قازاقتىڭ ءسۇت تاعامى – "قورىقتىق"
قورىقتىق – قازاق ۇلتىنىڭ قويشىلارى كەڭ ءورىستى ساحارادا قويدى ورىستەتىپ، ۇزاپ شىققان كەزدە ىستەپ ىشەتىن اس. مال دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن شوپاندار «مالدى قىس باققانشا جاز ب ا ق» دەگەن ماقالدى ەستەرىنە مىقتى ساقتاپ، ورايلى مەزگىلدى مىقتى يگەرىپ، جازدا قويدى سونىلاتىپ جايىپ، ەركىن قايىرۋدى ءجون ساناپ، قىس قىرىنان امان ءوتۋ ءۇشىن، باعىمداعى قويدى شەلدەندىرۋدى كوزدەپ، كۇن قىسقارا باستاعان تامىز، قىركۇيەك ايلارىندا قويدى تۇستە قوراعا اكەلمەي، تاڭەرتەڭ كەتكەننەن ىمىرت ۇيىرىلە قوراعا ءبىر-اق اكەلەدى. مىنە وسى كەزدە قويشىلار ازىق الماي، تەك قانا ساپتاياعىن قانجىعاسىنا بايلاپ شىعادى دا، ءتۇس بولعاندا قورالاس جۇرگەن قويشىلارىمەن سايكەسىپ، بىرنەشە قويدى ساۋىپ الىپ، ورىستەن وتىن جيىپ، وتتى مول عىپ جاعىپ، قوجىر-بۇجىرى جوق مايدا، دومالاق تاستاردان بەس-التى تاستى تاڭداپ الىپ، وتتىڭ ىشىنە تاستاپ، ابدەن تاس قىزعان كەزدە ساپتاياقتاعى ءسۇتتىڭ ىشىنە بىردەن كەزەك تاستاپ وتىرادى، وسى كەزدە ساپتاياقتاعى ءسۇت بورىلداپ قايناپ، ابدەن پىسادى. مىنە مۇنى قورىقتىق دەپ اتايدى. قورىقتىق وتە ءدامدى، قورەكتىگى كۇشتى، جۇعىمدى، توتەنشە قويۋ بولادى. قورىقتىق ىشكەن قويشىنىڭ قارىنى اشپايدى، مايەكتى بولادى. دەنساۋلىققا پايدالى بولاتىندىقتان، ۇلكەندەر «قويدىڭ ءسۇتى قورعاسىن» دەپ اتاعان. قورىقتىقتىڭ ءدامى تاتتىلىگىنە قىزىعىپ باسقا تۇلىكتىڭ باقتاشىلارى، قويشىلاردىڭ ءتۇتىنىن اڭدىپ، قورىقتىققا ورتاقتاسادى. قورىقتىق ءىشىپ، كوتەن جەگەن، قۇيرىق اساعان قويشىلاردىڭ مايەگى توقپاقتاي، دەنەسى شىمىر، سۋىققا ءتوزىمدى، اشتىققا شىدامدى كەلەدى. اعاش ساپتاياققا اس پىسىرىپ ءىشۋ قازاق قويشىلارىنىڭ اقىل-پاراساتىنىڭ جاۋھارى، تاپتىرمايتىن جاسامپازدىق، ۇلتىمىزدىڭ ءسۇت تاعامدار مادەنيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى. قورىقتىق ءوز ۋاعىندا بولماسا، ىزدەسە تابىلمايتىن ءتۇز تاعامى.
«قوي مەكەدەن شىققان كەن ەمەس پە،
قورىقتىق السىزدىككە ەم ەمەس پە.
قويدىڭ ەتى تاماق، سورپاسى بال،
باققانىڭ ءبىر جان ءۇشىن ءجون ەمەس پە» دەگىمىز كەلەدى. سول ءۇشىن قازىرگى زامان جاس شوپاندارىمىزدىڭ اتا ءداستۇرىمىزدىڭ قالىبىن بۇزباي، ۇلت مادەنيەتىنىڭ قىزىعىن اسىرىپ، دۋمانىن مازداتىپ، جاسامپازدىققا جارشى بولىپ، اتا ءداستۇرىن جالىقپاي جالعاستىرۋ – بۇلتارتپاس بورىشى بولىپ تابىلادى. ۇلت مادەنيەتى ۇرپاققا الماساتىندىعىنا، ۇلت ءداستۇرى ۇزىلمەي ۇرپاقپەن جالعاساتىندىعىنا سەنەمىز.
قوجاحمەت قاسىم ۇلى
6alash ۇسىنادى
