ساكەن اقتايەۆ قىمىز ءوندىرۋ، تاراتۋ كاسىبىن مەڭگەرگەنگە دەيىن «قازمۇنايگاز» كومپانياسىندا كەڭسە قىزمەتكەرى بولعان. ماماندىعى – زاڭگەر. ودان بولەك، تاماق ونەركاسىبىنىڭ ينجەنەر-تەحنولوگى دەگەن ديپلومى بار. جاس كەزىندە الماتىداعى ءال-فارابي مەيرامحاناسىن باسقارعان. ال قىمىزبەن اينالىسۋىنا جاعداي سەبەپشى بولعان.
ايتۋىنا قاراعاندا، ەكى-ۇش جىل بۇرىن قاتتى ناۋقاستانىپ، قارالماعان جەرى قالماي قينالادى. الماتىدا، استانادا، شىمكەنتتە دە دارىگەردەن دارىگەر قويماي نەشە ءتۇرلى ەم العانمەن، ناتيجەسى بولمايدى، ىشكەن دارى-دارمەكتى اعزاسى قابىلداماۋعا اينالعاندا، تۋعان جەرىندە ەكى اي ۇزبەي قىمىز ءىشىپ بەتى بەرى قارايدى. ءسويتىپ، دەرتىنىڭ بەتى قايتىپ، اياعىنان تىك تۇرىپ كەتەدى، ارادا ۋاقىت وتكەندە وسى نۇر-سۇلتان قالاسى ماڭىنداعى ماكسيموۆكا اۋىلىندا تۇراتىن جولداس جىگىت ەكەۋى بىرىگىپ قىمىز ءوندىرىپ، ونى ساتۋعا شىعارۋدى ۇيعارادى. كەلىنشەگى جانار توتەنشە جاعدايلار كوميتەتىندە قارجىگەر بولعان، ءبىراق ءقازىر كۇيەۋىنىڭ كاسىبىنە كومەكتەسۋدە. ايتۋىنشا، ماكسيموۆكادا جايىلىس جاقسى، بيە كۇنىگە بەس مەزگىل ساۋىلادى. «باستاپقىدا بىر-ەكى ليتر قىمىز ساتقاننىڭ ءوزى قۋانىش بولاتىن. قىمىز ساتقاننان قاتتى پايدا تۇسپەيدى، ءبىراق ءوز باسىمنان وتكەن سوڭ ادامدارعا، ونىڭ ىشىندە اۋىر ناۋقاسقا شالدىققاندارعا جاقسى قىمىزدىڭ شيپاسى بولسىن دەيمىز. ءقازىر كليەنتتەر وتە كوبەيىپ كەتتى، سول سەبەپتەن وسى «سەلماگ ارشالى» دۇكەنىن اشتىق. تەك ماكسيموۆكانىڭ قىمىزى جەتپەيتىندىكتەن، جامبىل، شىمكەنت، سەمەي، پاۆلوداردان، وسى قالا ماڭىنان دا قىمىز الدىرامىز. ويتكەنى قىمىزعا سۇرانىس وتە جوعارى. كۇنىگە جوق دەگەندە ونكولوگياعا شالدىققان ەكى اداممەن كەزدەسۋگە تۋرا كەلەدى. سوندا قاراڭىز، كۇنىگە ەكى ادامعا دۇرىس كەڭەس بەرسەم، جاقسى قىمىز ۇسىنسام، جىلىنا 720 ادامعا كومەگىم ءتيۋى مۇمكىن. مىسالى، ساۋمالدىڭ ءوز قاسيەتى، اشىپ ۇلگەرمەگەن قىمىزدىڭ ءوز اسەرى، اشىعان قىمىزدىڭ ءوز ەرەكشەلىگى بار. سوندىقتان شيپا ىزدەگەن ادام ساۋمال ىشكەن سوڭ از-ماز دەمالىپ، ارتىنشا قىمىزعا كوشسە ناتيجە بولادى. وسى كۇنى بيەنى جايىلىسقا جىبەرمەي ءبىر جەردە باعاتىندار دا بار، ءبىراق جايىلىپ كەلگەن جىلقىنىڭ قىمىزى ءدارۋ، وعان ەشتەڭە جەتپەيدى. ءوزىم جازدىگۇنى جىلقىلاردىڭ جايىلىسىن كورىپ، قىمىز وندىرۋشىلەردى ارالاپ كەلەم، قىرعىزستانعا بارىپ، قىمىز اشىتۋدىڭ ءادىسىن مەڭگەردىم، ەندى سونى وزگەلەرگە ۇيرەتكىم كەلەدى. قىمىزدى اشىتۋ ەرەكشە باپتى قاجەت ەتەدى. كۇبىنى بىزدە كوكشەتاۋدا دايىندايدى، جۋىپ، كەپتىرىپ، قايماق جاعادى، توڭكەرىپ توبىلعى تۇتىنىمەن، ال وڭتۇستىكتە توتيايىن دەگەن ءشوپتىڭ تۇتىنىمەن ىستايدى. بۇدان سوڭ جىلقىنىڭ ءسۇتىن جانە اشىتقى قۇيادى، مىسالى، كەشكە قۇيسا، تاڭەرتەڭ ساۋمال بولادى، ودان كەيىن تاعى تۇرعىزسا بولادى، ءبىراق ونىڭ قىشقىلدىلىعى جوعارىلايدى، ەگەر ۇزاق ساپىرىپ جىبەرسە قىشقىلى كەتەدى، ءقازىر بۇرىنداعىداي ساعاتتاپ كۇبى ءپىسىپ تۇرمايدى، ارنايى موتور ارقىلى پىسە بەرەدى» دەپ ءوز كاسىبىنەن ءبىراز ماعلۇمات بەردى.
ساكەن سەيفوللا ۇلىنىڭ تاڭعالاتىنى – سىرقاتىنا داۋا ىزدەپ، قىمىزدان شيپا تاپقىسى كەلەتىندەرگە دارىگەرلەر كوبىنە قىمىز ءىشىڭىز دەيدى ەكەن. ياعني كليەنتتەر وعان دارىگەردىڭ ايتۋىمەن كەلەدى. «ءبىراق بۇل كەڭەستى اۋىر دەرتتىڭ ەڭ سوڭعى ستادياسىنا كەلگەندە ايتاتىن كورىنەدى. قىمىز ءىشىڭىز دەگەندى سول باستاپقىدا ناۋقاس الدىنا كەلگەن كەزدە نەگە ايتپايدى ەكەن دەپ ءجيى ويلانام. دۇرىسىنا كەلگەندە قىمىز يممۋنيتەتتى 200 پايىزعا كوتەرەدى، سوندىقتان بۇكىل الەمدى دۇرلىكتىرىپ جاتقان كوروناۆيرۋسقا قارسى شارانىڭ ءبىرى وسى قىمىز دەر ەدىم» دەيدى ول.
كاسىپكەر ساكەن اقتايەۆ قىمىزدىڭ قاسيەتى تۋرالى ساعاتتاپ ايتۋعا بار. قىمىزدان قالاي ميكس دايىنداۋعا بولاتىنىن دا بىلەدى. ءار ۇيدە ميكسەر بار، 200-300 گرامم قىمىز ىشەتىن بولسا ميكسەرگە قۇيىپ، قىشقىلىن مۇلدەم شىعارىپ، وعان بال قوسسا دا بولادى. ونىڭ ايتۋىنشا، تازا قىمىزدى ايىرۋ وڭاي ەمەس، ونى قىمىزدى كوبىرەك ىشكەن ادام بىلەدى. كەيدە كۇرىشتىڭ سۋىن قوسىپ ساتاتىندار دا كەزدەسەدى. ونداي قىمىز «تان» دەگەن سۋسىنعا ۇقساپ تۇرادى. «ماعان پاۆلودار، كوكشەتاۋ، اقتوبەنىڭ سارىجال دەگەن جەرىنىڭ قىمىزى ۇنايدى. اۋىرعان ادامعا 2-3 ءتۇرلى ءدارى ىشە بەرگەنشە 2-3 ءتۇرلى قىمىز ىشۋگە كەڭەس بەرەم. ءار ءوڭىردىڭ ءشوبىنىڭ ءدارۋى بولادى. ونىڭ ۇستىنە قىمىزدى كونسەرۆىلەۋءدىڭ دە ءوز ءادىسى بار. ول – بولەك اڭگىمە. سونداي-اق قىمىز ءىشۋدىڭ دە ەرەجەلەرى جەتەرلىك، مىسالى، قىمىزدان كەيىن سۋ ىشۋگە بولمايدى. ءقازىر ەتتەن كەيىن كولا ءىشىپ، سىڭىرۋگە جاقسى دەپ جاتادى، ول جەردە كولا اسقازاندى ءسال كەڭەيتەدى دە، اسقازان ءسال تومەن ءتۇسىپ، جەڭىلدىك بەرگەندەي بولادى. ال شىنداپ كەلگەندە، ول دەگەن – تۇك پايداسى جوق قانت پەن سۋ. ال ەتتەن كەيىن قىمىز ىشكەننىڭ پايداسىن اتالارىمىز بىلگەن، قىمىز ىشسە زات الماسۋ پروسەسى قاتتى ءجۇرىپ، ادامنىڭ ساناسىن دا ساۋىقتىرادى. ارىقتاعىسى كەلگەن قىزدار قىمىزدى تاماقتىڭ الدىندا ءىشۋى كەرەك، سوندا توعايادى ءارى قىمىزدىڭ قۋاتى دا ۇزاققا جەتەدى. ال تولىسىپ، ەت الۋ ءۇشىن قىمىزدى تاماقتان كەيىن ىشەدى. ەكى جاعدايدا دا ادامنىڭ ءوڭى اعارادى ەكەن.
ءتورت بالانىڭ اكەسى، بەس نەمەرەنىڭ اتاسى، 46 جاستاعى كاسىپكەر تاماق ونەركاسىبىنە قاتىستى يدەياسى جەتەرلىك، وسى يدەيالارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قالالىق اكىمدىككە ۇسىنىس ازىرلەۋدە. «قازاقتىڭ ۇلتتىق تاعامى – وتە تابيعي، دەنساۋلىققا پايدالى، وسىنى كاسىپ ەتكەن ادامعا دا پايدا اكەلەتىن بيزنەس. مۇنى باسقا ۇلتتار دا ءبىلىپ العان، «ءسىزدىڭ قىمىزىڭىز ەرەكشە ءدامدى» دەپ كەلەتىن وزگە ۇلىستار كوبەيىپ كەلەدى. ءقازىر جاستار، بالالار ەدەل-جەدەل دايىندالاتىن، قۇرامى كۇماندى «KFS»، «بۋرگەرگە» قۇمار، بۇلاي جالعاسا بەرسە ۋاقىت وتكەندە ءدارىحانالاردان دۇكەننەن اربامەن تاماق العانداي كوپ قىلىپ دارى-دارمەك ساتىپ الاتىن جاعدايعا جەتەمىز. بىزگە ءوز ۇلتتىق تاعامىمىز داستارقانىمىزدا تۇرۋ ءۇشىن ماركەتينگتى دە مەڭگەرۋ كەرەك، مىسالى، بىزدە وندىرۋشىلەر جەتەدى، ءبىراق ءبارى بىردەي ساتا المايدى. تازا سۇزبەدەن، مايدىڭ سۋىن قوسىپ جاساعان ءدامدى قۇرت جاساي السا دا، ساتۋدى مەڭگەرمەگەن. ۇلتتىق سۋسىنعا، تاعامعا جارناما كوبىرەك بولۋى كەرەك» دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن كاسىپكەر.
