اقىن، جىراۋ، ءانشى، اكتەر سۇلتان ءماجىيت ۇلى
وق تيگەن دومبىرا
(سۇلتان ءماجىيتۇلىڭ رۋحنا)
1947-جىلدىڭ كۇزى ەدى. ساربازدار ەرتىستەن وتە سوعىس باستالىپ كەتتى. ساربالاقتى توبەلەردى پانالاي وق جاۋدىرعان ەكى جاقتىڭ اتىسى سوزىلىپ بارادى. جەر جاعدايىنا سىرالعى قارسى جاق قىلىپ ەتكەندى ساناپ اتىپ، تۇرعىنى بەرەر ەمەس…ءبۇل شىن مانىندە وسپان باتىردىڭ قولى مەن «ءۇش ايماق» اسكەرىنىڭ اتىسى ەدى. . . قازاقتى قازاققا سالىپ قويعان قىتايدىڭ تاعى ءبىر اكىلىگى بولاتىن. . . .
دومبىرا اسىنعان سارباز شيىراقى قيمىلداپ، قالت جىبەرمەي وق اتۋدا. ماڭايعا جاڭبىرشا جاۋعان وقتا ەسەپ جوق. باس كوتەرسەڭ ىسقىرعان وق جانىڭدى جالماعالى تۇر.
جاس جاۋىنگەر قوجاي:
– سۇلتان اعا، ابايلاڭىز-دەگەنشە بولعان جوق، سەكسەۋلىگە سۇيەپ قويعان دومبىرانىڭ شاناعىن وق تەسىپ وتە شىقتى.
– قاپ اتتەگەن-اي-دەپ، دومبىرانى قۇشاقتاپ، بۇك ءتۇسىپ وتىرا كەتكەن سوكەڭنىڭ جانارىنان جاس شىعىپ كەتتى… بۇل قارشا بوراعان وق الدىندا شىقپاعان جاس ەدى! بۇل انتالاعان اجال الدىندا شىقپاعان جاس ەدى! دومبىراعا وق تىيگەندە شىقتى. قايراتتى جاۋىنگەر شىنمەن جىلاپ وتىر. اتىس ساتكە بولسا سايابىر تاپتى…ايتارعا بولماسا قوجايدىڭ دا كوڭىلى بوساپ كەتكەن. ءبىر قولىنا قارۋ، ءبىر قولىنا دومبىرا ۇستاعان سوكەڭ، قوسىننىڭ ءسانى دە ءانى، باتىرى دا اقىنى ەدى. كۇندىز مايداندا ءجۇرىپ وق اتىسا، تۇنەمە جەردە دومبىراسىمەن اۋەلەتىپ ءان سالاتىن اعاسىنىڭ جان سەرىگى دومبىراسىنا وق تىيۋ، جۇرەگىنە وق تىيگەندەي كۇي كەشتىردى. اقىرىن باسىىپ سوكەڭنىڭ قاسىنا كەلدى.
– سوكە اعا، جانىڭىز امان بولسا، ءالى تالاي دومىبرا بۇيىرار-دەپ كوڭىلىن اۋلادى!
سۇلتان:
– جوق، باۋىرىم قۋ تاقتاي ءۇشىن قۋ جانى قينالىپ تۇر دەسەڭ قاتەلەستىڭ! بۇل مەنىڭ عانا جان سەرىگىم ەمەس. وسى قوسىننىڭ رۋحى ەدى! قازاقتا كيەلى دۇنيە ازدىعىمەن قۇندى. قاراشاڭىراق پەن قارا دومىبراسىن قاراباسىنان ارتىق كورمەسە، قازاقتىڭ نەسى قازاق؟ -دەپ تولقىپ بارىپ توقتادى!
قوسىن التايعا بارعاننان كەيىن، ءبىر اعاششى ازامات سوكەڭنىڭ دومبىراسىن بۇتىندەپ بەرەدى. سونىمەن قوڭىر دومبىرا سۇلتان قولىندا تاعى سايرادى. كەيىن سوعىس اياقتاعانسوڭ قوسىن دا تارادى. «قىرىق جىلعى قىرعىننان» امان قالعان سوڭەڭ دە، قوڭىر دومبىرا دا امان-ەسەن جان ۇياسىمەن قاۋىشىپ، باقىتتى ءومىرىن باستادى!
***
قوجاي دوقاس ۇلى
ارادا 60 جىل وتكەندە وسى جازبانىڭ اۆتورى سوڭەڭ (سۇلتان ءماجيت ۇلى) ومىرىنەن فيلىم الۋعا قاراشاڭىراققا بارا قالدى! سوكەڭ الدە قاشان باقيلىق بولعان…ءىلۋلى تۇرعان، سوكەڭنىڭ قاندى كويلەك جولداسىنداي شاناعى تىرتىق دومبىرامەن قاۋىشتى. سونداعى جاس جاۋىنگەر، سول كەزدە توقساندى القىمداعان قوجاي اقساقالدان وسى حيكايانى تەبىرەنە ەستىپ قويىن داپتەرىنە جازدى…
كەنەت ءىلۋلى تۇرعان دومبىرانىڭ مويىنى شورت ءۇزىلدى دە قۇلاپ قالدى…
قۋانىش ءىلياس
سوڭى 2008-جىل
