالۋ، اسىرەسە، مىنا وڭتۇستىك پەن باتىستا جاقسى ساقتالدى دەپ ويلايمىن. ءبىراق تەك وسى ەكى وڭىردە عانا دەپ تە كەسىپ ايتۋعا بولماس. سەبەبى ءبىر وبلىستىڭ ىشىندە ءبىر اۋدانىندا دا ورىندالىپ جاتقان بولۋى مۇمكىن. كەيبىر ايماقتاردا بۇرىن جوعالىپ كەتسە، بىرتە-بىرتە ورالىپ جاتىر.
تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ەتنوگراف دوسىمبەك قاتران ۇلىنىڭ sputniknews.kz تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىنان.
